تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,323 |
تعداد مقالات | 16,275 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,959,278 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,628,461 |
تحلیل فضایی تأثیر قانون هدفمندسازی یارانهها بر مصرف انرژی خانوار | ||
جامعه شناسی اقتصادی و توسعه | ||
مقاله 2، دوره 7، شماره 1، شهریور 1397، صفحه 25-55 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
اعظم جلائی* 1؛ مهدی بختیار2؛ نعمت اله اکبری3 | ||
1دانشجوی دکترای رشته اقتصاد شهری دانشگاه اصفهان | ||
2دانشجوی دکترای اقتصاد شهری دانشگاه اصفهان | ||
3استاد اقتصاد شهری دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
مطابق با آمار رسمی کشور، دهکهای بالاتر جامعه در مقایسه با دهکهای پایینتر سهم بیشتری از مصرف و یارانه انرژی را به خود اختصاص دادهاند. در این راستا یکی از اهداف اساسی دولت نهم از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه-ها ایجاد زیرساختهای لازم برای توزیع عادلانهتر مصرف انرژی در بخش خانگی بوده است. پژوهش حاضر با تأکید بر جداییگزینی جغرافیایی طبقات اجتماعی در جوامع شهری، به تحلیل فضایی تأثیر این قانون بر مصرف برق خانوار در مناطق شهر اصفهان پس از گذشت سه سال از اجرای ان پرداخته است. در این رابطه ابتدا با بکارگیری روش تاپسیس به رتبهبندی مناطق شهری اصفهان از منظر وضعیت اقتصادی-اجتماعی بخش خانوار با استفاده از 32 شاخص در قالب 3 معیار اصلی (اقتصادی-اجتماعی، زیربنایی-مسکونی و فرهنگی-آموزشی) پرداخته شده و سپس با روش خوشهبندی سلسلهمراتبی، مناطق شهر اصفهان در 5 سطح خوشهبندی شدهاند. سپس جهت تبیین تفاوتهای میان خوشه-ها از نظر میزان کاهش مصرف برق پس از اجرای قانون ازآزمونهای استنباطی استفاده شد. دادههای موردنیاز علاوه بر استفاده از روش میدانی، از طریق مدارک سازمانی با مراجعه به شرکت توزیع برق شهرستان اصفهان گردآوری شدهاند. نمونه منتخب در روش نگرشسنجی شامل 103 خانوار و در روش کاراییسنجی شامل 365 خانوار ساکن در شهر اصفهان بوده است. نتایج پژوهش مبنی بر عدم وجود تفاوت معنادار میان خوشههای پنجگانه شهر اصفهان از نظر میزان کاهش مصرف برق خانوار پس از اجرای قانون، مؤید آن است که قانون هدفمندسازی در فاز اول اجرایی خود در دستیابی به یکی از مهمترین اهداف خود چندان موفق عمل نکرده است. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل فضایی؛ قانون هدفمندسازی یارانهها؛ مصرف انرژی؛ پایگاه اقتصادی-اجتماعی خانوار؛ شهر اصفهان | ||
مراجع | ||
ابونوری، عباسعلی، محمدی، تیمور و هادی پرهیزیگشتی (1389)، «تجزیه و تحلیل و بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای گاز خانگی و تجاری در استان گیلان»، فصلنامه علوم اقتصادی، شماره 5: 137-121.
اسدی مهماندوستی، الهه (1388)، «لزوم و چگونگی اصلاح الگوی مصرف و یارانههای فرآوردههای نفتی و سنجش آثار تورمی آن»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، شماره20: 140-121.
افروغ، عماد (1377)، فضا و نابرابری اجتماعی؛ ارائه الگویی برای جداییگزینی فضایی و پیامدهای آن، پایاننامه دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس: دانشکده علوم انسانی: گروه جامعهشناسی.
افروغ، عماد. (1394). فضا و جامعه؛ فضای شهری و نابرابری اجتماعی. چاپ اول. تهران: نشر علم.
اکبری، نعمت الله.، طالبی، هوشنگ. و جلائی، اعظم. (1395). «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر مصرف انرژی خانوار پس از اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها (مطالعه موردی: شهر اصفهان)». فصلنامه جامعهشناسی کاربردی، شماره 64(4)، 26-1.
اکبری، نعمت الله.، طالبی، هوشنگ. و جلائی، اعظم. (1393). «تأثیر قانون هدفمندسازی یارانهها بر مصرف انرژی خانوار (مطالعه موردی: شهر اصفهان)». فصلنامه پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 3، 66-29.
اکبری، نعمت الله، مؤذن جمشیدی، هما و ناصر یارمحمدیان (1389)، پروژه بررسی آثار اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها بر هزینه و درآمد شهرداری اصفهان، معاونت برنامهریزی دانشگاه اصفهان.
بختیاری، صادق. و یزدانی، مرتضی. (1389). تخمین الگوی پویای مصرف برق و لزوم اصلاح یارانههای انرژی. دومین کنفرانس سراسری اصلاح الگوی مصرف انرژی الکتریکی.
بنت، اندی. (1386). فرهنگ و زندگی روزمره. ترجمه جوافشانی، لیلا و چاوشیان، حسن. تهران: اختران.
پورمحمدی، محمد رضا، حکمتنیا، حسن. و محمد علی صفرلویی (1393)، «بررسی و تحلیل فضایی نابرابریهای اجتماعی در مناطق شهری ارومیه»، دو فصلنامه پژوهشهای بومشناسی شهری، شماره 1: 70-57.
تابلی، حمید. و خواجوی، حسین. (1388). «ارتباط بین مصرف خانگی انرژی با متغیرهای زمینهای». مجله راهبرد یاس، 20، 69-47.
تامین، م. (1373). جامعهشناسی قشربندی و نابرابریهای اجتماعی (نظری و کاربردی). ترجمه نیکگهر، ع. (چاپ اول). تهران: توتیا.
توکلی، اکبر و جواد بحرینی (1377)، «برآورد رابطه تقاضای برق خانگی در استان اصفهان»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 52: 75-55.
جلائی، اعظم. (1392). تأثیر قانون هدفمندسازی یارانهها بر مصرف انرژی خانوار (مطالعه موردی: شهر اصفهان). پایاننامه کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه اصفهان: دانشکده علوم اداری و اقتصاد: گروه اقتصاد.
حبیبپور، کرم. و صفریشالی، رضا. (1391). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. (چاپ پنجم). تهران: متفکران.
دهقان شبانی، زهرا (1385)، تجزیه شدت انرژی در صنایع کشور طی دوره زمانی (1382-1374) ، پایاننامه کارشناسی ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان: دانشکده علوم اداری و اقتصاد: گروه اقتصاد.
ریزمن، ل. و انگویتا، م. ا. (1383). جامعهشناسی قشرها و نابرابریهای اجتماعی (کلاسیک مدرن). ترجمه قلیپور، م. (چاپ اول). مشهد: مرندیز: آوای کلک.
سرمست، بهرام. و پورحسن، رقیه. (1389). عوامل مؤثر بر تغییر الگوی مصرف انرژی برق (مطالعه موردی: شهر تبریز). دومین کنفرانس سراسری اصلاح الگوی مصرف انرژی الکتریکی.
شاهمرادی، اصغر، مهرآرا، محسن. و نوید فیاضی (1389)، «آزادسازی قیمت حاملهای انرژی و آثار آن بر رفاه خانوار و بودجه دولت از روش داده-ستانده»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره 42: 180-163.
شجاع، زهرا. (1387). بررسی جامعهشناختی تأثیر پایگاه اقتصادی-اجتماعی بر مصرف کالاهای فرهنگی. پایاننامه کارشناسی ارشد. اصفهان: دانشگاه اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی: گروه علوم اجتماعی.
شفقی، سیروس. (1381). جغرافیای اصفهان. ویرایش دوم، چاپ اول. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
شهرداری اصفهان (1389)، آمارنامه شهر اصفهان.
فطرس، محمد حسن و جواد براتی (1390)، «تجزیه انتشار دیاکسیدکربن ناشی از مصرف انرژی به بخشهای اقتصادی ایران؛ یک تحلیل تجزیه شاخص»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، شماره28: 73-49.
کوزر، لوئیس. (1389). زندگی و اندیشه بزرگان جامعهشناسی. ترجمه ثلاثی، م. (چاپ شانزدهم). تهران: علمی.
لطفعلیپور، محمدرضا. و لطفی، احمد. (1383). «بررسی و برآورد عوامل مؤثر بر تقاضای برق خانگی». مجله دانش و توسعه (علمی-پژوهشی)، 15، 69-47.
محمدی، ارزو. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر میزان مصرف برق (مطالعه موردی: شهر گرگان). پایاننامه کارشناسی ارشد. مازندران: دانشگاه مازندران: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران. (1391). افزایش قیمت حاملهای انرژی تأثیر چندانی بر الگوی مصرف نگذاشته است. قابل دسترس در سایت: http://www.neconews.com.
ملک، حسن. (1388). جامعهشناسی قشرها و نابرابریهای اجتماعی. (چاپ چهاردهم). تهران: پیام نور.
مهدوی کنی، محمد سعید. (1386). «مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی». فصلنامه تحقیقات فرهنگی، 1، 230-199.
مولایی، محمد. و یعقوبی، مسلم. (1394). «تقاضا برای گاز طبیعی در بخش خانگی در منطقه 7 ایران (با ملاحظه قانون هدفمندی یارانهها)». پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، (17)5، 191-169.
مومیوند، جمال. (1389). تأثیر لایحه هدفمند کردن یارانهها بر تقاضای برق خانگی در ایران. پایاننامه کارشناسی ارشد. اصفهان: مؤسسه آموزش عالی شهید اشرفی اصفهانی.
نصرالهی، زهرا.، صمدی، علی حسین. و روشندل، مهرناز. (1391). «تجزیه و تحلیل تقاضای انرژی بخش خانگی در مناطق شهری ایران (1387-1363): انتخاب بین الگوی سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل و رتردام». فصلنامه اقتصاد محیطزیست و انرژی، 2، 200-173.
نصراللهی، فرشاد (1390)، «مقررات ملی ساختمان و کاهش مصرف انرژی در بخش ساختمان و مسکونی»، دومین کنفرانس و نمایشگاه مدیریت و بهینهسازی انرژی، 20 و 21 دی ماه، تهران، پژوهشگاه نیرو.
نیکلسون، والتر و کریستوفر اسنایدر (1388)، «نظریه اقتصاد خرد: اصول اساسی و بسط مفاهیم (جلد اول)»، ترجمه بهبودی، داود و سیاب ممیپور (چاپ اول)، تهران: نور علم.
وزارت نیرو، سالهای مختلف، ترازنامه انرژی ایران.
یزدانی، مرتضی (1390)، برآورد و تحلیل تقاضای گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری در استان اصفهان، پایاننامه کارشناسی ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان: دانشکده علوم اداری و اقتصاد.
Alter, N. & S. Haidersyed (2011), “An Empirical Analysis of Electricity Demand in Pakistan”, International Journal of Energy Economics and Policy, 1(4): 116-139. Bekhet, H. A. & N. S. Othman (2011), “Assessing the Elasticities of Electricity Consumption for Rural and Urban Areas in Malaysia: a non-linear Approach”, International Journal of Economics & Finance, 3(1): 208-219. Bhattacharyya, S. C. (2011), “Energy Economics: Concepts, Issues, Markets and Governance”. Dundee: springer. Bilgili, F., Pamuk, Y, & T. Nadidehalici (2011), “Short run and Long run Dynamics of Residential Electricity Consumption: Homogeneous and Heterogeneous Panel Estimations for OECD”, Retrieved from: http://mpra.ub.uni-muenchen.de/33291/. Bla'zquez, L., Boogen, N. & M. Filippini (2012), “Residential Electricity Demand in Spain: New Empirical Evidence Using Aggregate Data”, Centre for Energy Policy and Economics (CEPE), Retrieved from: http://www.cepe.ethz.ch. Bushehri, M. A. M. & Wohlgenant, M. K. (2012). Measuring the welfare effects of reducing a subsidy on a commodity using micro-models: an application to Kuwait̓s residential demand for electricity. Energy Economics, 34, 419-425. Dubin, J. A. & D. L. Mcfadden (1984), “An Econometric Analysis of Residential Electric Appliance Holdings and Consumption”, Econometrica, 52(2): 345-362. Farahmandpour, B., Nasseri, I. & H. Hourijafari (2008), “Analysis of Ultimate Energy Consumption by Sector in Islamic Republic of Iran”, Conf. on Energy & Environment, university of Cambridge, UK, February 23-25. Retrieved from: http://www2.hawaii.edu/iman/EE-22. Held, M. (1983). »Social impacts of energy conservation«. Journal of Economic Psychology, 3 (3-4), 379-394. Jamshidi, M. M. (2008), “Ananalysis of Residential Energy Intensity in Iran: a System Dynamic Approach”, 26th International Conference of the System Dynamics Society. Retrieved from: http:// www. system dynamics. org/ conferences/2008/ proceed/ papers/ JAMSH 383. Sardianou, E. (2005). »Household energy conservation patterns: evidence from Greece«. Energy, 31, 1257-1268. Silva, S., Soares, I. & C. Pinho (2017), “Electricity Demand Response to Price Changes: The Portuguese Case Taking into Account Income Differences”, Energy Economics, 65: 335-342. World Energy Council (WEC) (2008), “Energy Efficiency Policies Around the World: Review and Evaluation”. Retrieved from: http://www.wec-bulgaria.org/en/efficiency. Zhang, Z., Cai, W. & X. Feng (2017), “How Do Urban Households in China Respond to Increasing Block Pricing in Electricity? Evidence from a Fuzzy Regression Discontinuity Approach”, Energy Policy, 105: 161-172. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 624 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 599 |