تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,751 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,385 |
پهنهبندی شـدت سیلخیزی در حوضهی آبریز میشخاص بـه کمک تحلیل عاملی- خوشهای | ||
هیدروژئومورفولوژی | ||
مقاله 8، دوره 4، شماره 12، آذر 1396، صفحه 153-177 اصل مقاله (968.81 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
امیرحسین حلبیان1؛ شمس اله عسگری2 | ||
1دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. | ||
2عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری-ایلام | ||
چکیده | ||
چکیده سیل یکی از انواع بلایای طبیعی میباشد که همه ساله خسارات زیانباری را در سراسر جهان و از جمله ایران به وجود میآورد. بنابراین، شناسایی این پدیده و پارامترهای موثر در وقوع سیلخیزی در حوضههای آبریز ضرورتی اجتنابناپذیر است. پژوهش حاضر در صدد ارائه روشی برای پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی در حوضهی آبریز میشخاص در ایلام میباشد. در این تحقیق حوضهی آبریز میشخاص در استان ایلام به 12 زیرحوضه تقسیم و برای هر زیرحوضه 28 پارامتر ژئومتری، اقلیمی، نفوذپذیری و فیزیوگرافی مانند؛ مساحت، محیط، طول و شیب آبراههی اصلی، طول و شیب حوضه، زمان تمرکز، ضریب شکل و متغیر بارش، تاج پوشش گیاهی ،CN و دبی با استفاده از نرمافزار ArcGIS محاسبه شد. برای تعیین شدت سیلخیزی زیرحوضهها از روش آماری تحلیل عاملی- خوشهای استفاده و دادههای 28 متغیر زیرحوضهها توسط نرمافزار SPSS پردازش و در قالب 5 عامل اصلی (شکل، آبراهه، شیب، زهکشی و رواناب) خلاصه شد. نتایج این پژوهش نشان داد که عامل شکل با مقدار ویژه 64/7 مهمترین عامل در سیلخیزی حوضهی مورد مطالعه است، عوامل آبراهه، شیب، زهکشی و رواناب بـه ترتیب با مـقدار ویژه 65/4، 56/2،75/1 و 61/1 در رتبههای بعدی قرار دارند. در ادامه، حوضهی مورد مطالعه بر اساس امتیاز عاملی به 3 طبقهی سیلخیزی زیاد، متوسط و کم تقسیم و نقشهی پهنهبندی شدت سیلخیزی زیرحوضهها ترسیم شد. زیرحوضههای (9،8،5،3) در عامل شکل، زیرحوضههای (1،6،11) در عامل شیب، زیرحوضههای (2، 7) در عامل زهکشی و در عامل رواناب نیز زیرحوضههای (4،10،12) دارای شدت سیلخیزی زیادی هستند. زیرحوضهها از نظر مشابهت پتانسیل سیلخیزی، فرسایش، پوشش گیاهی و تأثیرات عملکرد انسانی نیز به 3 گروه با شدت سیلخیزی زیاد، متوسط و کم تفکیک شدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
سیل؛ معیار؛ اقلیم؛ طبقهبندی؛ چرخش وریماکس؛ میشخاص | ||
اصل مقاله | ||
- | ||
مراجع | ||
منابع ـ امیدوار، کمال؛ کیانفر، آمنه و شمسالله عسگری (1389)، پهنهبندیپتانسیلسیلخیزیحوضهیآبریزکنجانچم، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شمارهی 72، صص 90-72. عبدی، پرویز، رسولی، مسعود(1384)، پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی حوضه آبریز زنجان رود با استفاده از GIS، مجموعه مقالات همایش شناخت معضلات آبخیزداری و ارائهی راهحلهای مناسب درحوضهی کارون و زاینده رود، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان چهارمحال و بختیاری، ص 42. ـ علیجانی، بهلول (1381)، اقلیمشناسی سینوپتیک، انتشارات سمت، تهران، ص 275. ـ قائمی، هوشنگ و سعید مرید (1375)، مدلسیلخیزیزیرحوضههایکرخه، نیوار، شمارهی 30 ، صص 27-10. ـ قنواتی، عزتالله و منوچهر فرجزاده (1379)، چگونگی استفاده از روش تحلیل عاملی در ناحیهبندی فیزیوگرافیکحوضههایآبریز (مطالعهی موردی حوضه رودخانههای زهره و خیرآباد)، مجلهی دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، شمارهی 30، صص68-55. ـ کلانتری، خلیل (1382)، پردازش و تحلیلدادهها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم افزار رایانهایSPSS ، انتشارات نشر شریف، تهران، ص 281. ـ لاجوردی، محمود؛ خالدی، شهریار و شاپور سـتاری (1392)، پـهنهبندی پتانسیلسیلخیزیحوضهآبریزمردقچای(آذربایجانشرقی)، جغرافیا و برنامهریزی، شمارهی 44، صص 255-237. ـ مسعودیان، سیدابوالفضل (1384)، پیشبینی و برآورد سیلاب در استان چهارمحال و بختیاری، طرح پژوهشی، استانداری چهار محال و بختیاری. ـ ملکیان، آرش؛ افتادگانخوزانی، اصغر و غدیر عشورنژاد (1391)، پهنهبندیپتانسیل سیلخیزیحوضهیآبخیزاخترآبادبااستفادهاز روشتحلیلسلسلهمراتبفازی، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شمارهی 44، صص 152-131. ـ نسریننژاد، نعمتاله؛ رنگزن، کاظم؛ کلانتری، نصرالله و عظیم صابری (1393)، پهنه بندی پتانسیل سیلخیزی حوضهی آبریز باغان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP)، سنجش از دور و سامانهی اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، شمارهی 4، صص 34-15. -Al-Ghamdi K, Mirza M, El Zahrany R., (2012), GIS evaluation of urban growth and flood hazards: a case study of Makkah city, Saudi Arabia, TS07D-GIS Applications, 5479. FIG Working Week, Knowing to manage the territory, protect the environment, evaluate the cultural heritage, Rome, Italy, P. 24.
-Armenakis C, Nirupama N., (2014), Flood risk mapping for the city of Toronto, Procedia Economics and Finance, No.18, PP. 320-326.
-Bakhtyari Kia M, Pirasteh S, Pradhan B, Mahmud A, Sulaiman W, Moradi A.,(2012), An artificial neural network model for flood simulation using GIS: Johor river basin, Malaysia, Journal of Environ Earth Sciences, 2012, No. 67(1), PP.251-264
-Bales J, Beston RP., (1981), The Curve Number ASA hydrologic index, Proceedings of International Symposium on rain fall – Runoff hydrologic Modeling Mississippi, State University, PP.371-386.
-Cook A, Venkatesh M., (2009), Effect of topographic data, geometric configuration and modeling approach on flood inundation mapping, Journal of Hydrology, No. 337, PP.131-142.
-Demir, V., Kisi, O., (2016), Flood hazard mapping by using geographic information system and hydraulic model: Mert river, Samsun, Turkey, Advanced in Meteorology, ID 4891015, PP.1-9.
-Enayate Rasul AZ, Fazle Rabbi M, Mustafa Kamal M., (1994), GIS in Flood mapping for important flood management in Bangladesh, Hydro-informatics, No.94, PP. 629-634.
-Francisco, NC., Rego, FC., Gracasaraiva, MD., Ramos, I. (1998), Coupling GIS with hydrologic and hydrolic flood modeling management, Water resources management, No.12, PP.229-249.
-Hawkins, RH. (1979), Runoff curve number with varying site moisture, Journal of Irrigation and Drainage Division, American Society of Civil Engineers, No. 104(IR4), PP.389-398.
-Isma'il, M., Saanyol, IO. (2013), Application ofremote sensing (RS) and geographic informationsystems (GIS) in flood vulnerability mapping: casestudy of river Kaduna, International Journal of Geomatics and Geosciences, No. 3(3), PP.618-627.
-James, LD., Larson, DT., Hoggan, DH., Glover, TF. (1980), Flood plain management needs peculiar to arid climates, Water Resources Bulletin, No.16(6), Elsevier Science Ltd.
-Levy, JK. (2005), Multiple criteria decision making and decision support systems for flood risk management, Journal of Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, No.19, PP.438-447.
-Meyer, V., Scheuer, S., Haase, D. (2009), A multi-criteria approach for flood risk mapping exemplified at the Mulde river, Germany, Natural Hazards, No.48(1), PP.17-39.
-Qin, Q., Tang, H., Chen, H. (2011), Zoning of highway flood-triggering environment for highway in fuling district, Chongqing, Journal of the International Society for Optical Engineering, No. 8205, PP. 820530-8.
-Sanyal, J., Lu, X. (2004), Application of remote sensing in flood management with special reference to Monsoon Asia: A review, Journal of Natural Hazards, No. 33, PP. 283-301.
-Singh VP., (1997), Effect of spatial and temporal variability on stream flow hydrograph, Kinematic wave modeling in water resources, 1st ed. JOHN WILEY & SONS, INC, PP.788-820.
-Sinha R, Bapalu G, Singh L, Rath B., (2008), Flood risk analysis in the Kosi river basin, North Bihar using multi-parametric approach of analytical hierarchy process (AHP), Journal of Indian Soc, Remote Sens, No. 36, PP.335-349.
-Sinnakaudan, SK., Ghani, AA., Ahmad, SS., Zakria, N.A. (2003), Flood risk mapping for Pari River incorporating sediment transport, Environmental Modeling and Soft ware, No. 18, PP.119-130.
-Stephen, R. (2002), Hydrologic investigation by the U.S. geological survey following, the 1996 and 1997 floods in the upper Yellowstone River, Montana, American Water Resources Association. 19'Annual Montana section Meeting, section one, PP.1-18.
-Suwanwerakamtorn, R. (1994), GIS and hydrologic modeling for management of small watersheds, ITC Journal, No. 4, PP.343. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 675 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 924 |