تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,021 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,491,568 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,218,413 |
کنکاشی در رابطه بین نخست شهری و توسعه اقتصادی بررسی تجربی میان کشوری | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 6، دوره 17، شماره 46، بهمن 1392، صفحه 111-146 اصل مقاله (442.22 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
احمد شربت اوغلی1؛ حیدر جوانمرد* 2 | ||
1دانشگاه صنعتی شریف | ||
2برنامه ریزی شهری و منطقه ای از دانشگاه علم و صنعت ایران | ||
چکیده | ||
بر اساس باور رایجی از سالهای دهه 1960 میلادی، متأثّر از نظریههای توسعه قطبی و تعادل اقتصادی نئوکلاسیک، نظامهای فضایی ملّی در تحوّلی پوینده و همگام با رشد و توسعه اقتصادی، تا تحقّق یک سلسلهمراتب متعادل و کارا از اندازه شهرها، پنداشته شدهاند. بهاینصورت که، در مراحل نخستین توسعه، رشد اقتصادی یک کشور منجر به تمرکز منابع و جمعیت در معدود شهرهای اصلی (موسوم به «نخستشهرها») میگردد و پس از تجربه تمرکز شهری فزاینده، مرحله بعدی توسعه آغاز میگردد که طی آن، رشد و بزرگی اقتصاد ملّی تا حدّ مکفی و مطلوب، همراه با زیانهای اقتصادی ناشی از تجمّع بیش از حد، ازدحام، و اثرات بیرونیِ نامطلوب در نخستشهرها منجر به کاهش تدریجی شدّت تمرکز و «نخستشهری» میشود. پژوهشهای سریزمانی و میانکشوری متعدّدی، بر اساس این مدل غیرخطّی (به شکل U وارونه) و مدل یکسویه منفی پیشنهاد شده توسط برخی از پژوهشگران، با استفاده از متغیّرهای مختلفی به عنوان شاخصهای نخستشهری و توسعه اقتصادی، صحّت وجود مدلهای مزبور را مورد بررسی و آزمون قرار دادهاند. لیکن ماحصل این پژوهشها، تاکنون متناقض و بینتیجه بوده است. این مطالعه سعی در واکاوی این موضوع و بررسی هر دو مدل مزبور دارد. بدین منظور، جهت کنترل اعوجاجات ناشی از تنوّع شاخصهای نخستشهری و توسعه که در مطالعات پیشین مورد استفاده قرار گرفتهاند، از 8 شـاخص نخستشهری و 3 شاخص توسعه 67 کشور جهان در سال 2000 میلادی بهره گرفته شده است. مجموعه نتایج آزمونهای آماری و مدلهای رگرسیونی این مطالعه، حاکی از آن است که دلیلِ آماری معنیداری در تأیید وجود رابطه میانکشوری بین نخستشهری و توسعه اقتصادی وجود ندارد. | ||
کلیدواژهها | ||
نظام شهری؛ نخست شهری؛ توسعه اقتصادی؛ پژوهش میان کشوری؛ توسعه قطبی؛ مدل مرکز-پیرامون؛ تعادل نئوکلاسیک | ||
مراجع | ||
1ـ توفیق، فیروز (1372)، «تحلیل عاملی و تلفیق شاخصهای منطقهای»، آبادی، شـماره 10، سال سوّم، صص 15-11. 2ـ زبردست، اسفندطار (1386)، «بررسی تحوّلات نخستشهری در ایران»، هنرهای زیبا، شماره 29، صص 38-29. 3ـ صرافی، مظفر (1377)، «مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای»، تهران، سازمان برنامه و بودجه. 4ـ کلانتری، خلیل (1382)، «پردازش و تحلیل دادهها در تحقیقات اجتماعی-اقتصادی»، تهران، انتشارات شریف. 5- Ades, A.F. and E.L. Glaeser (1995), “Trade and Circuses: Explaining Urban Giants,” The Quarterly Journal of Economics, Vol. 110, No. 1, pp. 195-227.
6- Alonso, W. (1980), “Five Vell Shapes in Development,” Papers of the Regional Science Association, Vol. 45, pp. 5-16.
7- Alperovich, G. (1992), “Economic Development and Population Concentration,” Economic Development and Cultural Change, Vol. 41, No. 1, pp. 63-74
8- Berry, B. (1961), “City Size Distributions and Economic Development,” Economic Development and Cultural Change, Vol. 9, No. 4, pp. 573-588.
9- Carroll, G.R. (1980), “National City-size Distributions: What Do We Know after 67 Years of Research?” Progress in Human Geography, Vol. 6, pp. 1-43.
10- Cohen, B. (2004), “Urban Growth in Developing Countries: A Review of Current Trends and a Caution Regarding Existing Forecasts,” World Development, Vol. 32, No. 1, pp. 23-51.
11- De Cola, L. (1984), “Statistical Determinants of the Population of a Nation's Largest City,” Economic Development and Cultural Change, Vol. 33, No. 1, pp. 71-98.
12- Dehghan, F. and G.V. Uribe (1999), “Analysing Mexican population Concentration: A Model with Empirical Evidence,” Urban Studies, Vol. 36, No. 8, pp. 1269- 1281.
13- Douglass, M. (2006), “On the Epistemology of Rural RegionalDevelopment Models:From Developmental State to NeoliberalIdeologies in Pacific Asia”, SeoulNationalUniversity.
14- El-Shakhs, S. (1972), “Development, Primacy and Systems of Cities,” The Journal of Developing Areas, Vol. 7, pp. 11-36.
15- Friedmann, J. (1966), “Regional Development Policy: A Case Study of Venezuela”, Cambridge: MIT Press.
16- Hansen, N. (1996), “Regional Development Policies: Past Problems and Future Possibilities,” Canadian Journal of Regional Science, Vol. 19, pp. 107-18.
17- Henderson, J.V. (2000), “How Urban Concentration Affects Economic Growth”, Washington, DC: The World Bank.
18- Jefferson, M. (1939), “The Law of the PrimateCity,” Geographical Review, Vol. 29, No. 2, pp. 226-232.
19- Kamerschen, D. (1969), “Further Analysis of Overurbanization,” Economic Development and Cultural Change, Vol. 17, No. 2, pp. 235-253.
20- Kim, S. (2008), “Spatial Inequality and Economic Development: Theories, Facts, and Policies”, Washington, DC: The World Bank.
21- Kuznets, S. (1955), “Economic Growth and Income Inequality,” American Economic Review, Vol. 45, pp. 1-28.
22- Lipshitz, G. (1992), “Divergence Versus Convergence in Regional Development,” Journal of Planning Literature, Vol. 7, No. 2, pp. 123-138.
23- Mehta, S.K. (1969), “Some Demographic and Economic Correlates of Primate Cities: A Case for Revaluation,” In Breese, G. (ed.), The City in Newly Developing Countries, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall.
24- Moomaw, R.L. and A.M. Shatter (1996), “Urbanization and Economic Development: A Bias toward Large Cities?,” Journal of Urban Economics, Vol. 40, pp. 13-37.
25- Moomaw, R.L. and M.A. Alwosabi (2004), “An Empirical Analysis of Competing Explanations of Urban Primacy Evidence from Asia and the Americas,” The Annals of Regional Science, Vol. 38, pp.149-171.
26- Mutlu, S. (1989), “Urban Concentration and Policy Revisited: An Analysis and Some Policy Conclusions,” Economic Development and Cultural Change, Vol. 37, No. 3, pp. 611-639.
27- Nitsch, V. (2003), “Does History Matter for Urban Primacy? The Case of Vienna,” Regional Scienceand Urban Economics, Vol. 33, pp. 401-418.
28- Noorbakhsh, F. (2001), “Human Development and Regional Disparities in Iran: A Policy Mode”l, University of Glasgow.
29- Parr, J.B. (1985), “A Note on the Size Distribution of Cities over Time,” Journal of Urban Economics, Vol. 18, pp. 199-212.
30- Richardson, H.W. (1980), “Polarization Reversal in Developing Countries,” Papers of the Regional Science Association, Vol. 45, pp. 67-85.
31- Rosen, K.T. and M. Resnick (1980), “The Ssize Distribution of Cities: An Examination of the Pareto Law and Primacy,” Journal of Urban Economics, Vol. 8, pp. 165-186.
32- Sharbatoghlie, A. (1990), Urban Agglomeration and Regional Disparities in Iran: Continuity and Change in the Postrevolutionary Period, Ph.D. Dissertation, BostonCollege.
33- Sheppard, E. (1982), “City Size Distributions and Spatial Economic Change,” International Regional Science Review, Vol. 7, No. 2, pp. 127–151
34- Short, J.R. and L.M. Pinet-Peralta (2009), “Urban Primacy: Reopening the Debate,” Geography Compass 3/3, pp. 1245-1266
35- UN (2004), World Urbanization Prospect: The 2003 Revision, New York: United Nations Publication.
36- UNDP (2002), “Human Development Report 2002: Deepening Democracy in a Fragmented World”, New York: OxfordUniversity Press.
37- Wheaton, W.C. and H. Shishido (1981), “Urban Concentration, Agglomeration Economies and the Level of Economic Development,” Economic Development and Cultural Change, Vol. 30, No. 1, pp. 17-30.
38- Williamson, J.G. (1965), “Regional Inequality and the Process of National Development: A Description of the Patterns,” Economic Development and Cultural Change, Vol. 13, No. 4, pp. 1-84.
39- World Bank (2001), “World Development Report 2000/2001: Attacking Poverty”, New York: OxfordUniversity Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,636 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,682 |