آمار
| تعداد نشریات | 44 |
| تعداد شمارهها | 1,315 |
| تعداد مقالات | 16,164 |
| تعداد مشاهده مقاله | 52,731,887 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,411,518 |
خوانش انتقادی دیدگاه غزالی در سرنوشتسازی انسان توسط خویش | ||
| مجله پژوهش های فلسفی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 مهر 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2024.61670.3768 | ||
| نویسندگان | ||
| فرانک بهمنی* 1؛ علی حسینی2 | ||
| 1استادیار فلسفه و کلام اسلامی، گروه معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه یاسوج | ||
| 2استادیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران | ||
| چکیده | ||
| تبیین میزان تأثیر انسان در هستی و نقش او در تعیین و تغییر سرنوشت خویش، از مهمترین مباحث کلامی است که در فلسفه و کلام اسلامی، هماره مورد توجه اندیشمندان و دانشمندان مکاتب گوناگون فلسفه و کلام اسلامی بودهاست. در جهت تبیین این مساله در مقام ثبوت، سه دیدگاه کلی جبرگرایی، تفویض و امرٌ بین الأمرین شکلگرفتهاست. متکلمان معتزلی و امامیه، به سبب دفاع از مسئولیت انسان در برابر افعال صادره از وی و معناداری جزا و پاداش، استقلال نسبی انسان را در سرنوشتسازی خویش به معنای برخورداری آزادانه از اختیار پذیرفتهاند. غزالی با این دیدگاه که پذیرش اختیار برای انسان، ناقض توحید افعالی است و به دلالت التزامی، قدرت و ارادۀ خداوند متعال را محدودمینماید قائل به جبر و کسب شدهاست. جستار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی پس از تبیین مفهوم اختیار و جبر انسان، با مراجعـه به آثار غزالی، صحت و سقم این نسبت و ادعـا را بررسـی میکند. یافتهها: غزالی معتقد به نظام علیّت میان پدیدههای هستی نمیباشد و تکرار روابط و نظم موجود را ناشی از عاده الله میداند. قضا و قدر تعیینکننده تمام حوادث و پدیدارهای جهان هستند و تمام افعال هستی، فعل ارادی و اختیاری خداوند است. نتایج: غزالی با انحصار اراده و اختیار به خداوند متعال، و تعیین پیشینی حوادث و رویدادها با قضا و قدر، برای انسان نقشی در سرنوشتسازی خویش قائلنیست. توسل او به ایدۀ «کسب» در راستای مسئولیت انسان در برابر اعمال خویش نیز نتوانستهاست پارادوکس جبر و جزا را حلنماید و از مشکلات عقلی جبرگرایی بکاهد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| خوانش انتقادی؛ غزالی؛ سرنوشت؛ انسان؛ اختیار | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 138 |
||