تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,275 |
تعداد مقالات | 15,744 |
تعداد مشاهده مقاله | 51,852,262 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,682,563 |
بررسی رویکرد تربیت ذهن بر مبنای دیدگاه حکمت متعالیه با تاکید بر تقویت قوه خیال درآموزش کودکان | ||
مجله پژوهش های فلسفی | ||
مقاله 3، دوره 16، شماره 40، آبان 1401، صفحه 33-51 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2022.52574.3298 | ||
نویسنده | ||
اکبر پناهی درچه | ||
استادیار دانشگاه فرهنگیان، اصفهان، ایران. | ||
چکیده | ||
نقش تربیت ذهن و تاثیر آن بر رشد عقلانی کودکان موضوعی است که اخیرا مورد توجه جدی صاحبنظران عرصه تعلیم و تربیت قرار گرفته است. سابقه طرح این مساله را میتوان در آثار قدما بویژه صدرالمتالهین جستجو کرد. تبیین تفاوت دیدگاه صدوری ملاصدرا با سایرین در زمینه نقش آفرینی قوه خیال و ترجیح علم حضوری نسبت به علم حصولی در حکمت متعالیه، زمینهساز مباحثی است که میتواند الگوی بدیعی از تربیت ذهن را به روی صاحب نظران بگشاید. این مقاله ضمن بیان موضوع شناخت و نحوه حصول علم اختلاف نظر بین حکمای مشاء را با صدرالمتالهین شیرازی در تربیت ذهن بررسی میکند. بر خلاف سایر اندیشمندان که منشاء علم را صورتهای ذهنی حلول کننده در نفس قلمداد میکنند که به شکل حصولی قابل ادراک است، ملاصدرا آن را حاصل ابداع و خلق در نفس دانسته که به شکل حضوری و با مشارکت فعال قوه خیال ایجاد میشود. بر این اساس به نظر میرسد در فرایند آموزش و پرورش، تربیت قوای ذهن به تنهایی برای رشد فراگیران کفایت نمیکند؛ لذا ضرورت دارد تا در برنامههای آموزش فلسفه به کودکان راههای تقویت قوه خیال نیز به عنوان یک عنصر کلیدی و تاثیرگذار، محور فعالیت برنامهریزان آموزشی کشور قرار گیرد. | ||
کلیدواژهها | ||
تربیت ذهن؛ حکمت متعالیه ملاصدرا؛ قوه خیال؛ آموزش فلسفه کودکان | ||
مراجع | ||
ابراهیمزاده عیسی. (1377). فلسفه تربیت، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور. باباپور، صغری؛ شانظری، جعفر. (1398). بررسی تطبیقی مطابقت ذهن و عین در شناختشناسی ملاصدرا و کانت، حکمت معاصر، 10(1): 1-29 بهشتی، سعید. (1379). روشهای تربیت عقلانی در سخنان امام علی(ع). تهران: نشر تربیت اسلامی. تاگارد، پل. (1391). ذهن، درآمدی بر علومشناختی، ترجمه رامین گلشایی، تهران: انتشارات سمت. جوادی آملی، عبداالله. (1389). تفسیر انسان به انسان. تحقیق محمدحسین الهیزاده. قم: اسراء. حسنزاده آملی، حسن. (1375). دروس اتحاد عاقل به معقول، قم: انتشارات قیام. خطیبی، حسن. (1394). تربیت فکری و عقلانی کودکان در الگوی تربیتی اسلام با نگاهی تطبیقی به طرح «آموزش فلسفه به کودکان»، فصلنامه تربیت تبلیغی، شماره 9-10: 151-190. دهقان سیمکانی، رحیم. (1391). تربیت عقلانی، محور اساسی در تبلیغ دینی. مجله پژوهشنامه تربیت، پیششماره 1: 23-44. رضایی، منیره. (١٣٨٧). الگوی نظری ساحت تربیت هنری و زیباییشناسی در نظام آموزش و پرورش ج. ا. ا. طرح تدوین سند ملی آموزش و پرورش، کمیته مطالعات نظری. رضایی، مهران؛ صادقی حسنآبادی، مجید؛ رستم پور، احمد. (1392). تحلیل جایگاه خیال و وهم در گسترة ادراکات و افعال انسان از منظر صدرالمتألهین، دوفصلنامة علمی پژوهشی حکمت صدرایی، 1(2): 63-76. رضی، ابوالحسن محمد. (1387). نهج البلاغه؛ ضبط و فهرست دکتر صبحی صالح، بیروت. ستاری، علی (1393). نقد مبانی فلسفی فلسفه برای کودکان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. سرل، جان آر. (1388). ذهن، مغز و علم، ترجمه و تحشیه امیر دیوانی، چاپ دوم، نشر دفتر تبلیغات. شریعتی، فهیمه و حسینی شاهرودی، سید مرتضی. (1392). ذهن و تاثیرات بیواسطه آن از نظر ملاصدرا، حکمت صدرایی، 2(3): 71-84 شعبانی ورکی، بختیار. (1377). رویکردهای فراتحلیلی به نظریههای تربیت دینی، نشریه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، شماره 41-42: 268-245. شورایعالی انقلاب فرهنگی. (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. طباطبایی، محمدحسین. (1372). اصول فلسفه و روش رئالیسم، با مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، ج 1، قم: صدرا. علمی سول، محمد کاظم؛ لعل صالحی، طوبی. (1392). نگاه وجودی ملاصدرا به علم، پژوهشهای هستیشناختی، 2(3): 87-100. فریدنبرگ جی؛ سیلورمن، گوردون. (1397). علم شناخت یا شناختپژوهی: مقدمهای بر رویکردها، نظریهها و پژوهشهای علمی درباره ذهن، ج 1، ترجمه حبیباله قاسمزاده، تهران: انتشارات ارجمند. فیاض صابری، عزیزاالله. (1380). علم و عالم و معلوم، مشهد: عروج اندیشه. گاردر، یوستین. (1375). دنیای سوفی، ترجمه کورش صفوی، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی. لیپمن، متیو. (1388). فلسفه برای کودکان و نوجوانان، رویکرد جدیدی در فلسفه تعلیم و تربیت، ترجمه سعید ناجی، فصلنامه فرهنگ، ویژه فلسفه برای کودکان و نوجوانان، 22(69): 175- 151. محیالدین ابنعربی، (1420ق)، الفتوحات المکیه، تصحیح احمد شمسالدین، ج 6، بیروت: دارالکتب العلمیه. مشهدی، علی. (1382). نظریه ذهن: رویکردی جدید به روانشناسی تحولی، تازههای علومشناختی، 5(3): 70-83. مصباح یزدی، محمدتقی. (1375). شرح جلد هشتم الاسفار الاربعه. ج 1. تحقیق و نگارش محمد سعیدی مهر. چاپ اول. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). مطهری، مرتضی. (1370). درسهای الهیات شفا، ج 2، تهران: حکمت. معلمی، حسن. (1377). معرفتشناسی از دیدگاه حکمت متعالیه، قبسات، 10-11: 86-93. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1419ق). تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمدجعفر شمس الدین، ج 6، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح سیدجلالالدین آشتیانى. تهران: انجمن حکمت و فلسفه. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1363). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحیح محمد خواجوى. ج 8، تهران: مؤسسة تحقیقات فرهنگى. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1368). الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، ج 9، بیروت: دارالاحیاء. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1378). المظاهر الاهیه فی اسرار العلوم الکمالیه، تهران: بنیاد حکمت صدرا. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1379). رسائل فلسفی، المسائل القدسیه، گردآورنده سیدجلال الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1384). اسفار اربعه، ج 3، ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1387). رساله اتحاد عاقل و معقول، ترجمه علی بابایی، تهران: مولی. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1387). رساله فی اتحاد العاقل و المعقول، تصحیح بیوک علیزاده، تهران: بنیاد حکمت اسلامى صدرا. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1417ق). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، چاپ دوم، بیروت: موسسه التاریخ العربی. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1981م). الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، چاپ سوم. ج 1، بیروت: داراحیاء التراث. ملاصدرا، صدرالدین محمد بن ابراهیم. (1990م). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج 1 و 4 و 9، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی. ملکی، حسین. (1379). تربیت عقلانی در نهج البلاغه و دلالتهای آموزشی آن، مجله مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 4: 481-504. هارت، ویلیام. (1381). فلسفه نفس، ترجمه امیر دیوانی، تهران: انتشارات سروش. الیاس، جان. (1389). فلسفه تعلیم و تربیت قدیم و معاصر، ترجمه عبدالرضا ضرابی، چاپ دوم، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی. Arkoudas, K.; Bringsjord, S. (2004). Philosophical Foundations. in K. Frankish; W. MRamsey, The Cambridge Handbook of Artificial Intelligence. Cambridge University Press. Astington, J. W. (1993). The Child’s Discovery of the Mind. Cambridge, MA: Harvard University Press. BaBapour, Soghra; Shahnazari, Jafar. (1997). A comparative study of the correspondence of mind and object in the epistemology of Mulla Sadra and Kant, Contemporary Wisdom, 10(1): 1-29. (in Persian) Beheshti, Saeed. (2000). The Methods of Intellectual Education in the Words of Imam Ali (AS). Tehran: Islamic Education Publication. (in Persian) Bjorklund, D. F. (2000). Children’s Thinking Developmental Function and Individual Differences (3th ed). Belmont, CA: Wadsworth. Corradini, A.; O΄connor, T. (2010). Emergence in Science and Philosophy, New York: Routledge. Dehghan Simkani, Rahim. (2011). Intellectual education, the basic axis in religious propagation. Tarbiat Research Journal, 1: 23-44. (in Persian) Ebrahimzadeh, Isa. (1998). Philosophy of Education, 11th edition, Tehran: Payam Noor University Press. (in Persian) Elias, John. (2010). Ancient and Contemporary Education Philosophy, translated by AbdulReza Zarrabi, 2nd edition, Qom: Imam Khomeini Educational Research Institute. (in Persian) Elmi Sol, Mohammad Kazem; Laal Salehi, Tuba. (2012). Mulla Sadra's existential view of science, Ontological Researches, 2(3): 87-100. (in Persian) Fayaz Saberi. (1990). Science and Knowledge, Mashad: Urouj Andisheh. (in Persian) Flavell, J. H. (1999). Cognitive development: Children’s knowledge about the mind. Annual Review of Psychology, 50: 21-45. Flavell, J. H.; Miller, P. H. (1998). Social cognition. in D. Kuhn & R. Siegler (Eds.), Handbook of Child Psychology: Cognition, Perception, and Language, Vol. 2, pp. 851-887. New York: Wiley. Frydenberg J; Silverman, Gordon. (2017). The Science of Cognition or Cognitive Research: an Introduction to Approaches, Theories and Scientific Researches about the Mind, Vol. 1, translated by Habibalah Qasemzadeh, Tehran: Arjmand Publications. (in Persian) Gallagher, S.; Zahavi, D. (2008). The Phenomenological mind: An Introduction to Philosophy of Mind and Cognitive Science. New York: Routledge. Garder, Justin. (2009). Sophie's World, translated by Koroush Safavi, Tehran: Cultural Research Office. (in Persian) Gazzaniga, Michael. (2011). Who's in Charge, Free Will and the Science of the Brain, Harper Collins. Haanzadeh Amoli, Hassan. (1996). Lessons of the Union of Wise and Wise, Qom: Qiyam Publications. (in Persian) Hart, William. (2002). Philosophy of Self, translated by Amir Divani, Tehran: Soroush Publications. (in Persian) Javadi Amoli, Abdollah. (2010). Man to Man Interpretation. Research by Mohammad Hossein Elahizadeh. Qom: Israa. (in Persian) Khatibi, Hassan. (2014). Intellectual and rational education of children in the educational model of Islam with a comparative look at the project "Teaching philosophy to Qom children", Missionary Education Quarterly, 9-10: 151-190. (in Persian) Leslie, A. M. (1987). Pretense and representation: The origins of theory of mind. Psychological Review, 1994: 412-426. Lipman, Matthew. (2009). Philosophy for children and teenagers, a new approach in the philosophy of education, translated by Saeed Naji, Farhang Quarterly, especially philosophy for children and teenagers, 22(69): 151-175. (in Persian) Maleki, Hossein. (2000). Intellectual education in Nahj al-Balagha and its educational implications. Journal of Applied Issues of Islamic Education. 4: 481-504. (in Persian) Mashadi, Ali. (2003). Theory of Mind: A New Approach to Developmental Psychology, New Cognitive Sciences, 5(3): 70-83. (in Persian) Miller, P. H. (2002). Theories of Developmental Psychology (4th ed). New York: Worth Publishers. Misbah Yazdi, Mohammad Taqi. (1996). Description of the eighth volume of Al-Isfar al-Arbaeh. C 1. Research and writing by Mohammad Saidi Mehr. 1st Edition. Qom: Publications of Imam Khomeini Educational and Research Foundation. (in Persian) Moallemi, Hassan. (1998). Epistemology from the perspective of supreme wisdom, Qabasat, 10 and 11: 86-93. (in Persian) Mohi al-Din Ibn Arabi, (1999), Al-Futuhat al-Makiyya, revised by Ahmad Shams al-Din, vol. 6, Beirut: Dar al-Kotob ol-Elmiya. Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1975). The beginning and the resurrection. Corrected by Seyed Jalaluddin Ashtiani. Tehran: Wisdom and Philosophy Association. (in Persian) Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1975). Secret keys, Introduction and correction by Mohammad Khajawi. Vol. 8, Tehran: Cultural Research Institute. (in Persian) Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1981). Al-Hikama al-Muttaliyyah in al-Isfar al-Aqliyyah al-Arbaeh, 3rd edition. Vol. 1, Beirut: Dar Ahya al-Trath. Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1989). Al-Hikma al-Mu'taaliyyah in al-Asfar al-Uqliyyah al-Arba'ah, Vol. 9, Beirut: Dar al-Ahaya. Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1990). Al-Hikma al-Muttaaliyyah fi al-Asfar al-Uqliyyah al-Araba, Vol. 1, 4, 9, Beirut: Dar al-Ahiya al-Tarath al-Arabi. Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1996). Al-Shawahid al-Rubabiyyah fi al-Manahaj al-Salukiyya, 2nd edition, Beirut: Al-Tarikh Al-Arabi Institute. Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1998). Tafsir al-Qur'an al-Karim, research by Mohammad Jaafar Shamsuddin, Vol. 6, Beirut: Dar al-Ta'arif Press. Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (1999). Al-Mahahir al-Ahiyyah fi Asrar Uloom al-Kamalieh, Tehran: Hikmat Sadra Foundation. (in Persian) Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (2000). Philosophical Treatises, al-Masal al-Qudsiyya. Collected by Seyyed Jalal aldin Ashtiani, Qom: Islamic Propaganda Office of Qom Seminary. (in Persian) Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (2005). Asfar Arbaa, Vol. 3, translated by Mohammad Khajawi, Tehran: Mowla. (in pesian) Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (2009). The Treatise on the Unity of the Wise and Reasonable, translated by Ali Babaei, Tehran: Mowla. (in Persian) Molla Sadra, Sadr al-Din Muhammad bin Ibrahim. (2009). Treatise on the Unity of the Wise and Reasonable, Edited by Boyouk Alizadeh, Tehran: Sadra Islamic Hikmat Foundation. (in Persian) Motahri, Morteza. (1996). Lessons in Theology of Healing, Vol. 2, Tehran: Hikmat. (in Persian) Mounoud, P. (1996). Perspective–taking and Attribution: from Piaget’s Theory to Childrens Theory of Mind. Swiss Journal of Psychology, 55: 93-103. Razi, Abul Hasan Mohammad. (2008). Nahj al-Balagha; Recorded and cataloged by Dr. Sobhi Saleh, Beirut. Rezaei, Mehran; Sadeghi HassanAbadi, Majid; Rostampour, Ahmad. (2012). Analysis of the position of imagination and illusion in the range of human perceptions and actions from the perspective of Sadr al-Mutalahin, Hikmat Sadra'i Journal, 1(2): 63-76. (in Persian) Rezaei, Monireh. (2008). The Theoretical Model of the Field of Artistic and Aesthetic Education in the Education System Islamic Republic of Iran, Drafting Plan for the National Education Document, Theoretical Studies Committee. (in Persian) Sattari, Ali. (2014). Critique of Philosophical Foundations of Philosophy for Children, Qom: Howzha and University Research Institute. (in Persian) Searle, John R. (2009). Mind, Brain and Science, translated and edited by Amir Diwani, 2nd edition, published by the Advertising Department. Shabani Varki, Bakhtiyar. (1998). Meta-analytic Approaches to Religious Education Theories, Journal of Theology Faculty of Ferdowsi University, No. 41-42: 245-268. (in Persian) Shariati, Fahima; Hosseini Shahroudi, Seyyed Morteza. (2012). The Mind and Its Immediate Effects according to Mulla Sadra, Hikmat Sadraei, 2(3): 71-84. (in Persian) Supreme Council for Cultural Revolution. (2011). Theoretical Foundations of the Fundamental Transformation in the Education System of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Ministry of Education. (in Persian) Tabatabaei, Mohammad Hossein. (1993). The Principles of Philosophy and the Method of Realism, introduction and footnote by Morteza Motahari, Vol. 1, Qom: Sadra. (in Persian) Thagard, Paul. (2011). Mind, an Introduction to Cognitive Sciences, translated by Ramin Golshai, Tehran: Samit Publications. (in Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,292 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 309 |