آمار
| تعداد نشریات | 44 |
| تعداد شماره‌ها | 1,303 |
| تعداد مقالات | 16,021 |
| تعداد مشاهده مقاله | 52,490,715 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,916 |
بررسی دلایل منازعه ایران و انگلیس بر سر حق حاکمیت بحرین و چگونگی استقلال بحرین (۱۸۵۳- ۱۹۷۱م) | ||
| فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
| مقاله 2، دوره 10، شماره 18، فروردین 1398، صفحه 29-56 اصل مقاله (418.1 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2019.8877 | ||
| نویسندگان | ||
| ابوذر خسروی* 1؛ محمدامیر شیخ نوری2 | ||
| 1دانشگاه سلمان فارسی- کازرون- ایران | ||
| 2استاد تاریخ دانشگاه الزهرا، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| مسأله جزایر و بنادر خلیج‌فارس به‌دلیل سیاست‌های استعماری انگلستان و پافشاری‌های شدید این کشور بر مواضع استعماری خود، به‌ویژه در موضوع بحرین، مهمترین عامل در منازعه دو کشور طی دو سده اخیر تا 1971م. بود. انعقاد معاهدات امنیتی انگلستان و شیوخ در سال ۱۸۵۳میلادی، مهمترین بهانه مامورین سیاسی انگلستان برای رد ادعاهای ایران بود، با این وجود تا دهه 1960م. ایران هرگز از حق حاکمیت خود بر بحرین دست برنداشت. به دنبال تغییر در شرایط جهانی و منطقه‌ای و لزوم حل مسائل مرزی و اعلام خروج انگلستان از منطقه، تغییر شگرفی در دیدگاه دولتمردان و مذاکره‌کنندگان ایرانی و انگلیسی ایجاد شد و به یکباره موضوع استقلال بحرین مطرح گردید. در نهایت مسأله بحرین پس از موافقت ایران و ارجاع مسأله به همه‌پرسی در 1971م. با استقلال بحرین از ایران به پایان رسید. این پژوهش با روشی توصیفی و تحلیلی و با بهره‌گیری از اسناد و مدارک کتابخانه‌ای و آرشیوی به دنبال پاسخ به این سؤال اساسی است که زمینه تنش میان انگلیس و ایران در مسأله حاکمیت بحرین چه بود و چه عواملی در تصمیم حکومت پهلوی در دست برداشتن از حق حاکمیت ایران بر بحرین نقش داشت و در نهایت منجر به استقلال بحرین در ۱۹۷۱م. گردید؟ پیش فرض اصلی این تحقیق بر اهمیت همزمان تغییر روابط بین‌المللی پس از جنگ دوم جهانی و همچنین تغییر سیاست‌های منطقه‌ای و داخلی ایران تأکید دارد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که ضعف روزافزون انگلستان در تامین منافع سیاسی و اقتصادی خود در شرق تنگه سوئز، ظهور دو ابرقدرت شوروی و ایالات متحده آمریکا و آغاز جنگ سرد و همچنین رشد جریانات سیاسی و ملی‌گرا در منطقه از جمله عوامل مهم بین‌المللی؛ و تغییر شرایط داخلی ایران و تلاش برای ژاندارمی منطقه راه را برای حل نهایی مسأله و استقلال بحرین فراهم کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بحرین؛ ایران؛ انگلستان؛ خلیج‌فارس؛ حاکمیت | ||
| مراجع | ||
|
- احمدی، حمید (بی‌تا)، تاریخ نیم قرن نیروی دریایی نوین ایران، بی‌نا، بی‌جا. - افشار سیستانی، ایرج (1376)، جغرافیای تاریخی دریای پارس، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. - العیدروس، محمد حسن (2002)، الجزر العربیه و الاحتلال الایرانی نموذج للعلاقات العربیه الایرانیه، دارالعیدروس للکتاب حدیث. - الهی، همایون، (1365)، اهمیت استراتژیکی ایران در جنگ جهانی دوم، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - امامی، محمدعلی، (1372)، بررسی سیر طرح‌های امنیتی خلیج‌فارس، مجموعه مقالات سومین سمینار بررسی مسائل خلیج‌فارس، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. - امیری، عباس، (1355)، خلیج‌فارس و اقیانوس هند در روابط بین‌الملل، چ اول، تهران: موسسه پژوهشهای فرهنگی. - امین، سیدحسن، (138۴)، «جدایی بحرین از ایران». ماهنامه‌ی چشم‌انداز ایران. - جعفری ولدانی، علی اصغر (1376)، نگاهی تاریخی به جزایر ایرانی تنب و ابوموسی، تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. - چامسکی، نوام، (1371)، موانع دموکراسی، ترجمه مهوش غلامی، تهران: شهر آب. - حافظ‌نیا، محمدرضا. (1371)، خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه هرمز، تهران: انتشارات سمت. - داک، آنتونی جان (۱۳۵۷)، امارات خلیج فارس، ترجمه مهدی مظفری، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی. - راثل، آندرو و دیگر نویسندگان، (1382)، یک سیستم امنیتی جدید برای خلیج‌فارس ویژه دکترین امنیت ملی آمریکا در خلیج‌فارس، چاپ اول، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌الملل. - رایین، اسماعیل (1350)، دریانوردی ایرانیان، جلد دوم، تهران: بی‌نا. - رسایی، فرج‌الله، (بی‌تا)، دو هزار و پانصد سال بر روی دریاها، تهران: ستاد فرماندهی نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی. - رمیحی، محمد، (1976)، البحرین مشکلات تغییرال سیاسی و الاجتماعی، بیروت: دار ابن‌خلدون. - زاهدی، اردشیر، (1381)، خاطرات، تهران: چاپ محمود طلوعی. - زرگر، علی اصغر (1372)، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضاشاه، ترجمه کاوه بیات، تهران: پروین. - زندفرد، فریدون، (1379)، ایران و جهان پرتلاطم: خاطراتی از دوران خدمت در وزارت امور خارجه، تهران: شیرازه. - سعید وزیری، منوچهر، (1378)، جست‌وجو در گذشته، تهران: زریاب. - سیف افجه‌ای، معصومه، (1376)، بحرین، تهران: وزارت امور خارجه (دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی) - شیخ الاسلامی، جواد (1379)، صعود و سقوط تیمورتاش (به حکایت اسناد محرمانه وزارت خارجه انگلیس)، تهران: توس. - شیخ‌نوری، محمدامیر؛ خسروی، ابوذر، (1392)، «تیمورتاش و بحرین»، مجله پژوهشهای تاریخی، دوره جدید، سال پنجم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. شماره چهارم (پیاپی 20)، سال چهل و نهم. - عاقلی، باقر، (۱۳۶۹)، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران: نشر گفتار - علم، امیراسدالله، (1371)، یادداشتهای علم، به کوشش علینقی عالی‌خانی ، تهران: کتابسرا. - علیزاده، حسن، (1384)، بررسی تحلیلی و توصیفی روابط ایران و مصر، تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی وزارت امور خارجه. - فرمانفرماییان، منوچهر، (1377)، خون و نفت (خاطرات یک شاهزاده ایرانی)، ترجمه مهدی حقیقت خواه، چاپ دوم، تهران: ققنوس. - قاسمیان، سلمان، (1390)، نقدی بر مباحث تاریخی کتاب الجزر الثلاث المحتله لدوله الامارات العربیه المتحده، در پژوهشنامه خلیج‌فارس، تهران: خانه کتاب. - مجتهدزاده، پیروز، (1349)، شیخ‌نشینهای خلیج‌فارس، چاپ اول، تهران: موسسه مطبوعاتی عطائی. - مجتهدزاده، پیروز، (1371)، جغرافیای سیاسی تنگه هرمز: توسعه تدریجی نقش ایران، اصفهان: سفیر. - مجتهدزاده، پیروز(۱۳۸۲)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: انتشارات سمت. - نجاتی، غلامرضا (1371)، تاریخ سیاسی 25 ساله ایران، ج 1، تهران: انتشارات رسا. - نخله، امیل، (1359)، روابط آمریکا و اعراب در خلیج‌فارس، ترجمه کارو، چاپ اول، تهران: سروش. - نیک ضمیر، عباس؛ حجتی، احسان‌الله، (1382)، امنیت خلیج‌فارس تهدیدها و راهبردها، تهران: پرسمان. - وثوقی، محمدباقر، (1384)، تاریخ خلیج‌فارس و ممالک همجوار، تهران: سمت. - ویلسون، سر آرنولد، (1366)، خلیج‌فارس، ترجمه محمد سعیدی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی فرهنگی. - هایت، وارد، (1352)، قدرتهای جهانی در قرن بیستم، ترجمه جلال رضایی راد، چاپ اول، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - هنری. و و فیلد، وستیل، (1366)، تاریخ اروپا از سال 1815 به بعد، ترجمه فریده قرچه‌داغی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. - بلگریو، سر چارلز، (۱۳۶۹)، سفرنامه دریایی لاخ، ترجمه حسین ذوالقدر، تهران: انتشارات آناهیتا - روابط خارجیایران در سال1349 (بی‌تا)، انتشارات وزارت امور خارجه. - روابط خارجی ایران در سال 1350 (بی‌تا)، انتشارات وزارت امور خارجه. اسناد - سازمان اسناد ملی ایران سند شماره 240013877-316، ش21 سند شماره 240013877-316، ش31 سند شماره 240008304، 305 ژ3آآ1،24/4/1327 - اسناد وزارت امور خارجه ایران صندوق23، سند 15، ش43118 1306، ج44، ص 17 1326، ک134، ص 50-17 - مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی. 4/11/1331، دوره 17، جلسه 68 1327، دوره ۱۵، جلسه62 روزنامه‌ها و مجلات - روزنامه حبل‌المتین ۱۳۰۳، شماره ۱۴: 20-18 1306، شماره۱۲: 18-16 ۱۳۰۶، شماره۱۳: 12-11 - روزنامه اطلاعات 1306، شماره 411: ۱ 1331، شماره 7792،: 1 ۱۳۳۱، شماره 7793 :3 ۱۳۳۱، شماره7827: 4 ۱۳۳۲، شماره 8112: 1 ۱۳۳۲، شماره 8113 :2 ۱۳۳۱ ، شماره8019: 4 ۱۳۳۲، شماره 7839 سال27، شماره7839،: 3 - ماهنامه‌ی ایران‌مهر، (1382)، به سردبیری سیدحسن امین، شماره‌ی 2. - مجله سیاست خارجی، (1366)، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، شماره3. منابع لاتین - Adamiyat, Fereydoun, (1954), Bahrain Islands: A Legal and Diplomatic Study of the British - Iranian Controversy. New York: F. A. Pager.
- Amirahmadi, Hooshang (1996), Small Island, Big Policies. The Thanb’s and Abumusa in the Persian Gulf. New York: Martins Press.
- Document on British foreign policy 1919-1939, series IA, vol.VII, no, 371.
- Kelly , J. B.(1957), The Persian Claim to Bahrain, International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944), Vol. 33.
- Ross, dennize,(1984),.the soviet and the Persian Gulf, political science quartery, vol.44, no.4
- Schofield, Richard N, (1993-1997), Arabian boundaries, London: arcive edition.
- Toye, P. L. (1993), The lower Gulf Islands: Abumusa and the Tanbs, Archive Editions, an imprint of Archive international Group.
- Wright, Sir Denis (1991), 'Ten Years in Iran – Some Highlights.' Asian Affairs 22(3), pp. 259-71.
- Wright, Sir Denis (۱۹۶۸), The English amongst the Persians, London: Heinmann.
- Yodfat, A and Abram (1977), the direction of the Persian gulf the soviet union and the Persian gulf, united start, frank CASs.
- cordesman, Anthony.H,1984, the gulf and the search for strategic stability, boulder, westwiew press and London man sell pub. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 525 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 439 |
||