تعیین و بررسی سیرک های یخچالی اشترانکوه با استفاده از شاخص سطح نرمال شده ی پوشش برف (NDSI)

-

مقدمه

برف یکی از اشکال مهم بارش در چرخه­ ی هیدرولوژی مناطق کوهستانی است که در تأمین منابع آب آشامیدنی و کشاورزی به صورت جریان­ های تأخیری در فصول پربارش و جریان­ های کمینه در فصول بدون بارش و تولید انرژی نقش ارزنده­ای ایفا می­کند (قنبرپور و همکاران، 1384). یخچال­ های طبیعی در کوهستان­ ها، از مهم­ترین مکان ­های انباشت برف است. سابقه­ ی بررسی و ارائه­ ی نظریات قطعی در مورد یخچال­ های ایران، شاید به کمتر از 80 سال اخیر برمی­گردد و سوابق و نظریات چندانی پیش از آن در دسترس نیست. برای مثال، استهل (stehl) زمین­شناس فنلاندی که در سال 1912 نخستین مجموعه­ ی زمین­ شناسی ایران را تهیه کرد، نسبت به یخبندان کواترنر در ایران اظهار بی ­اطلاعی می­کند (پروی به نقل از ثروتی، 1369).

یکی از مهم­ترین اشکال ژئومورفولوژیکی یخچال­ ها، سیرک است که نقش مهمی در مقدار برف موجود در یخچال­ ها بازی می­کند. سیرک، حفره­ ای با حجم متغیر و اغلب نیمه ­مدور است که با توجه به اندازه و ویژگی شکل ناهمواری، نمونه­ های مختلفی دارد. ساده ترین نوع آن، حفره­ ی متوسط قیفی شکلی است که کف پر شیبی دارد (محمودی، 1367). عمیق شدن سیرک، نتیجه­ ی عمل حفر و ساییدگی آرام در کف یخچال است. در حقیقت شکل ­گیری سیرک­ های یخچالی بدین صورت است که در ابتدا یخچال­ ها در فرورفتگی­ ها و شیارهایی که در دامنه وجود دارند شکل می­گیرند و با گذشت زمین و رخداد فرسایش یخچالی در نتیجه­ ی حرکت یخچال از محل ابتدایی خود به مرور کف این شیارها و فرورفتگی­ ها کندوکاو شده و عمق آنها افزوده می­شود تا جایی که یک سیرک یخچالی شکل می­گیرد. این پدیده در اثر حرکت یخ برفی در قسمت زیرین انجام می­شود که در نتیجه­ ی این اعمال در پشت برجستگی خروجی، قطعه سنگ­ ها تا کف سیرک ظاهر می­شوند (مقیمی، 1387).

یکی از راه­ های متداول پژوهش در مورد یخچال­ ها، بهره ­گیری از مزایای مختلف داده­ های سنجش از دور است. از آن جمله می­توان به امکان تهیه اطلاعات در مقیاس­ های مختلف جهانی، ملی و ناحیه­ ای، پوشش گسترده، مقرون به صرفه بودن، تولید اطلاعات چندزمانه و مواردی از این دست را نام برد که کاربردهای گوناگونی را برای داده­ های سنجش از دور امکانپذیر ساخته است (حدادی و همکاران، 1388). از جمله این کاربردها، تهیه­ ی نقشه­ های پوششی بخصوص نقشه­ ی پوشش برف با استفاده از داده­ های سنجش از دور است. برای نخستین بار برف سنجی در سال 1960 در شرق کانادا توسط ماهواره TIROS-1 انجام شد. پیشرفت­ های اخیر در فناوری و تعدد ماهواره­ ها، استفاده از داده­­ های ماهواره­ای را در بررسی پوشش برف امری حیاتی ساخته است (سیرگی و همکاران، 2009). در پژوهشی با استفاده از تصاویر لندست 8، مقادیرNDSI  در چند سال متوالی محاسبه و روند تغییرات سطوح برفی در اشترانکوه مورد بررسی قرار گرفت (احمدآبادی و فتح­الله­زاده، 1395).

در این پژوهش، ابتدا سیرک­ های یخچالی منطقه­ ی اشترانکوه توسط شاخص سطح نرمال شده­ی پوشش برف (NDSI) با استفاده از تصویر لندست 8 مربوط به ماه آوریل سال 2016 و موقعیت خطوط منحنی میزان نقشه­ ی توپوگرافی 25000/1 منطقه تعیین شدند. سپس با استخراج مورفومتری سیرک­ های هر دامنه، وضعیت سیرک­ ها در هر دامنه با یکدیگر مقایسه شد.

ـ منطقه­ ی مورد مطالعه

اشترانکوه به معنی کوه آب در پارسی باستان، نام رشته کوهی در شرق استان لرستان و یکی از بلندترین کوه­ های زاگرس می­باشد. منطقه ­ی مطالعاتی مورد نظر درحد فاصل 33 درجه و 11 دقیقه تا 33 درجه و 27 دقیقه­ ی عرض شمالی و 49 درجه و 10 دقیقه تا 49 درجه و30 دقیقه­ ی طول شرقی قرارگرفته و مساحتی حدود 315 کیلومتر مربع دارد. از نظر موقعیت جغرافیایی در استان لرستان، از غرب به شهرستان دورود، از جنوب و شرق به شهرستان الیگودرز و از شمال به شهرستان ازنا منتهی می­شود. قله­ های اشترانکوه به صورت قوس­ هایی هستند که در درون هر قوس آن، برفچال و یا یخچال بزرگی در حد فاصل دو قله  قرار گرفته است (شکل1).

شکل (1) موقعیت جغرافیایی منطقه­ ی اشترانکوه (سمت راست)، امتداد اشترانکوه (سمت چپ)

مواد و روش­ ها

 ـزمین ساخت درزه­ای (گسل­ ها و برجستگی­ ها) منطقه ­ی اشترانکوه

اشترانکوه و رشته­ های مجاور آن دیواره ­ی بلند زاگرس محسوب می­شوند که نتیجه ­ی فعالیت گسل ­ها و شکستگی­ ها در این منطقه می­باشند. از آنجا که این قسمت از زاگرس اولین محل تصادم لبه­ ی شمال و شمال شرقی پلتفرم عربی با ایران مرکزی بوده است و تقریباً تمامی فشارهای مراحل تشکیل زاگرس را متحمل شده است، دارای ساختاری ویژه می­باشد. چهره­ ی برجسته با پرتگاه­ های قائم به عوارض مجاور مشرف بوده و آنها را تحت­ال شعاع قرار داده است. پرتگاه­ های بلند جبهه ­ی رورانده، پرتگاه ­های خط گسل، پیچیدگی ساختمان چین­ ها و نمای کارستی و مرتفع (علایی طالقانی، 1381) به عنوان نمادهای زاگرس مرتفع به خوبی در اشترانکوه جلوه ­گر و مورفولوژی عمومی منطقه را شکل داده ­اند (یاراحمدی، 1391).

گسل قدیمی زاگرس به عنوان عامل اصلی در ایجاد دیواره­ ی بلند گسل با پرتگاه­ های جبهه­ ی رورانده است که نقش آن در چهره­ ی کوه­ های منطقه انعکاس یافته است. این گسل خط شکستگی قدیمی است که در نتیجه­ ی کوهزایی کاتانگایی پدیدار شده است (درویش­زاده، 1374: 112). تراکم و تعدد زیاد گسل­ ها در اشترانکوه و مناطق مجاور آن وجود فاز فشاری کوهزایی آلپی در دوره­ی ترشیاری و کوهزایی پاسادنین در کواترنر است که سبب چین­ خوردگی زاگرس چین­ خورده و گسلش زاگرس مرتفع گردیده است. در اشترانکوه دیواره ­های گسلی به صورت قطعات کوچک و بزرگ روی هم قرار گرفته­ اند (رجبی، 1379). در نتیجه پرتگاه­ های گسلی یا خط گسل معمولاً با اختلاف زیاد از ویژگی­ های اشترانکوه و کوه­ های مجاور آن است. گسل­ های منطقه عموماً امـتداد لغز می­باشند و به ماهیت نیروهای فشاری وارده در نتیجه­ ی برخورد صفحه­ ی عربی به ایران برمـی­گردند. گـسل امتداد لغز زاگـرس در امتداد دریاچـه­ ی گهر جابجایی­ های افقی در حد 173 متر ایجاد کرده­ اند و باعث تغییر جهت شبکه­ ی آبراهه­ ها شده ­اند. گسل امتداد لغز زاگرس راستگرد است. بررسی وضعیت شبکه­ ی هیدروگرافی منطقه، جابجایی شبکه­ ی آبراهه­ ها به میزان 173متر جابجایی را در پایین دریاچه­ ی گهر نشان می­دهد. شواهد دیگری که نشان می­دهد گسل موجود امتداد لغز می­باشد، وجود شبکه­ ی آبراهه ­ها به صورت موازی در سازند لالون است که در دو طرف گسل زاگرس مشاهده می­شود. بررسی بیشتر میزان تأثیر گسل­ ها در منطقه و شکل­ گیری عوارض ژئومورفولوژی نشان می­دهد که گسل زاگرس فعال بوده و در امتداد گسل زاگرس تعداد کثیری زمین لغزش رخ داده است که اکثراً در سازندهای متشکل از شیل و ماسه سنگ و محل تقاطع سنگ آهک و شیل مشاهده می­شود (شکل2). نقش اصلی درز و شکاف ­ها، هدایت رواناب­ های ناشی از ذوب برف به شبکه­ ی مجراهای زیرزمینی و شکل ­گیری آبخوان­ ها در منطقه می­باشد (قدیمی، 1394).

شکل (2) واحدهای سنگ شناسی و گسل­ های منطقه­ ی اشترانکوه

- شاخص سطح نرمال شده­ ی پوشش برف

NDSI یا شاخص پوشش برف سطح نرمال شده معیاری برای تعیین سطوح ارتفاعی دارای برف می­باشد و یکی از تکنیک­ های سنجش از دور برای بررسی وضعیت مناطق کوهستانی و برفگیر می باشد. مبنای تعیین این شاخص، تصاویر ماهواره­ای و با توجه به میزان بازتابش نور و گرما از سطح پوشیده از برف می­باشد. این روش با در نظرگرفتن مشکلات دستیابی و صعب ­العبور بودن مناطق کوهستانی، برای شناسایی سطوح پوشیده شده از برف همچنین تعیین دقیق مساحت برف روش مناسب و نوینی به شمار می­رود. NDSI به عنوان یک الگوریتم استخراج اتوماتیک برف به­ همراه مجموعه ­ای از آستانه ­ها به کار می­رود و به صورت پیکسل به پیکسل محاسبه می­گردد. این شاخص بر مبنای این حقیقت که برف دارای بازتابندگی بالا در ناحیه مرئی و بازتابندگی پایین در فرو سرخ میانی می­باشد، جهت تشخیص برف از ابر و مناطق فاقد برف استفاده می­شود (نولین و همکاران، 2000).

- سیرک­ های یخچالی

سیرک، حفره­ای با حجم متغیر و اغلب نیمه­ مدور است که با توجه به اندازه و ویژگی شکل ناهمواری، نمونه­ های مختلفی دارد. ساده ترین نوع آن، حفره­ ی متوسط قیفی شکلی است که کف پرشیبی دارد (محمودی، 1368). عمیق شدن سیرک، نتیجه­ ی عمل حفر و ساییدگی آرام در کف یخچال است که در اثر حرکت یخ برفی بر بستر سیرک انجام مـی­شود. یـکی از مشخص­ترین خصوصیات نیمرخ طولی دره­ی یخچالی، بی­ نظمی آن است. گاهی این نیمرخ از توالی سطوح کم شیبی به وجود می­آید که در فواصل آنها شیب­ های تند پله مانندی وجود دارد که در مجموع حالت نردبانی به خود می­گیرند (مقیمی، 1387). سیرک­ ها با توجه به مورفولوژی خاصی که دارند، می­توانند شاخصه­ ی مناسبی برای تعیین میزان فعالیت و گسترش یخچال­ ها در یک منطقه باشند (شکل3).

به طور کلی در شرایط یکسان لیتولوژی و اقلیمی در یک منطقه، انتظار می­رود اشکال و چهره­ های مورفولوژی یکسانی به وجود آید. در چنین شرایطی، در صورتی که این اشکال دارای تفاوت ­های بارزی باشند، گویای متغیرهای ناشناخته ­ای است که به صورت محلی مداخله کرده و موجب تفاوت در ریخت­ ها و میزان تحول آنها شده­ اند. این مسئله در مورد سیرک­ های یخچالی اشترانکوه دارای اهمیت هستند چرا که در شرایط زمین شناسی و زمین ساختی تقریباً برابر در طول کوهستان، درجه­ی تحول و توسعه­ ی سیرک­ ها بسیار متفاوت است.

شکل(3) نمایی از یک سیرک یخچالی در اشترانکوه

سیرک­ های یخچالی به دلایل زیر به عنوان مهم­ترین متغیر در بررسی مناطق یخچالی مورد توجه قرار می­گیرند:

1- مهم­ترین الگویی که در نتیجه ­ی فرسایش یخچالی ایجاد می­شود سیرک­ های یخچالی می­باشند (احمدی، 1385).

2- شکل سیرک ­ها انعکاس عوامل توپوگرافی، زمین­ شناسی، نوع و مدت اثر یخچال­ ها می باشد (چورلی و همکاران، 1379).

3- هر اندازه شرایط برای یخچالی شدن مناسب ­تر باشد، توسعه ­ی سیرک و گسترش آن بر روی دامنه بیشتر می­شود (چورلی، 1985).

4- سیرک­ های بزرگ­تر، معرف دوره­ ی پیشرفته ­تری از تکامل یخچال هستند و با گذشت زمان سیرک عمیق­ تر و محدودتر می­شوند (گردان، 1977).

- ماهواره­ ی لندست

مهم­ترین ویـژگی تصاویر لنـدست 8، جمع­ آوری و آرشـیو اطلاعات تصاویـر چندطیفی

(multispectral) با رزولوشن متوسط و قدرت تفکیک مکانی 30 متری، همچنین اطمینان از این که داده­ های لندست 8 به اندازه­ی کافی با داده­ های ماهواره­ های قبلی سری لندست از لحاظ هندسه برداشت داده، کالیبراسیون، خصوصیات پوشش، ویژگی ­های طیفی، کیفیت محصول خروجی و در دسترس بودن داده­ ها سازگار هستند، می­باشد. لندست 8 با ارائه­ی تصاویر با رزولوشن متوسط از ۱۵ متر تا ۱00 متر از سطح زمین و در محدوده­ی نور مرئی، مادون قرمز نزدیک (near-infrared)، موج کوتاه مادون قرمز (short wave infrared)، و طیف مادون قرمز حرارت (thermal infrared) به کار گرفته می­شود. لندست 8 حدود ۴00 تصویر در روز می­گیرد، که نسبت به 250 تصویر در روز ماهواره­ ی لندست ۷ افزایش قابل توجهی یافته است. سنسورهای OLI و TIRS نسبت سیگنال به نویز (SNR[1]) را در عملکرد رادیومتری بهبود بخشیده ­اند و در نتیجه این کوانتیزیشن (quantization) دوازده بیتی داده­ ها از طریق همین بیت ­های بیشتر، امکان توصیف بهتری از پوشش زمین را می دهد.

بحث و نتایج

برای محاسبه­ ی شاخص پوشش برف سطح نرمال شده (NDSI)، ابتدا تصویر لندست 8 مربوط به ماه آوریل (فروردین) سال 2016 تهیه و در محیط نرم افزارErdas Imagine 2014  ترکیب باندهای 6 گانه آن صورت گرفت. سپس با استفاده از رابطه شماره‌ی (1) مقدارNDSI  محاسبه شد:

پس از محاسبه­ ی NDSI   با در نظر گرفتن سطوح ارتفاعی بالاتر از 3500 متری، به کمک مدل رقومی ارتفاعی، تصحیح خطاهای ناشی از بازتابش سطوح شبه­ برف انجام و در نهایت مساحت پوشیده از برف و یخ منطقه­ ی اشترانکوه تعیین شد (گاهی ممکن است دریاچه­ های یخچالی یا سطوح پوشیده شده از ذرات نمک نیز در تصاویر ماهواره­ای بازتابی شبیه پوشش­ های برفی ایجاد کنند که با اعمال فیلتر ارتفاع این خطاها به صورت قابل توجهی کاهش می­یابد). با توجه به اینکه در فصول گرم، برف و یخ موجود در مرکز سیرک­ ها زرودتر از برف و یخ پای دیواره ­های داخلی سیرک­ ها ذوب می­شوند، دیواره­ ها و مرز هر سیرک توسط این پوشش­ های برفی و یخی مشخص و تعیین شد (شکل4).

بنابراین از شاخص پوشش برف سطح نرمال شده (NDSI) می­توان جهت شناسایی و تعیین سیرک­ های یخچالی استفاده کرد. البته باید به این نکته توجه کرد که تصاویر ماهواره ای مربوط به تاریخی(فصل زمستان) باشد که محدوده­ ی همه­ ی سیرک­ ها دارای حداقلی از مقدار برف و یخ برای شناسایی توسط NDSI باشند.

شکل(4) تعیین محدوده ­ی سیرک ­های یخچالی با استفاده از سطوح پوشیده از برف (NDSI)

شکل (5) سیرک­ های یخچالی اشترانکوه در دو دامنه­ ی شمال شرقی و جنوب غربی

پس از تعیین سیرک­ های یخچالی منطقه­ ی اشترانکوه توسطNDSI ، با استفاده از نقشه­ ی توپوگرافی منطقه و شکل و نحوه ­ی قرارگیری خطوط منحنی میزان محدوده­ های به دست آمده از شاخص پوشش برف سطح نرمال شده تصحیح شد و مرز تعیین شده برای سیرک­ ها توسط خطوط منحنی میزان کنترل و اصلاح شد و نهایتاً تعداد 33 سیرک یخچالی تعیین و موقعیت­ یابی شد. سپس با توجه به امتداد  اشترانکوه در جهت شمال غربی _ جنوب شرقی، سیرک­ ها به دو دسته­ ی سیرک­ های دامنه­ ی شمال شرقی که شامل 18 سیرک و سیرک­ های دامنه­ ی جنوب غربی که مشتمل بر 15 سیرک است، تقسیم­ بندی شدند (شکل5). تفاوت این دو دامنه در میزان شدت تابش و مدت تابش دریافتی است. سیرک­ های دامنه­ ی جنوب غربی به دلیل دریافت تابش خورشیدی چه از نظر مدت و چه از نظر شدت بر دامنه­ ی شمال شرقی برتری دارند و همین امر موجب افزایش ذوب یخچالی در فصول گرم می­شود، طوری که در اواخر تابستان اثری از برفچال و یخچال­ ها بر جای نمی­ماند. این تخلیه­ ی سیرک­ های دامنه­ ی جنوب غربی از برف و یخ در فصول گرم موجب شدت گرفتن فرسایش یخچالی از یک طرف و پدید آمدن رواناب­ های سطحی فراوان از سوی دیگر می شود. این پدیده، افزایش فرسایش آبی را به همراه دارد. شواهد این امر توسعه ­یافتگی بیشتر سیرک­ ها در دامنه­ ی جنوب غربی نسبت به دامنه­ ی مقابل است و گاه این فرسایش بقدری شدید است که عملاً شکل سیرک تغییر یافته و شیب شدیدی به خود می­گیرد.

پس از تعیین سیرک­ های یخچالی منطقه­ ی اشترانکوه، پارامترهای مساحت، میانگین شیب و میانگین ارتفاع مربوط به هر یک از سیرک­ های دو دامنه به طور جداگانه در محیط10.3  ARC GIS محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد (جدول 1).

جدول(1) پارامترهای مورفومتریک سیرک­ های دامنه ­ی شمال شرقی (سمت چپ) و دامنه­ ی جنوب غربی (سمت راست) اشترانکوه

شکل (6) نمودار تغییرات شیب متوسط سیرک ­های یخچالی اشترانکوه در دو دامنه

شکل (7) نمودار تغییرات مساحت سیرک­ های یخچالی اشترانکوه در دو دامنه

همانگونه که در نمودار شکل (6) مشخص است، شیب سیرک­ های یخچالی دو دامنه دارای تغییراتی نسبت بهم می­ باشند اما در مجموع میانگین شیب در هر دو دامنه تقریباً یکسان و نزدیک بهم است. شیب میانگین بستر سیرک­ های دامنه­ ی جنوب غربی 35.57 درجه و شیب میانگین بستر سیرک­ های دامنه­ ی شمال شرقی 35.13 درجه می­باشد بنابراین با وجود تفاوت دو دامنه در تابش و انرژی دریافتی متفاوت شیب بستر سیرک­ های یخچالی دو دامنه نسبت به هم تغییر قابل ملاحظه­ ای ندارد.

شکل (8) نمودار تغییرات میانگین ارتفاع سیرک­ های یخچالی اشترانکوه در دو دامنه

از مـقایسه­ ی نمودار تغییرات مساحت و ارتـفاع میانگین (عمق) (شـکل 7 و 8) سیرک­ ها در دو دامنه درمی یابیم که به طور کلی سیرک­ های دامنه­ ی شمال شرقی نسبت به دامنه­ ی جنوب غربی هم از نظر مساحت و هم از نظر عمق یا ارتفاع میانگین از توسعه­ یافتگی بیشتری برخوردارند. به عبارت دیگر سیرک­ های دامنه­ ی شمال شرقی به شکل تیپیک سیرک ­های یخچالی که توسط ایوانس تعریف شده است نزدیک­ترند. طبق نظر ایوانس سیرک ­ها دارای ویژگی­ های پیچیده ­ای هستند که معمولاً با توجه به مقدار توسعه و گستردگی شان، آنها را طبقه­ بندی می ­ناییم (ایوانس، 1999).

علت عدم توسعه­ ی سیرک­ های دامنه­ ی جنوب شرقی چیزی نیست جز دخالت فرسایش ناشی از رواناب در این دامنه، که گاهی اوقات در نتیجه­ ی ذوب ناگهانی برف و یخ موجود در محل، بر فرسایش یخچالی پیشی می­گیرد.

به طور کلی سیرک یخچالی اشکالی هستند که در محیط­ های یخچالی در نتیجه­ ی عمل حفر و ساییدگی آرام در کف یخچال بر اثر حرکت زبانه­ ی یخچالی و در دراز مدت شکل می­گیرند و چنانچه در کنار فرسایش یخچالی عوامل دیگری مانند فرسایش ناشی از رواناب نیز دخالت کند شکل و توسعه ­یافتگی سیرک­ ها دستخوش تغییر خواهد شد که این تغییر به وضوح در سیرک­ های دامنه ­ی جنوب غربی منطقه­ ی اشترانکوه دیده می­شود.

نتیجه گیری

سیرک­ ها یخچالی یکی از اشکال کاوشی مهم قلمروهای یخچالی می­باشند که با توجه به اندازه و ویژگی شکل ناهمواری­ ها، نمونه ­های مختلفی دارند. عمیق شدن سیرک، نتیجه­ ی عمل حفر و ساییدگی آرام در کف یخچال بر اثر حرکت زبانه­ ی یخچالی است. تعیین سطح پوشش برفی در مناطق کوهستانی به عنوان یکی از پارامترهای مهم برف سنجی، نقش مهمی در مطالعات هیدرولوژی و اقلیمی دارد. سیرک­ های یخچالی به عنوان مخازن انباشت و ذخیره­ ی برف و یخ شاخصه­ ی مناسبی برای تعیین فعالیت­ های قلمروی یخچالی محسوب می­شوند چرا که با توجه به مورفولوژی خاصی که دارند شرایط تشکیل یخ برفی و در نهایت یخچال را در خود فراهم می کنند. بنابراین با توجه به باقی ماندن برفچال­ ها در کف سیرک ­ها، می­توان توسط شاخص سطوح نرمال شده­ی پوشش برف (NDSI)، سیرک­ های یخچالی یک منطقه ی کوهستانی را مشخص کرد. در این پژوهش با استفاده از شاخص سطوح نرمال شده­ی پوشش برف (NDSI) که توسط تصاویر ماهواره­ای لندست 8 مربوط به ماه آوریل (فروردین) سال 2016 میلادی محاسبه شد، به شناسایی و تفکیک سطوح پوشیده از برف در منطقه­ ی اشترانکوه پرداخته شد و با توجه به اینکه برف و یخ موجود در مرکز سیرک­ ها در فصول گرم زودتر از برف و یخ پای دیواره­ های داخلی سیرک­ ها ذوب می­شوند، دیواره­ ها و مرز هر سیرک توسط این پوشش­ های برفی و یخی و همچنین با کمک خطوط منحنی میزان نقشه­ ی توپوگرافی منطقه مشخص و تعداد 33 سیرک که 15 سیرک یخچالی در دامنه­ی جنوب غربی و 18 سیرک یخچالی در دامنه­ی شمال شرقی شناسایی شد. تفاوت این دو دامنه در میزان شدت تابش و مدت تابش دریافتی است. سیرک ­های دامنه­ ی جنوب غربی به دلیل دریافت تابش خورشیدی چه از نظر مدت و چه از نظر شدت بر دامنه­ ی شمال شرقی برتری دارند و همین امر موجب افزایش ذوب یخچالی در فصول گرم طوری که در اواخر تابستان اثری از برفچال و یخچال­ ها بر جای نمی­ ماند می­شود. این تخلیه­ ی سیرک­ های دامنه­ ی جنوب غربی از برف و یخ در فصول گرم موجب شدت گرفتن هوازدگی از یک طرف و پدید آمدن رواناب­ های سطحی فراوان از سوی دیگر که افزایش فرسایش آبی را به همراه دارد می­شود. پس از تعیین سیرک­ ها یخچالی منطقه­ ی اشترانکوه پارامترهای مساحت، میانگین شیب و میانگین ارتفاع مربوط به هر یک از سیرک­ های دو دامنه به طور جداگانه محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد و مشخص شد سیرک­ های دامنه­ ی شمال شرقی نسبت به دامنه­ ی جنوب غربی هم از نظر مساحت و هم از نظر عمق یا ارتفاع میانگین از توسعه­ یافتگی بیشتری برخوردارند. در کل می توان نتیجه گرفت سیرک­ های دامنه­ی شمال شرقی نسبت به دامنه­ ی جنوب غربی، به شکل تیپیک سیرک­ های یخچالی براساس تعریف ایوانس نزدیک­ترند و علت عدم توسعه­ ی دامنه­ ی جنوب شرقی  چیزی نیست جز دخالت فرسایش ناشی از هوازدگی و رواناب در این دامنه که گاهی اوقات در نتیجه­ ی ذوب ناگهانی برف و یخ موجود در محل به دلیل تابش دریافتی بیشتر، بر فرسایش یخچالی پیشی می­گیرد.