تعداد نشریات | 45 |
تعداد شمارهها | 1,365 |
تعداد مقالات | 16,772 |
تعداد مشاهده مقاله | 54,081,233 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 16,797,953 |
تحلیل و بررسی تأثیر فلسفۀ پویشی وایتهد در تحوّل الهیاتی با تمرکز بر مسألۀ «شدن» | ||
مجله پژوهش های فلسفی | ||
دوره 19، شماره 50 - شماره پیاپی 20، فروردین 1404، صفحه 489-506 اصل مقاله (1.22 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2025.65101.3957 | ||
نویسندگان | ||
مهدی منزه* 1؛ محمد مهدوی2؛ محمد عظیمی1 | ||
1استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
2دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
«فلسفه پویشی» وایتهد بهعنوان یک نگرش نوین و تأثیرگذار در حوزه فلسفه معاصر، به بررسی روابط انداموار و پیوسته میان عناصر مختلف هستی و فرآیندها میپردازد. این رویکرد، که برخاسته از بینشهای فلسفی و علمی است، معتقد است که واقعیت، بههیچ وجه به عنوان یک مجموعه ثابت و ایستا از موجودات قابل درک نیست، بلکه بهعنوان شبکهای درهم تنیده و پویا از رویدادها و تغییرات بیپایان درک میشود. این تغییرات مداوم نشاندهنده یک دگرگونی دائمی در طبیعت هستی است. در این راستا، مفهومِ «شدن» بهعنوان بنیادیترین اصل در تفکر ارگانیسمی وایتهد به تصویر کشیده میشود. اهمیت این موضوع بهویژه در فهم تغییرات پیوسته در هستی و تعاملات میان رویدادها و موجودات به وضوح قابل مشاهده است و همچنین تأثیر این تغییرات بر دیدگاههای الهیاتی و تصورات انسان از خداوند و جهان بهطور کلی بسیار قابل تأمل است. پژوهش حاضر بهدنبال آن است که با استفاده از روش تحلیلی، تأثیر فلسفه پویشی را در شکلگیری و گسترش الهیات پویشی مورد بررسی قرار دهد. از منظر الهیات پویشی، تصورات و دیدگاههای مربوط به خداوند بهعنوان موجودی که در حال پویش و دگرگونی است، به وضوح با رویکرد سنتی که خدا را بهعنوان موجودی ثابت و غیرقابل تغییر میشناسد، ناسازگار است. این تناقض میتواند تبعات و تحولات مهمی در اندیشه دینی معاصر و در فهم ما از روابط بین انسان و خداوند به همراه داشته باشد و بهطور کلی، عرصههای جدید و چالشهای جدی برای ایمان سنّتی به وجود آورد. | ||
کلیدواژهها | ||
الهیات پویشی؛ پویش؛ شدن؛ فلسفه پویشی؛ وایتهد | ||
مراجع | ||
ارسطو. (1385). مابعدالطبیعه، ترجمه شرفالدین خراسانی، حکمت. اکبریان، رضا. (1387). سیر فلسفه در ایران اسلامی، ج1، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی. آلستون، ویلیام پی. (1379). هارتشورن و آکویناس: راهی میانه، ترجمه امیرعباس علیزمانی، مجله هفت آسمان، 2(6)، 65-96. باربور، ایان. (1389). علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، مرکز نشر دانشگاهی. پاننبرگ، ولفهارت. (1386). درآمدی به الهیات نظاممند، ترجمه عبدالرحیم سلیمانی، مرکز مطالعات و تحقیقات (دانشگاه) ادیان و مذاهب. توماس، هنری. (1382). بزرگان فلسفه، ترجمه فریدون بدرهای، انتشارات علمی و فرهنگی. دهباشی، مهدی. (1386). پژوهشی تطبیقی در هستی شناسی و شناخت شناسی ملاصدرا و وایتهد، نشر علم. رایشنباخ، بروس و بازینجر، دیوید و پترسون، مایکل و هاسکر، ویلیام. (1379). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه آرش نراقی و ابراهیم سلطانی، طرح نو. ربانیگلپایگانی، علی. (1386). درآمدی بر کلام جدید، نشر هاجر. شاقول، حسین. (1382). تحلیل و بررسی جهانبینی پویشی وایتهد، مجله پژوهشهای فلسفی-کلامی، 4(3و4)، 105-126. شامحمدی، رستم. (1390). خداوند در اندیشه پویشی وایتهد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. فتحیزاده، مرتضی و محمدی اصل، مهدی. (1390). باربور و یکپارچگی علم و دین، مجله پژوهشهای علم و دین، 2(2)، 26-55. گالووی، آلن. (1374). ولفهارت پانن برگ: الهیات تاریخی (در مجموعه مقالات درباره «الهیات جدید»)، ترجمه مراد فرهادپور، مجله ارغنون، 2(5و6)، 171-220. لکرک، آیوور. (1391). اعیان ازلی و مقوله نسبیت در متافیزیک وایتهد، ترجمه رضا ماحوزی، مجله کتاب ماه فلسفه، 6(61)، 94-104. نیکولز، ویلیام. (1374). بولتمان و الهیات وجودی(در مجموعه مقالات درباره «الهیات جدید»)، ترجمه یوسف اباذری، مجله ارغنون، 2(5و6)، 131-170. هاشمی، محمدمنصور و مجتهدی، کریم. (1384). صیرورت در فلسفه ملاصدرا و هگل، نشر کویر. هیک، جان. (1390). فلسفه دین، ترجمه بهزاد سالکی، انتشارات بینالمللی الهدی. وایتهد، آلفرد نورث. (1387). سرگذشت اندیشهها، ترجمه عبدالرحیم گواهی (شرح از محمدتقی جعفری)، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. وایتهد، آلفرد نورث. (1379). شیوههای فکر، ترجمه علی شریعتمداری، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. یامر، ماکس. (1385). خداشناسی و نظریه های فیزیکی انیشتین، ترجمه شهرام تقیزاده انصاری، مجله ذهن، 5(25)، 105-134. Akbarian, R. (2008). A Survey of Philosophy in Islamic Iran. Vol. 1. Institute for Humanities and Cultural Studies. (In Persian) Alston, W. P. (2000). Hartshorne and Aquinas: A Middle Way. Trans. A. A. Alizamani. Haft Aseman Journal, 2(6), 65-96. (In Persian) Aristotle. (2006). Metaphysics. Trans. Sh. Khorasani. Hekmat. (In Persian) Barbour, I. (2010). Science and Religion. Trans. B. Khorramshahi. Center for University Publication. (In Persian) Blattner, W. (2024). “Some Thoughts about ‘Analytic’ and ‘Continental’ Philosophy,” http://www.georgetown.edu/faculty/blattnew/contanalytic.html Craig, E. (general editor), (1998). Routledge Encyclopedia of Philosophy (entry "Process Philosophy" written by D. R. Griffin), V.7, Routledge Press. Dehbashi, M. (2007). A Comparative Study in Ontology and Epistemology of Mulla Sadra and Whitehead. Nashr-e Elm. (In Persian) Fathizadeh, M. & Mohammadi Asl, M. (2011). Barbour and the Integration of Science and Religion. Journal of Science and Religion Studies, 2(2), 26-55. (In Persian) Galloway, A. (1995). Wolfhart Pannenberg: Historical Theology (In a collection of articles on "New Theology"), Trans. M. Farhadpour. Arghanoon Journal, 2(5&6), 171-220. (In Persian) Hashemi, M. M, & Mojtahedi, K. (2005). Becoming in Mulla Sadra's and Hegel's Philosophy. Kavir Pub. (In Persian) Hick, J. (2011). Philosophy of Religion. Trans. B. Saleki. Al-Hoda International Publications. (In Persian) Hustwit, J. R. (2007). Process Philosophy, Internet Encyclopedia of Philosophy, https://iep.utm.edu/processp Leclerc, I. (2012). Eternal Objects and the Category of Relativity in Whitehead's Metaphysics. Trans. R. Mahoozi. Ketab-e Mah-e Falsafeh (Philosophy Monthly Book), 6(61), 94-104. (In Persian) Nash, R. N. (1983). The Concept of God, Academe Books. Nichols, W. (1995). Bultmann and Existential Theology (In a collection of articles on "New Theology"), Trans. Y. Abazari. Arghanoon Journal, 2(5&6), 131-170. (In Persian) Pannenberg, W. (2007). Systematic Theology: An Introduction. Trans. A. Soleimani. Center for Religious Studies and Research (University of Religions and Denominations). (In Persian) Rabbani-Golpayegani, A. (2007). An Introduction to New Theology. Hajar Pub. (In Persian) Reichenbach, B. & Basinger, D. & Peterson, M. & Hasker, W. (2000). Reason and Religious Belief. Trans. A. Naraghi & E. Soltani. Tarh-e No. (In Persian) Shaghoul, H. (2003). Analysis and Examination of Whitehead's Process Worldview. Philosophical-Theological Researches Journal, 4(3&4), 105-126. (In Persian) https://doi.org/10.22091/pfk.2003.360 Shamohammadi, R. (2011). God in Whitehead's Process Thought. Institute for Humanities and Cultural Studies. (In Persian) Simpson, J. A. and Weiner E.S.C. (1991). The Oxford English Dictionary, 2nd edition, V.XII, Oxford Clarendon Press. Thomas, H. (2003). The Great Philosophers. Trans. F. Badrei. Elmi & Farhangi Publications. (In Persian) Whitehead, A. N. (1926). Religion in the making: Lowell lectures, Fordham University Press. Whitehead, A. N. (1978). Process and Reality, Mac. Milan. Whitehead, A. N. (2000). Modes of Thought. Trans. A. Shariyatmadari. Daftar-e Nashr-e Farhang-e Eslami. (In Persian) Whitehead, A. N. (2008). Adventures of Ideas. Trans. A. Gavaahi (Commentary by M. T. Jafari). Daftar-e Nashr-e Farhang-e Eslami. (In Persian) Yamer, M. (2006). Theology and Einstein's Physical Theories. Trans. Sh. T. Ansari, Zehn Journal, 5(25), 105-134. (In Persian) Zalta, E. N. (2012). Process Philosophy. Stanford Encyclopedia of Philosophy. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 204 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 86 |