عوامل اثرگذار بر تمایل به مشارکت گند¬مکاران در طرح بیمه پیشنهادی شاخص آب و هوایی در شهرستان اهر

مقدمه

     بخش کشاورزی از جمله فعالیت­های توأم با ریسک و نبود اطمینان است. گریز از ریسک در بخش کشاورزی اجتناب­ناپذیر است اما قابل مدیریت. یکی از ابزارهای مدیریت ریسک در بخش کشاورزی، بیمه محصولات کشاورزی است. بیمه محصولات کشاورزی ساز و کاری برای مشارکت در ریسک است که در عمل موجب انتقال ریسک از بیمه گذاران به موسسات بیمه­کننده دولتی یا خصوصی می­شود (ترکمانی و وزیرزاده 1386). بیمه کشاورزی فرآیند اقتصادی دو سویه­ای است که طی آن قراردادی به منظور جبران خسارت احتمالی و با هدف نیل به امنیت غذایی فی­مابین بهره­بردار بخش کشاورزی (حقیقی و حقوقی) و موسسات بیمه کشاورزی منعقد می­شود (صندوق بیمه کشاورزی 1391).

  از نظر تاریخی، از زمانی که کشاورزان در جوامعی که با هم ریسک مشترک داشتند متحد شدند تا از درآمد محصولات خود محافظت کرده و از زیان­های ناشی از خسارات تگرگ در امان بمانند، بیمه کشاورزی رشد کرد. محدوده و پوشش بیمه کشاورزی، مرحله به مرحله گسترش یافته است و در سال­های اخیر ساز و کارهای گوناگونی برای مقابله با مشکلات بیمه سنتی کشاورزی از قبیل مخاطرات اخلاقی و انتخاب ناسازگار ایجاد شده است. یکی از این ساز و کارها استفاده از بیمه­های شاخص محور^[1] است. بیمه­های شاخص محور در واقع رویکردهای کم هزینه­تری برای عرضه محصولات زراعی هستند که مشکلات مربوط به بیمه چند خطره محصولات زراعی از جمله مخاطرات اخلاقی و هزینه­های اجرایی را کاهش می­دهند. در محصولات بیمه­ای شاخص محور، پرداخت غرامت بر اساس معیارهای عملکرد مزرعه صورت نمی­گیرد بلکه مبتنی بر عملکردهای منطقه­ای و یا برخی شاخص­های آب و هوایی قابل مشاهده همانند درجه حرارت یا بارندگی می­باشند. در این محصول بیمه­ای، حمایت صورت گرفته از کشاورزان بر این اصل استوار است که شاخص انتخاب شده مثلا میزان بارندگی، همبستگی زیادی با خسارت­های وارده بر تولید دارد رجدا (2001).

قرارداد بیمه شاخص آب و هوایی با هر کشاورز به صورت جداگانه منعقد می­شود و غرامت به کشاورز در صورتی پرداخت می­شود که شاخص مد نظر مثلا میزان بارندگی به یک حد آستانه­ای تعیین شده برسد. شاخص­ها بر اساس رابطه همبستگی پدیده های آب و هوایی و میزان عملکرد محصول با توجه به داده­ها و سوابق تاریخی مزارع ساخته می­شود (افراسیابی و همکاران 1391). اسکیز (2006) نشان داده است که بیمه شاخص آب و هوایی یک وسیله انتقال ریسک برای تولیدات کشاورزی در کشورهای با درآمد پایین بوده و یک نیاز اصلی و عامل مؤثر و مکانیسم کارا برای انتقال ریسک حوادث طبیعی بوده و باعث افزایش درآمد کشاورزان است. افزایش عملکرد محصول و کاهش خسارت ناشی از پدیده­های طبیعی از جمله عواملی است که در بیمه شاخص آب و هوایی مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. در نتیجه علیرغم اهمیت انکار­ناپذیر بخش کشاورزی و تنوع آب و هوایی موجود و مخاطرات جدی طبیعی از یک سو و از سوی دیگر کثرت کشاورزان گندمکار و بهره­برداران خرده پا و متوسط باشرایط فقر و آسیب پذیری بالا، ضرورت وجود نظام بیمه شاخص آب و هوایی را اجتناب ناپذیر می­سازد. ضمن اینکه کاهش مشکل مخاطرات اخلاقی وهزینه­های اداری آن، از جمله نکات قابل توجه و جالب بیمه شاخص آب و هوایی است.

 گسترده­ترین سطح استفاده از بیمه شاخص آب و هوایی در نیمه دهه 1990 در ایالات متحده امریکا و کانادا و از طریق برنامه تضمین غرامت ناشی از حوادث فاجعه­بار طبیعی بوده است (دوراندیش و نیکوکار 1387). در حال حاضر در جهان بیمه تولید محصولات کشاورزی به دو صورت اجرا می­شود: الف)- بیمه­های سنتی که بر اساس عملکرد انفرادی افراد طراحی و اجرا می­شود و ب)- بیمه­های مدرن که بر اساس شاخص در منطقه صورت می­گیرد. در حال حاضر در ایران بیمه شاخص آب و هوایی وجود ندارد و بیمه سنتی عملکرد اجرا می­شود که خطرات قهری و طبیعی تحت پوشش شامل سیل، تگرگ، سرما­زدگی و خشکسالی و غیره است. هدف بیمه سنتی کاهش زیان و یا ریسک با استفاده از حق بیمه­های اندک پرداختی از سوی بیمه­گذاران در مقیاس وسیع است، به نحوی که زیان در بین اعضای گروه تقسیم می­شود. در این نوع از بیمه معمولا بیمه­گذار مبلغی را به عنوان حق بیمه در اختیار صندوق جبران خسارت قرار می­دهد که این صندوق توسط بیمه­گر مدیریت شده و از موجودی آن برای جبران خسارت بیمه­گذار استفاده می­شود (علائی و رشیدی 1387). در رویکردهای سنتی بیمه، ارزیابی ریسک افراد، از مسایل اصلی به حساب می­آید، اما چنین اقدامی به دلیل مشکلات اجرایی (خصوصا در بیمه کشاورزی و پوشش کل مزرعه) فرآیندی پر هزینه است. دو مشکل اصلی استفاده از بیمه سنتی وجود ریسک انتخاب نامتناسب و ریسک مخاطرات اخلاقی است. ریسک انتخاب نامتناسب، زمانی حادث می­شود که اطلاعات بیمه­گزاران از ریسک­های موجود در مورد بیمه، بیش از اطلاعات بیمه­گر است. این امر منجر به شرکت بیمه­گزاران پر ریسک و عدم شرکت بیمه­گزاران کم ریسک می­شود (علایی و رشیدی 1387). اما بیمه شاخص آب و هوایی تا حد زیادی این دو مشکل بیمه سنتی را مرتفع می­سازد، زیرا نیازی به اطلاعات انفرادی کشاورزان نداشته و این امر از یک طرف منجر به کاهش مخاطرات اخلاقی شده و از طرف دیگر باعث کاهش هزینه­های اجرایی بیمه می­گردد، البته این مسئله باعث کاهش حق بیمه پرداختی کشاورزان نیز می­گردد.  

طراحی و نحوه استفاده از بیمه بارندگی به عنوان ابزار سیاست کشارزی توسط استوپا و هس (2003)، مورد بحث قرار گرفته وآنها به صورت مطالعه موردی شاخص بارندگی در مراکش را مورد تحلیل قرار دادند. (گینه و همکاران 2005)، وضعیت بازار بیمه شاخص بارندگی در هند را مورد بررسی قرار داده و نشان دادند که در این نوع بازار باید پرداخت بیمه بر­اساس اندازه­گیری­های بارش محلی (جدول توزیع پایوت) در فصل کشاورزی انجام شود. (کارویه و همکاران 2006)، بیمه شاخص آب و هوا را برای کشورهای افریقایی بر اساس سه شاخص بارش، دما و درجه دمای روزانه ارائه دادند، آنها با توجه به اینکه ریسک آب و هوا یکی از مهمترین ریسک­ها در کشاورزی می­باشد، بیمه شاخص آب و هوا را به عنوان یکی از کارآمدترین طرح­ها معرفی می­نمایند. (سانیکوا و همکاران 2007)، کارایی و بازدهی بیمه عملکرد و بیمه شاخص آب و هوایی را در مدیریت ریسک­های آب و هوایی مناطق جلگه­ای کشاورزی روسیه در بین سالهای2000-1979 مورد ارزیابی قرار دادند. لیبلوس و کواریون (2010)، بیمه کشاورزی بر اساس شاخص­های هواشناسی و تأثیر شاخص­های هواشناسی را در درآمد و بازده کشاورزی به خصوص در کشورهای کم­ درآمد  همچون افریقای جنوبی و ویتنام مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاکی از این است که استفاده از شاخص­های مناسب و مکانیسم رشد محصول، روش مناسبی در طراحی سیاست­های بیمه کشاورزی است. (حیاتی و همکاران 1389)، اقدام به بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه دام روستایی در شهرستان سلماس با استفاده از الگوی لاجیت نمودند. نصیری (1390)، عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان چغندرکار در طرح پیشنهادی بیمه عملکرد منطقه­ای در شهرستان خوی را از طریق الگوی لاجیت مورد بررسی قرار داد. ترکمانی و موسوی (1390)، اثرات بیمه محصولات زراعی بر کارایی تولید و مدیریت ریسک کشاورزان استان فارس را مورد بررسی قرار دادند. (عزیزنصیری و همکاران 1391)، در مطالعه­ای اقدام به تعیین حق بیمه شاخص­های آب و هوایی محصولات کشاورزی برای محصول گندم مراغه نمودند.

گندم گیاهی است که در سطح وسیعی از زمین­های کشاورزی دنیا و ایران کشت می­شود. با توجه به اهمیت استراتژیک گندم و اینکه تولید آن بیش از همه به آب و هوا و شرایط اقلیمی بستگی دارد، این محصول در این مطالعه مدنظر قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه نیز شهرستان اهر می­باشد که یکی از قطب­های اصلی تولید گندم دیم در استان آذربایجان شرقی است. این شهرستان با 23700 هکتار سطح زیر کشت، 39/5 درصد از سطح اراضی گندم دیم استان را دارا بوده و از لحاظ تولید گندم در استان بعد از شهرستان­های میانه و مرند در رتبه سوم قرار دارد. به علت وابستگی شدید تولید گندم در مناطق دیم به میزان و پراکنش بارندگی، میزان عملکرد در سال‌های مختلف از فرم خاصی تبعیت نکرده و بیشتر تابعی از بارندگی بوده است که این مسأله اهمیت ویژه بیمه شاخص بارندگی و دما را در منطقه نشان می­دهد (مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان اهر 1390).

هدف از این مطالعه معرفی بیمه شاخص آب و هوایی و بررسی عوامل موثر بر تمایل به مشارکت گندمکاران در طرح پیشنهادی بیمه شاخص آب و هوایی در شهرستان اهر می­باشد. همچنین در ادامه، میزان حق بیمه­ای که گندمکاران تمایل به پرداخت کشاورزان جهت شرکت در طرح بیمه پیشنهادی شاخص آب و هوایی دارند، محاسبه می­شود.

مواد و روش­ها

    در مطالعه حاضر وضعیت مشارکت گندمکاران اهر در طرح بیمه پیشنهادی شاخص آب و هوایی به دو صورت تمایل یا عدم تمایل به مشارکت در نظر گرفته می­شود، لذا متغیر وابسته تحقیق به صورت کیفی دوگانه خواهد بود. در چنین مواقعی می­توان از الگوی اقتصادسنجی لاجیت یا پروبیت استفاده نمود. الگوی لاجیت از تابع توزیع تجمعی لوجستیک و الگوی پروبیت از تابع توزیع تجمعی نرمال برای انتقال مقادیر پیش­بینی شده توسط الگوی رگرسیون خطی به درصد احتمال استفاده می­کنند و نتایج بسیار مشابهی را در اختیار می­گذارند. همچنین الگوی لاجیت درمقایسه با الگوی پروبیت از لحاظ برآورد مدل و کشش­ها و محاسبات نهایی آسان­تر می­باشد. الگوی لاجیت دارای متغیر وابسته کیفی است که مقادیر صفر برای کشاورزان گندمکار دیم که تمایل به مشارکت در بیمه شاخص آب و هوایی ندارند و یک برای گندمکاران دیم که تمایل به مشارکت در بیمه شاخص آب و هوایی دارند، تعریف می­شود و ساختار آن به صورت زیر است:

  =  + +                                             [1]

که در آن وضعیت تمایل کشاورزان نسبت به بیمه شاخص آب و هوایی پیشنهادی و  ، برداری از خصوصیات اقتصادی، اجتماعی، فردی و جغرافیایی کشاورز iام،  و  پارامترهای الگو و نیز جزء خطایی الگو است.

اگر متغیری به نام  تعریف شود که از مقادیر صفر و یک تشکیل شده باشد، به طوریکه اگر 0<  باشد متغیر  دارای مقدار یک و در غیر این­صورت دارای مقدار صفر باشد، بدین صورت احتمال اینکه iامین گندمکار در طرح بیمه شاخص آب و هوایی پیشنهادی مشارکت نکند از رابطه ذیل به دست می­آید (گرین، 2007):

  ] 2[                      

با تقسیم احتمال مشارکت در طرح بیمه شاخص آب و هوایی توسط iامین کشاورز گندمکار دیم به احتمال عدم مشارکت در آن و گرفتن لگاریتم طبیعی از طرفین٬روابط زیر به دست می آید:

که L لگاریتم نسبت مشارکت به عدم مشارکت بوده که بنام مدل لاجیت معروف است و α وβ نیز پارامترهای الگو هستند و  برداری از متغیرهای توضیحی که در مطالعه حاضر شامل سن گندمکار، تعداد اعضای خانواده، تعداد نیروی کار خانوادگی، سابقه فعالیت کشاورزی، تعداد سابقه بروز خسارت گندم در 3 سال گذشته، میزان آشنایی با بیمه محصولات کشاورزی (در قالب طیف لیکرت)، میزان رضایت کشاورزان گندمکار دیم از عملکرد بیمه محصولات کشاورزی (در قالب طیف لیکرت)،  استفاده مداوم از بیمه محصولات کشاورزی، مقدار حق بیمه پیشنهادی، وتحصیلات کشاورز و نوع فعالیت کشاورزی می­باشند.

با توجه به اینکه بیمه شاخص آب و هوایی جدید بوده و در کشور اجرا نمی­شود لذا از حق بیمه عملکرد گندم دیم که در حال حاضر اجرا می­شود به عنوان یک جانشین و مقدار اولیه جهت محاسبه متغیر حق بیمه پیشنهادی استفاده شده و سپس این مبلغ تحلیل حساسیت می­گردد. بدین منظور، میزان حق بیمه پرداختی گندمکاران اهر برای بیمه سنتی عملکرد گندم در سال زراعی 90-1389 به مبلغ 145000 ریال به ازای هر هکتار (صندوق بیمه محصولات کشاورزی 1391) به عنوان مبلغ اولیه در نظر گرفته شد و سپس با الهام­گیری از رهیافت هانمن (1984) و (مولایی و همکاران 1388) مبالغ حق بیمه­های پیشنهادی برای سنجش میزان حق بیمه تمایل به پرداخت کشاورزان در 20 سطح متفاوت مطابق جدول 1 تعیین شد. این جدول شامل ده مبلغ متفاوت به اندازه­های افزایش مبالغ 5 درصدی و ده مبلغ متفاوت به میزان کاهش مبالغ 5 درصدی از میزان حق بیمه سهم کشاورز (145000 ریال) می­باشد.

پس از بدست آوردن مبالغ پیشنهادی، در مرحله بعدی میزان تمایل به پرداخت حق ریسک با الهام­گیری از مطالعه مولایی و همکاران (1388) محاسبه می­شود. بر این اساس،  هانمن (1984) نشان داد که ارزش انتظاری هر متغیر تصادفی پیوسته غیرمنفی، مانند مبلغ تمایل به پرداخت، می‌تواند به‌صورت زیر نوشته شود:

که F(x) تابع توزیع تجمعی x می­باشد.

چنانچه تابع توزیع تجمعی dV (تفاضل مطلوبیت‌های غیرمستقیم)، که احتمال پذیرش مبلغ حق بیمه پیشنهادی را نیز نشان می‌دهد، به‌صورت F(dV) تعریف گردد، برای برآورد حق بیمه تمایل به پرداخت (WTP) در روش‌های استخراج انتخاب دوتایی بایستی میانگین یا میانه‌ی WTP محاسبه شود. میانگین حق بیمه تمایل به پرداخت با استفاده از محاسبه‌ی انتگرال معین تابع توزیع تجمعی به‌دست می‌آید (مولایی و همکاران، 1388):

P(                                

E(WTP)=                                [6]

جدول 1- مبالغ پیشنهادی حق بیمه برای گندمکاران شهرستان اهر

داده­های مورد استفاده در این مطالعه از طریق تکمیل پرسشنامه همراه با مصاحبه به صورت میدانی جمع­آوری شده است. البته در تکمیل پرسشنامه­ها یک پیش­آگاهی به گندمکاران منطقه در خصوص بیمه شاخص آب و هوایی با پارامترهای دما و بارندگی داده شده تا کشاورزان یک آشنایی ضمنی با این محصول بیمه­ای داشته باشند. جامعه آماری این تحقیق، گندمکاران دیم شهرستان اهر بوده که تعداد کل آنها برابر با 12400 نفر می­باشند. روش نمونه­گیری به صورت تصادفی ساده بوده و به منظور تعیین حجم نمونه، از فرمول کوکران به صورت زیر استفاده شده است.

[7]

در این آن، n= حجم نمونه، N= حجم جامعه آماری، t= ضریب اطمینان قابل قبول در سطح اطمینان 95 درصد(96/1)، P= نسبت گندمکاران پذیرنده بیمه شاخص آب و هوایی (%26p=) که از اطلاعات پرسشنامه­های پیش آزمون به دست آمده است.q = نسبت گندمکاران نپذیرنده بیمه شاخص آب و هوایی (p-1q=). d=نصف فاصله حدود اطمینان یا اشتباه مجاز که برای افزایش دقت05/0 در نظر گرفته شده است. با توجه به پارامترها و مقادیر این پارامترها در رابطه (7)، حجم نمونه برابر با 289 نفر کشاورز محاسبه شد.

نتایج و بحث

در مطالعه حاضر خطرات اصلی که تولید گندم دیم کشاورزان را در منطقه اهر تهدید می­کنند به 5 بخش آفات، بیماری، آب و هوا، عدم دسترسی به نهاده­ها و سایر زیان­ها تقسیم شدند که هر کدام از این خطرات توسط کشاورزان اولویت­بندی شده­اند. بررسی نتایج نشان داد که 84 درصد از کشاورزان خطرات آب و هوایی را در اولویت اول انتخاب کرده­اند که این مسأله جایگاه و اهمیت شرایط آب و هوایی را در تولید گندم دیم شهرستان اهر و ضرورت ارائه بیمه شاخص آب و هوایی را نشان می­دهد. همچنین خطرات آب و هوایی به صورت گزینه­های خشکسالی، تگرگ، سرما، سیل، طوفان و سایر موارد از نظر الویت خسارت­زایی از کشاورزان مورد سنجش واقع شده که نتایج بررسی در جدول 2 آمده است. یافته­ها موید آن است که 86 درصد از کشاورزان مهمترین عامل بروز خسارت گندم دیم را خشکسالی قلمداد می­نمایند. تگرگ و سرما در اولویت­های دوم و سوم  قرار دارند که این یافته­ها اهمیت پارامترهای دما و بارندگی در تولید گندم و بروز خسارت گندم را نمایان می­کند که از این رهگذر می­توان به جایگاه این دو پارامتر در طراحی بیمه شاخص آب و هوایی پی برد.

 نتایج حاصل از تحلیل داده­ها بیانگر آن است که 68 درصد از گندمکاران تمایل به شرکت در برنامه بیمه پیشنهادی شاخص آب و هوایی را داشته و تنها 32 درصد تمایل به مشارکت ندارند و این یافته حاکی از مشارکت بالای کشاورزان در برنامه بیمه پیشنهادی می­باشد. با توجه به اینکه رضایت کشاورزان از بیمه عملکرد که در حال حاضر در کشور اجرا می­شود در میزان احتمال به مشارکت کشاورزان در بیمه شاخص آب و هوایی موثر می­باشد، دیدگاه کشاورزان گندمکار دیم منطقه در خصوص وضعیت بیمه عملکرد محصولات کشاورزی با سوالاتی در قالب طیف لیکرت از کشاورزان مورد بررسی قرار گرفت که نتایج مربوطه در جدول 3 آمده است. مطابق این جدول، به طور کلی کشاورزان دیدگاه و آشنایی خوبی از وضعیت بیمه عملکرد منطقه ندارند به طوریکه سطح آشنایی 88 درصد از کشاورزان با اهداف بیمه، در حد متوسط و کمتر از بوده و 89 درصد از کشاورزان با شرایط و ضوابط تأمین خسارت بیمه آشنایی ندارند. همچنین در حدود 88 درصد از گندمکاران میزان رضایت خود از کارشناسان ارزیابی خسارت و  خسارت تعیین شده را در حد متوسط و کمتر از آن ابراز نموده­اند.

جدول 2- نتایج فراوانی عوامل خسارت آب و هوایی در تولید گندم دیم

                           مأخذ: یافته­های تحقیق

جدول 3- توزیع فراوانی دیدگاه گندمکاران دیم مورد مطالعه در خصوص وضعیت بیمه عملکرد محصولات کشاورزی

جدول 4-  توزیع فراوانی نظرات گندمکاران مورد مطالعه در خصوص اثرات دما و بارندگی به عملکرد گندم

نظر به اینکه گندم دیم به میزان بسیار بالایی وابسته به شرایط آب و هوایی می­باشد از اینرو از کشاورزان گندمکار دیم منطقه سوالاتی در خصوص تأثیرات بارندگی و دما در مراحل رشدی گیاه مدنظر انجام شد که سوالات و نتایج مربوطه در جدول 4 آمده است. بر اساس این جدول ملاحظه می­گردد که بیش از 88 درصد از کشاورزان تأثیر مساعد بودن آب و هوا را برای شروع به کشت گندم دیم "زیاد و خیلی زیاد" پاسخ دادند. همچنین 86 درصد از گندمکاران تأثیر افت بارندگی و 74 درصد از گندمکاران تاثیر افت دما در عملکرد گندم دیم  را در حد "زیاد و خیلی زیاد" عنوان می­نمایند. این یافته بیانگر اهمیت بالای افت بارندگی و دما در عملکرد گندم دیم و به تبع آن در شاخص بیمه آب و هوایی می­باشد. بر همین اساس در این مطالعه نیز این دو پارامتر در بحث بیمه شاخص آب و هوایی مدنظر قرار گرفت.

  جهت بررسی عوامل اثر گذار بر تمایل به مشارکت گندمکاران در بیمه پیشنهادی شاخص آب و هوایی در گندم دیم شهرستان اهر، الگوی لاجیت مورد برازش قرار گرفت که نتایج مربوطه در جدول 5 آورده شده است. مطابق این جدول، آماره آزمون نسبت درستنمایی (LR) برابر با 52/55 بدست آمده که در مقایسه با مقدار بحرانی آن (59/12) در سطح احتمال 5 درصد، معنی­دار می­باشد درنتیجه کل رگرسیون از لحاظ آماری معنی­دار است. همچنین مقادیر  مک فادن، کاس-اسنل و  کراچ-اوهلر به ترتیب برابر با 213/0 ، 235/0 و 213/0 می­باشند که مقادیر قابل قبولی بوده و نشان دهنده اعتبار و خوبی برازش رگرسیون موردنظر هستند. آزمون واریانس ناهمسانی برای مدل لاجیت با استفاده از روش گرین (2005) در نرم­افزار Stata انجام شد. مقدار آماره این آزمون برابر با 02/0 بوده که در مقایسه با مقدار بحرانی آن در سطح 5 درصد (84/3) از لحاظ آماری معنی­دارنمی­باشد، لذا مدل دارای مشکل واریانس ناهمسانی نیست.

  بر اساس اطلاعات جدول 5، در بین متغیرهای توضیحی مورد نظر، متغیرهای سطح تحصیلات دبیرستان و بالاتر از آن، نوع فعالیت کشاورزی یعنی فقط فعالیت­های زراعی در برابر ترکیبی از سایر فعالیت­ها، میزان آشنایی با بیمه شاخص آب و هوایی، میزان رضایت از عملکرد بیمه محصولات کشاورزی اثر مثبت و معنی­داری بر احتمال مشارکت گندمکاران در برنامه بیمه شاخص آب و هوایی دارند. متغیرهای تعداد سابقه بروز خسارت در 3 سال گذشته و مبلغ حق بیمه پیشنهادی اثر معکوس و معنی­داری بر احتمال این مشارکت از سوی کشاورزان گندمکار دیم شهرستان اهر ایفاء می­کنند. نتایج مربوط به محاسبات اثرات نهایی متغیرهای توضیحی الگوی لاجیت در ستون آخر جدول 5 آورده شده است. اثر نهایی به دست آمده در خصوص رضایت از عملکرد بیمه محصولات کشاورزی 199/1 می­باشد. یعنی یک واحد افزایش در میزان رضایت از عملکرد بیمه محصولات کشاورزی از سوی گندمکاران با ثابت بودن سایر عوامل منجر به افزایش 9/119 درصد در احتمال مشارکت گندمکاران در برنامه بیمه شاخص آب و هوایی می­شود. همچنین کشش کل وزن داده شده برای ویژگی رضایت از عملکرد بیمه محصولات کشاورزی 189/0 می­باشد. یعنی اینکه اگر میزان رضایت گندمکاران از عملکرد بیمه محصولات کشاورزی یک درصد افزایش یابد با ثابت بودن سایر عوامل احتمال پذیرش بیمه شاخص آب و هوایی در بین گندمکاران دیم شهرستان را 189/0 درصد افزایش می­یابد. جهانگرد (1387)، یعقوبی فرانی (1379) و قائدامینی (1377) نیز مهمترین عامل جهت جذب کشاورزان به سمت بیمه محصولات کشاورزی را عملکرد مناسب و رضایت­بخش صندوق بیمه محصولات کشاورزی عنوان کرده­اند.

جدول 5-  نتایج برآورد الگوی لاجیت

مأخذ: یافته­های تحقیق    و       و       به ترتیب معنی­داری در سطح احتمال 1 و 5 و 10 درصد است.