دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,387
تعداد مقالات17,009
تعداد مشاهده مقاله54,703,784
تعداد دریافت فایل اصل مقاله17,255,670
ابراهیم پور نمین, محمد, اکرمی, میرجلیل. (1396). حماسة عرفانی؛ از فرضیه تا واقعیت. سامانه مدیریت نشریات علمی, 70(236), 1-40.
محمد ابراهیم پور نمین; میرجلیل اکرمی. "حماسة عرفانی؛ از فرضیه تا واقعیت". سامانه مدیریت نشریات علمی, 70, 236, 1396, 1-40.
ابراهیم پور نمین, محمد, اکرمی, میرجلیل. (1396). 'حماسة عرفانی؛ از فرضیه تا واقعیت', سامانه مدیریت نشریات علمی, 70(236), pp. 1-40.
ابراهیم پور نمین, محمد, اکرمی, میرجلیل. حماسة عرفانی؛ از فرضیه تا واقعیت. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1396; 70(236): 1-40.

حماسة عرفانی؛ از فرضیه تا واقعیت

زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)
مقاله 2، دوره 70، شماره 236، اسفند 1396، صفحه 1-40    اصل مقاله (551.43 K)
نویسندگان
محمد ابراهیم پور نمین* 1؛ میرجلیل اکرمی2
1استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آستارا
2استاد دانشگاه تبریز
چکیده
تعبیر «حماسۀ عرفانی» در نیم‌قرن گذشته و به‌ویژه در دو دهۀ اخیر، تداولِ قابلِ‌توجهی در حوزۀ پژوهش‌های ادبی یافته است؛ و حتّی عدّه‌ای از محققان، فرضِ وجودِ «حماسة عرفانی» را همچون ژانری مستقل در ادب فارسی طرح کرده‌اند. در پژوهش حاضر کوشیده‌ایم بر اساس نظریة جدید ژانر نشان دهیم که علی‌رغم وجود بعضی تشابهات میان جنبه‌هایی از متون حماسی و بعضی نمونه‌های ادب صوفیه، نهایتاً از منظرِ نقدِ ژانر نمی‌توان صحّت چنین فرضی را پذیرفت چرا که لحاظِ چنین ژانری نه با نیّت مؤلفان صوفی، به‌مثابة عاملی مهم در تعیین ژانر تطابق دارد، نه موجد پیش‌آگاهیِ راهگشایی برای خواننده است و نه اساساً کمکی به طبقه‌بندی دقیق‌تر و معقول‌تر گونه‌های ادب فارسی می‌کند. ضمن آنکه در توضیح مشابهت‌های موجود، توجّه به پدیدة «وجه»، و فرایندهایی چون «آمیختگی انواع» و ثباتِ فوق‌العادة صورت‌های ادبی در شرق ازجمله در ادبیات فارسی، و جریان مهاجرت مضامین و مفاهیم در بین انواع و قوالب مختلف، تبیین و صورت‌بندی منطقی‌تری را از موضوع میسر می‌سازد.
کلیدواژه‌ها
حماسه؛ عرفان؛ انواع ادبی؛ نقد ژانر؛ وجه؛ کلان‌مایه؛ تأویل
مراجع
  1. آیدنلو، سجاد. (1390)، دفتر خسروان (برگزیده شاهنامه فردوسی)، چ اول، تهران: سخن.
  2. آیدنلو، سجاد؛ و ناصر علیزاده. (1385)، «بازشناسی مضمون حماسی-اساطیری "رویارویی پدر و پسر" در روایتی از تذکره‌الاولیاء»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، ش12 و 13، ص191-208.
  3. آیدنلو، سجاد؛ (1388)، «هفت‌خان پهلوان»، نثرپژوهی ادب فارسی، ش23، ص1-28.
  4. اتحاد، هوشنگ. (1387)، پژوهشگران معاصر ایران، ج12، چ اول، تهران: فرهنگ معاصر.
  5. احمدی، بابک. (1395)، ساختار و تأویل متن، چ هجدهم، تهران: مرکز.
  6. اخوان‌ثالث، مهدی. (1376)، «اوزان مثنوی‌ها»، بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج، تهران: زمستان، ص323-337.
  7. ارسطو. (1387)، «فنّ شعر»، ارسطو و فنّ شعر، تألیف و ترجمه عبدالحسین زرین‌کوب، چ ششم، تهران: امیرکبیر.
  8. اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1352)، «حماسة انسان کامل در مثنوی مولانا»، مجله نگین، ش106، ص11-14.
  9. براهنی، رضا. (1344)، طلا در مس (در شعر و شاعری)، چ اول، تهران: چهر.
  10. پورجوادی، نصرالله. (1396)، «ادبیات تصوف، به زبان فارسی»، تصوف؛ خاستگاه، تاریخ و موضوعات وابسته (مجموعه‌مقالات)، به کوشش فاطمه لاجوردی، چ اول، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، ص337-363.
  11. حاج‌آقابابایی، محمدرضا؛ امیر نصری. 1389. «تکوین شخصیت قهرمان در چهار روایت از تذکره‌الاولیا»، فصلنامۀ زبان و ادب پارسی. ش 46. ص 123- 143.
  12. حسین‌پور، علی. (1381)، «حماسة عرفانی و تجلی آن در شمس‌نامة مولانا»، فصلنامة پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دورة جدید، ش اول، ص 35 – 52.
  13. خالقی‌مطلق، جلال. (1386الف)، «حماسه»، دانشنامة زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، جلد دوّم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص 738 – 745.
  14. خالقی‌مطلق، جلال. (1386ب)، حماسه، پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی، چ اول، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  15. دشتی، علی. (2535)، سیری در دیوان شمس، چ چهارم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  16. دوبرو، هدِرِ. (1389)، ژانر (نوع ادبی)، ترجمة فرزانه طاهری، چ اول، تهران: نشر مرکز.
  17. رجایی بخارائی، احمدعلی. (بی‌تا)، فرهنگ اشعار حافظ، چ ششم، تهران: علمی.
  18. رزمجو، حسین. (1368)، انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی فارسی، چ اول، تهران: امیرکبیر.
  19. رزمجو، حسین. (1370)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
  20. رزمجو، حسین. (1364)، «حلقه‌های اتصال یا پل میان حماسه و عرفان در ادبیات منظوم فارسی»، جستارهای ادبی، ش 69، ص301 – 324.
  21. رزمجو، حسین. (1381)، قلمرو ادبیات حماسی ایران، ج1، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  22. رضایی، عربعلی. (1382)، واژگان توصیفی ادبیات، چ اول، تهران: فرهنگ معاصر.
  23. زرقانی، سیدمهدی. (1390)، تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، تطور و دگردیسی ژانرها تا میانة سدة پنجم هجری به انضمام نظریة تاریخ ادبیات، چ دوّم، تهران: سخن.
  24. زرقانی، سیدمهدی. (1388)، «طرحی برای طبقه‌بندی انواع ادبی در دورة کلاسیک»، پژوهش‌های ادبی، س6، ش24، ص81– 106.
  25. زرقانی، سیدمهدی و محمودرضا قربان‌صباغ. (1395)، نظریه ژانر (نوع ادبی)، رویکرد تحلیلی – تاریخی، چ اول، تهران: هرمس.
  26. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1369)، ارزش میراث صوفیه، چ ششم، تهران: امیرکبیر.
  27. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1384)، با کاروان حلّه، چ چهاردهم، تهران: علمی.
  28. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1364)، سرّ نی، نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی، چ اول، تهران: علمی.
  29. ستاری، جلال. (1389)، جهان اسطوره‌شناسی، اسطوره در جهان عرب و اسلام، چ دوّم، تهران: نشر مرکز.
  30. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391)، رستاخیز کلمات، درس‌گفتارهایی درباره نظریه ادبی صورتگرایان روس، چ اول، تهران: سخن.
  31. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، چ اول، تهران: سخن.
  32. شواب، رمون. (1389)، «اساطیر در ادبیات (کهن) شرق»، جهان اسطوره‌شناسی، اسطوره در جهان عرب و اسلام، ترجمه و تألیف جلال ستاری، چ دوم، تهران: مرکز، ص6-24.
  33. شمشیرگرها، محبوبه. (1389)، «بررسی سبک‌شناسانه حماسه‌های دینی در ادب پارسی، مجله تاریخ ادبیات، ش64، ص133-160.
  34. شمیسا، سیروس. (1381)،انواع ادبی، چ نهم، تهران: فردوس.
  35. شهبازی، اصغر. (1393)، «حماسه‌سرایی دینی در ادب فارسی»، آینه میراث، ش55، ص183-210.
  36. شهبازی، اصغر. (1388)، کلیات سبک‌شناسی، چ دوم، تهران: میترا.
  37. شیری، قهرمان. (1389)، «تأثیر آیات و روایات بر شکل‌گیری کرامات»، فصلنامة ادب و عرفان، سال اوّل، شمارة چهارم، ص17– 39.
  38. صاحب‌الزمانی، ناصرالدین. (1389)، خط سوّم، چ بیست‌ودوّم، تهران: عطایی.
  39. صدری‌نیا، باقر؛ ابراهیم‌پور نمین، محمد. (1393)، «دگرگونی گستره کرامات در مناقب‌نامه‌های مشایخ تصوف»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، س10، ش37، ص145-182.
  40. صفا، ذبیح‌الله. (1379)، حماسه‌سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
  41. طباطبایی، جواد. (1395)، تأملی درباره ایران، چ اول، تهران: مینوی خرد.
  42. طباطبایی، جواد. (1367)، درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، چ اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
  43. عابدی ‌سرآسیا، علیرضا و محمدصادق علمی سولا و محمدکاظم علمی سولا؛ (1389)، «بررسی امکان دسترسی به نیّات مؤلف، نقدی بر هرمنوتیک قصدی‌ستیز و نظریه مرگ مؤلف»، مطالعات اسلامی – فلسفه و کلام، سال چهل‌ودوم، ش2/85، ص169- 194.
  44. عبادیان، محمود. (1379)، انواع ادبی: شمه‌ای از سیر گونه‌های ادب در تاریخ ادبیات فارسی، چ اول، تهران: حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
  45. عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم. (1379)، تذکره‌الاولیا، تصحیح محمد استعلامی، چاپ یازدهم، تهران: زوار.
  46. فتوحی، محمود. (1389)، «از کلام متمکن تا کلام مغلوب (بازشناسی دو گونه نوشتار در نثر صوفیانه)»، نقد ادبی، س3، ش10، ص35-62.
  47. فتوحی، محمود. (1391)، سبک‌شناسی؛ نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، چ اول، تهران: سخن.
  48. فردوسی، ابوالقاسم. (1386)، شاهنامه (بر پایه چاپ مسکو)، چ سوم، تهران: هرمس.
  49. قاسمی‌پور، قدرت. (1389)، «وجه در برابر گونه: بحثی در قلمروی نظریه انواع ادبی»، نقد ادبی، س3، ش10، ص63-89.
  50. قبادی، حسینعلی. (1381)، «حماسة عرفانی، یکی از انواع ادبی در ادبیات فارسی»، فصلنامة پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دورة جدید، ش اوّل، ص 1 – 20.
  51. کربن، هانری. (1389)، «از حماسه پهلوانی تا حماسة عرفانی»، ترجمه انشاءالله رحمتی، اطلاعات حکمت و معرفت، ش55، ص46-49.
  52. کرون، پاتریشیا. (1395)، جامعه‌های ماقبل صنعتی، کالبدشکافی جهان پیشامدرن، ترجمه مسعود جعفری، چ اول، تهران: نشر ماهی.
  53. کزازی، میرجلال‌الدین. (1370)، رؤیا، حماسه، اسطوره، چ اول، تهران: مرکز.
  54. کی‌منش، عباس(مشفق کاشانی). (1379)، «پیوند حماسه با عرفان»، شناخت، ش27، ص127-154.
  55. مختاری، محمد. (1368)، حماسه در رمز و راز ملی، چ اول، تهران: قطره.
  56. مرتضوی، منوچهر. (1372)، فردوسی و شاهنامه، چ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
  57. معین، محمد. (1368)، «شماره هفت و هفت‌پیکر نظامی»، مجموعه‌مقالات دکتر محمد معین، به کوشش مهدخت معین، ج1، تهران: معین، ص253-334.
  58. مکاریک، ایرنا ریما. (1388)، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، چ سوم، تهران: آگاه.
  59. نوسباوم، مارتا. (1387)، ارسطو، ترجمه عزت‌الله فولادوند، چ سوم، تهران: طرح نو.
  60. ولک، رنه؛ و آوستن وارن. (1382)، نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، چ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
  61. یاحقی، محمدجعفر. (1369)، فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و سروش.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 770
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 797


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب