تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,420 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,216,977 |
تحلیل انگاره تبدّل صفاتی انسان به فرشته در اندیشه هجویری | ||
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
مقاله 6، دوره 72، شماره 239، شهریور 1398، صفحه 127-155 اصل مقاله (999.23 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2019.9278 | ||
نویسندگان | ||
زهرا ماحوزی* 1؛ حسینعلی قبادی2؛ احمد پاکتچی3؛ مریم حسینی4 | ||
1دانشجوی/ گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
2استاد گروه ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، ایران | ||
3دانشیار/ دانشگاه امام صادق، تهران، ایران | ||
4استاد/ دانشگاه الزهرا، ایران | ||
چکیده | ||
در اندیشۀ عارفان مسلمان، تبدّل صفاتی انسان، یک انگارۀ کلیدی است که محور تبیین بنیادیترین مباحث تصوف، ازجمله چیستی انسان و کیفیت سلوک او به شمار میرود. پیش از هجویری، مفهوم انسان، بارها، بهصورت برزخ نامتعینی، میان حیوان و فرشته، تعریف شده است که در این میان، انسان، با فنای صفات بشری، از حد حیوانی فاصله میگیرد و به ساحت فرشتگانی نزدیک میشود. بااینحال، همگرایی دو مفهوم انسان و فرشته، بهمرور و در روند یک سیر تاریخی تکوین میپذیرد. در این تکوین تاریخی، هجویری نقطه عطف مهمی به شمار میرود که انگارۀ تبدّل صفاتی انسان به فرشته را برای نخستین بار، در قالب یک ساختار منسجم نظری، صورتبندی مینماید. در آثار صوفیان، داستان قرآنی یوسف (ع) و زنان مصر، مکرراً، بهمثابه بستری روایی، در جهت تبیین مسئلۀ تبدیل صفات بشری به کار رفته است. پژوهش حاضر، با هدف نمایان ساختن یک سیر تحول تاریخی از انگارۀ تبدّل صفاتی انسان به فرشته، به تحلیل و مقایسۀ تاریخی روایت مذکور، در آثار صوفیان پیش و پس از هجویری، پرداخته است. همچنین، این پژوهش، بر آرای هجویری، بهعنوان یک نقطۀ گذار مهم در تحول تاریخی این انگاره، تأکید دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
فنای صفاتی؛ تبدّل صفاتی؛ انسان؛ فرشته؛ هجویری؛ تاریخ انگاره | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم. (1393). ترجمه عزتالله فولادوند. چ دوم. پیام عدالت. تهران. - ابن کثیر دمشقی، ابوالفداء اسماعیل بن عمر. (1986م). البدایه و النهایه. جلد اول، چ اول. دارالفکر. بیروت. - تستری، سهل بن عبدالله. (1423 ق). تفسیر التستری، تصحیح محمّد باسل عیون السود، چ اول، دارالکتب العلمیه، بیروت. - چیتیک، ویلیام. (1394). عوالم خیال. ترجمه قاسم کاکایی. چ هفتم. هرمس. تهران. - خانی، حامد. (1397). قرآنپژوهی و تاریخ انگارهها. چ اول. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران. - روزبهان بقلى شیرازى. (2008م). تفسیر عرائس البیان فى حقائق القرآن. به کوشش احمد فرید المزیدی. جلد دوم. چ اول. دارالکتب العلمیه. بیروت. - سرّاج، ابونصر الطوسی. (1914 م). اللمع فی التصوّف، تصحیح رینولد آلین نیکلسون، چ اول، مطبعه بریل، لیدن. - سُلَمی، ابوعبدالرحمن محمّد بن الحسین. (1369). مجموعه آثار السُلَمى. به کوشش نصرالله پورجوادی. جلد اول و دوم. چ اول. مرکز نشر دانشگاهى. تهران. - سُلَمی، ابوعبدالرحمن محمّد بن حسین. (1424 ق). طبقاتالصوفیه، چ دوم، دارالکتب العلمیه، بیروت. - سمعانى، احمد. (1384). روحالأرواح فى شرح أسماءالملک الفتاح، به کوشش نجیب مایل هروی. چ دوم. انتشارات علمى و فرهنگى. تهران. - سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1962م). مکاتیب. چ اول. انتشارات دانشگاه علیگره. تهران. - سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1383). حدیقهالحقیقه و شریعهالطریقه. به کوشش محمّدتقی مدرّس رضوی. چ ششم. انتشارات دانشگاه تهران. تهران. - سهروردی، شهابالدین یحیی بن حبش بن امیرک. (1375). حکمهالاشراق؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج2. مقدمه و تصحیح: هانری کربن، چ دوم. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران. - سهروردی، شهابالدین یحیی بن حبش بن امیرک. (1375). صفیر سیمرغ؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛ ج3، مقدمه و تصحیح: سید حسین نصر، چ دوم. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران. - سهروردی، شهابالدین یحیی بن حبش بن امیرک. (1375). فی حقیقه العشق (مونس العشّاق)؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛ ج3، مقدمه و تصحیح: سید حسین نصر، چ دوم. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران. - طوسی، احمد بن زید. (1382). قصه یوسف (الستین الجامع للطائف البساتین). تصحیح: محمّد روشن. چ اول. انتشارات علمی و فرهنگی. تهران. - عطار، فریدالدین محمّد. (1393). تذکرهالاولیاء. به کوشش محمّد استعلامی. جلد اول. چ اول. زوّار. تهران. - غزالی، ابوحامد محمّد. (1391). رساله قشیریه. ترجمه فارسی: ابوعلی عثمانی. به کوشش بدیعالزمان فروزانفر. چ چهارم. انتشارات علمی و فرهنگی. تهران. - غزالی، ابوحامد محمّد. (1393). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیوجم. جلد اول. چ یازدهم. انتشارات علمی و فرهنگی. تهران. - غزالی، ابوحامد محمّد. (بیتا). احیاء علومالدین. به کوشش عبدالرحیم بن حسین حافظ عراقی. جلد اول، چ اول. دارالکتب العلمیه. بیروت. - فرامرز قراملکی، احد. (1396). قدرت انگاره. چ دوم. نشر مجنون. تهران. - قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن. (1981م). لطائف الإشارات. جلد دوم. چ سوم. الهیئه المصریه العامه للکتاب. مصر. - قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم. (2007 م). کتاب المعراج، چ اول، دار المکتبه بیبلیون، بیروت. - گرامی، سید محمّد هادی و همکاران. (1396). مقدّمهای بر تاریخنگاری انگارهای و اندیشهای. چ اول. دانشگاه امام صادق (ع). تهران. - ماحوزی، زهرا و همکاران. (1397). «نقد انگاره بیبهرگی فرشته از عشق در شعر حافظ»، نشریه ادبیات عرفانی، سال دهم، شماره 18، ص133-162 - محاسبی، حارث بن اسد. (1420 ق). الرعایه لحقوقالله، چ اول، دارالیقین، مصر. - محاسبی، حارث بن اسد. (1421 ق). المسائل، چ اول، دارالکتب العلمیه، بیروت. - محاسبی، حارث بن اسد. (1986م). الوصایا. چ اول. دارالکتب العلمیه. بیروت. - مستملی بخاری، اسماعیل بن محمّد. (1387). شرح التعرّف. به کوشش محمّد روشن. جلد اول و دوم. چ اول. اساطیر. تهران. - مقدسی، مطهر بن طاهر. (1374). آفرینش و تاریخ. ترجمه محمّد رضا شفیعى کدکنى، جلد اول. چ اول. آگه. تهران. - مولوی، جلالالدین محمّد بلخی. (1389). فیه ما فیه. تصحیح و توضیحات بهروز ثروتیان. چ اول. مهتاب. تهران. - میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1371). کشفالأسرار و عدهالأبرار. جلد اول و دوم. چ پنجم. انتشارات امیرکبیر. تهران. - نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1373). مرصادالعباد. به کوشش محمّدامین ریاحی. چ سیزدهم. مرکز. تهران هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان، (1392)، کشفالمحجوب. به کوشش محمود عابدی. چ یازدهم. سروش. تهران | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,585 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 879 |