تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,490,124 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,585 |
تجزیه و تحلیل نقش سیاسی و اقتصادی دربند در دوره صفویه | ||
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
مقاله 3، دوره 9، شماره 16، فروردین 1397، صفحه 65-89 اصل مقاله (490.79 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسنده | ||
عباس پناهی | ||
هیات علمی دانشگاه گیلان | ||
چکیده | ||
دربند نه تنها در عصر صفویه، بلکه از عصر باستان بهعلت همجواری با داغستان شمالی و اقوام بیابانگرد بهعنوان دروازة ورود به قفقاز، ارّان و ایران شناخته میشد. در عصر صفویه، اهمیت دربند افزون بر موقعیت استراتژیکی آن بهعنوان شهری مرزی، از نظر مذهبی نیز بهصورت کانون مهاجرت قزلباشان تشیع درآمده بود. همچنین این شهر در مسیر راه تجارت ابریشم قفقاز و گیلان قرار داشت و بازرگانان محصولات خود را از مسیر بندر این شهر با روسیه و یا نقاط دیگر مبادله میکردند. شاهان نخستینِ صفوی، به دلیل اهمیتی که این شهر در نظام اداری صفویه داشت به ارزش آن پی بردند، اما در اواخر صفویه دربند بارها شاهد هجوم داغستانیها، قزاقها و دیگر اقوام بود؛ علت این امر عدم توجه حکومت صفوی نسبت به حفظ مناطق مرزی و استراتژیک بود. با توجه به گزارشهای موجود، میتوان به این نتیجه رسید که دربند در طول تاریخ به جهت موقعیت جغرافیایی خود همواره کلید فتح قفقاز، ارّان و گیلان از سوی مهاجمان شمال داغستان و روسیه بود و از سوی دیگر، مرکز تجارت زمینی و دریایی ایران با روسیه نیز به شمار میرفته است؛ در نتیجه عدم توجه حاکمان به دربند میتوانست پیامدهای ناگواری برای حیات سیاسی ایران در پی داشته باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، تأثیر نقش سیاسی و تجارتی دربند بر مناسبات ایران و روسیه با تکیه بر اواخر عصر صفویه است. | ||
کلیدواژهها | ||
صفویه؛ دربند؛ روسیه؛ عثمانی؛ شروان؛ قفقاز؛ داغستان | ||
مراجع | ||
- آصف، محمدهاشم (رستمالحکما) (1352)، رستمالتواریخ، به کوشش محمد مشیری، تهران، انتشارات سپهر. - ابن اثیر، ابوالحسن عزالدین (1369)، الکامل فیالتاریخ، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، ج 12، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی. - ابن بزاز، درویش توکل (1376)، صفوۀالصفا، به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد، تهران، انتشارات زریاب. - استخری (1368)، المسالک و الممالک، به کوشش ایرج افشار، تهران، علمی و فرهنگی. - اسناد پادریان کرملی (بازمانده از عصر شاه عباس صفوی) (1383)، به کوشش منوچهر ستوده با همکاری ایرج افشار، تهران، انتشارات میراث مکتوب. - اوتر، ژان، (1363)، سفرنامه، ترجمه علی اقبالی، تهران، انتشارات جاویدان. - بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ (1375)، جایگاه مناطق اطراف دریای خزر در تاریخ جهان اسلام، ترجمه لیلارُبن شه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - بازن، پاداری (1340)،نامههای طبیب نادرشاه، ترجمه مظفرامین فرشچیان و علی اصغر حریری، تهران، انتشارات انجن و آثار ملی. - بلاذری (1367)، فتوحالبلدان (بخش مربوط به ایران)، ترجمه آذرنوش آذرتاش، تهران، سروش. - بورن، رُر (1382)، نظام ایالات در عصر صفوی، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، نشر مرکز. - پارسادوست، منوچهر (1377)، شاه تهماسب اول، تهران، شرکت سهامی انتشار. - پناهی، عباس (1393)، تأثیر مبانی فکری و عقیدتی شیخ زاهد گیلانی بر طریقت صفویه از منظر گزارشهای درویش ابن بزاز توکلی، دو فصلنامه علمی - پژوهشی تاریخنامه ایران بعد از اسلام، ش9، س5. - پیگولوسکایا و دیگران (1346)، تاریخ ایران از عصر باستان تا سدة هجدهم میلادی، ترجمه کریم کشاورز، تهران، نشر دانشگاه تهران. - حموی، یاقوت (1380)، معجمالبلدان، ترجمه علینقی منزوی، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور. - خزائلی، علیرضا (1384)، صفویان و منطقه شروان بر مبنای روایات صفوهالصفا،به اهتمام مقصود علی صادقی، همایش بینالمللی ایران در گسترة تاریخ ایران زمین، دانشگاه تبریز، انتشارات ستوده. - دوسرسو (1364)،سقوط شاه سلطان حسین، ترجمه ولیالله شادان، تهران، انتشارات کتاب سرا. - روملو، حسن بیک (1382)، احسنالتواریخ، به کوشش عبدالحسین نوایی، 3ج، تهران، اساطیر. - سیوری، راجر (1372)، ایران در عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز. - _______ (1380)، در باب صفویان، ترجمه رمضانعلی روح الهی، تهران، نشر مرکز. - شانی نوف، بریان (1357)، تاریخ روسیه، ترجمه خانبابا بیانی، تهران، دانشگاه تهران. - طهرانی، محمدشفیع (وارد) (1383)، مرآت واردات (تاریخ سقوط صفویان، پیامدهای آن و فرمانروایی ملک محمود سیستانی)، به تصحیح منصور صفتگل، تهران، انتشارات میراث مکتوب. - قدسی با کیخانف، عباسقلیآقا (1383)، گلستان ارم، تهران، ققنوس. - قزوینی، ذکریا، (1371)، آثار البلاد و اخبار العباد، ترجمه محمدمرادبن عبدالرحمان، تصحیح سیدمحمد شاهمرادی، تهران، دانشگاه تهران. - کروسینسکی (1363)، سفرنامه کروسینسکی، ترجمه عبدالرزاق دنبلی مفتون با مقدمه و تصحیح مریم میراحمدی، تهران، انتشارات توس. - گوگچه، جمال (1373)، قفقاز و سیاست امپراطوری عثمانی، ترجمه وهاب ولی، تهران، وزارت امور خارجه. - گیلاننتز، پطرس دیسرکیس (1371)، سقوط اصفهان یا گزارشهای گیلاننتز درباره حمله افغانان و سقوط اصفهان، ترجمه محمد مهریار، انتشارات امور فرهنگی شهرداری اصفهان. - لکهارت، لارنس (1364)، انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، ترجمه مصطفی قلی عماد، تهران، انتشارات مروارید. - مرعشی صفوی، میرزا محمدخلیل (1362)، مجمعالتواریخ، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، انتشارات کتابخانه سنایی و کتابخانه طهوری. - منشی، اسکندربیک (1382)،عالمآرای شاه عباس، به اهتمام ایرج افشار، 2ج، تهران، امیرکبیر. - میرزا سمیعا، محمدسمیع (1378)، تذکرهالملوک، به کوشش سیدمحمد دبیرسیاقی و تعلیقات مینورسکی ترجمه مسعود رجبنیا، تهران، انتشارات امیرکبیر. - نوایی، عبدالحسین (1377)،روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دورة صفویه، تهران، سمت. - _________ (1363)، اسناد و مکاتبات سیاسی ایران (از سال 1105 تا 1135 ه.ق)، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - وحید قزوینی، میرزا طاهر (1383)، تاریخ جهانآرای عباسی، به تصحیح سیدسعید میرمحمدصادق، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - وزیراٌف، میرزاحیدر (1386)، دربندنامه جدید، به اهتمام جمشیدکیانفر با همکاری نوری محمدزاده، تهران، میراث مکتوب. - هنوی، جونس (1365)،زندگی نادرشاه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، تهران، علمی و فرهنگی.
- Barthold, Vasili V.(1972) "Sochineniya" tome IIkn, 1, III, V, VI, VII, VIII, Moskva، Nauka.
- Gadjiev, Kamaluddin, S, (2003), Geopolitika Kavkaza, Moskva Mezhdunarodnie otnosheniya,.
- Yunusov, Arifs, (2004), Islam V Azerbaijane, Baku, Zaman.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 721 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 739 |