تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,021 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,490,963 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,218,082 |
درنگی در نواندیشیهای سلطانولد در عرصۀ ولایت | ||
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
مقاله 10، دوره 70، شماره 235، شهریور 1396، صفحه 205-229 اصل مقاله (740.57 K) | ||
نویسندگان | ||
داود واثقی خوندابی* 1؛ مهدی ملکثابت2؛ محمد کاظم کهدویی3 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد | ||
2استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد | ||
3دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد | ||
چکیده | ||
پس از توحید حضرت باری ـ تعالی ـ مبحث «ولی و ولایت»، یکی از مهمترین و در عین حال پیچیدهترین مباحث عرفان و تصوّف اسلامی است. اهل عرفان از آغاز پیدایش این مکتب تاکنون با استناد به آیات قرآن کریم و سنت پیامبر(ص) و احادیث اهل بیت (ع) به تبیین و توضیح این مسأله پرداختهاند. در این مقاله دیدگاههای سلطانولد دربارۀ «ولی» و مقام «ولایت» بررسی شده است. بر اساس نتایج این پژوهش مشخص میشود که سلطانولد، معنای حقیقی ولایت را رؤیت باطنی جمال حضرت حق دانسته، معتقد است تنها کسانی شایستۀ پیشوایی هستند که بدین مرتبه رسیده باشند. در اندیشۀ او، اولیا، فرزندان جان و دل و وارث انبیا محسوب میشوند و اگرچه اطاعت از آنها برای رسیدن به سرمنزل مقصود از مسائل ضروری است، امّا شناحت این انسانهای برگزیده حتی از شناخت خداوند هم دشوارتر است. وی همچنین اولیا را به چند گروه «متکبر و متواضع» و«مشهور و مستور» تقسیم میکند و بر این اعتقاد است که اولیا اگرچه از مقربان آستان خداوند محسوب میشوند، امّا دارای درجات و مراتب مختلفند. علاوه بر این، سلطانولد قطب را شاه اولیا و مقصود غایی از آفرینش کائنات میداند. | ||
کلیدواژهها | ||
عرفان و تصوّف؛ سلطانولد؛ ولی؛ ولایت | ||
مراجع | ||
قرآن کریم. ابن عربی، محییالدّین، (2003م)، کتاب المعرفه، به اهتمام محمّد امین ابوجوهر، دمشق، دارالتکوین للطباعه و النشر. ابن عربی، محییالدّین،(1392)، انسان کامل، گرد آورنده محمود محمود غراب،ترجمۀ گل بابا سعیدی، چاپ سوم، تهران، انتشارات جامی. ابن منظور، محمّد بن مکرّم،(1413 ه.ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی. احمد جام نامقی، ابونصر،(1368) منتخب سراجالسّائرین، به تصحیح علی فاضل، مشهد، مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. انصاری، خواجه عبدالله،(1358)، صد میدان، به اهتمام قاسم انصاری، تهران، کتابخانه طهوری. آشتیانی، سیّدجلالالدّین،(1370)، شرح مقدمۀ قیصری برفصوصالحکم شیخ اکبر محییالدّینابنعربی، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیرکبیر. بهرامی قصرچمی، خلیل،(1394)،« انسان کامل از دیدگاه ابن عربی و مولانا»، مجلۀ پژوهشنامۀ عرفان، شمارۀ یازدهم،صص19-50. پارسا، محمّد،(1366)، شرح فصوصالحکم، به تصحیح جلیل مسگرنژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. تبادکانی، شمسالدّین محمّد،(1382)، تسنیمالمقربین: شرح فارسی منازلالسائرین خواجه عبدالله انصاری، به تصحیح سیّد محمّد طباطبایی بهبهانی، تهران، کتابخانه موزه و اسناد مجلس شورای اسلامی ایران. جامی، نورالدّین عبدالرّحمان،(1356)، نقدالنّصوص فی شرح نقش فصوص، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات ویلیام چیتیک، پیشگفتار از سیّد جلالالدّین آشتیانی، تهران، انتشارات انجمن فلسفه ایران. جامی، نورالدّین عبدالرّحمان،(1383)، نفحاتالانس من حضراتالقدس، به تصحیح محمود عابدی، چاپ چهاردهم، تهران، انتشارات اطلاعات. جوادی آملی، آیت الله عبدالله،(1369)، ولایت در قرآن، چاپ سوم، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجا. حسنزاده آملی، علامه حسن،(1371) ولایت تکوینی، قم، انتشارات قیام. حسنزاده آملی، علامه حسن،(1383)، انسان کامل از دیدگاه نهجالبلاغه، تهران، انتشارات الف لام میم. حسنزاده آملی، علامه حسن،(1378)، ممد الهمم در شرح فصوصالحکم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی. خدادادی، محمّد، مهدی ملک ثابت، یدالله جلالی پندری،(1394)،« ولایت و ولی از نظرگاه شمس تبریزی و بررسی بازتاب آن در مثنوی مولوی»، مجلۀ مطالعات عرفانی کاشان، شمارۀ بیست و یکم، صص63-94. خرّمشاهی، بهاءالدّین،(1377)، دانشنامۀ قرآن و قرآن پژوهی، تهران، انتشارات دوستان و انتشارات ناهید. خلاصۀ شرح تعرّف،(1386)، به تصحیح احمدعلی رجایی، چاپ دوم، تهران، انتشارت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. خوارزمی، تاجالدّین حسین،(1366)، جواهر الاسرار و ظواهر الانوار، تصحیح و تحشیه از محمّد جواد شریعت، اصفهان، مؤسسۀ انتشارات مشعل. خوارزمی، تاجالدّین حسین،(1379)، شرح فصوصالحکم، به اهتمام علامه حسن حسن زاده آملی، چاپ دوم، قم، انتشارات بوستان کتاب. خوری شرتونی، سعید،(1403 ه.ق.)، اقربالموارد، قم، منشورات مکتوبات آیتالله العظمی مرعشی نجفی. دیلمی، حسن بن ابیالحسن،(1382)، ارشادالقلوب، به تحقیق سیّدهاشم میلانی، چاپ دوم، تهران، انتشارات اسوه. سبحانی، آیتالله جعفر،(1354)، شفاعت در قلمرو عقل و قرآن و حدیث، تهران، دارالکتب الاسلامیه. سراج توسی، ابونصر،(1383)، اللّمع فی التصوّف، به تصحیح رینولد ا. نیکلسون، ترجمۀ مهدی محبّتی، تهران، انتشارات اساطیر. سلطانالعلماء، بهاءالدّین محمّد بلخی،(1382)، معارف، به تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران، انتشارات طهوری. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1359)، رباب نامه، به تصحیح علی سلطانی گردفرامرزی، تهران، انتشارات مؤسسۀ مطالعات اسلامی مک گیل. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1363)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد ا. نیکلسون، به اهتمام نصرالله پورجوادی، تهران، انتشارات امیرکبیر. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1363)، مولوی دیگر، بهاءالدّین محمّد بلخی، به تصحیح حامد ربّانی و مقدمۀ سعید نفیسی، تهران، انتشارت کتابخانه سنایی. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1376)، انتهانامه، به تصحیح محمّدعلی خزانهدارلو، تهران، انتشارات روزنه. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1389)، ولدنامه، به تصحیح جلالالدّین همایی و به کوشش ماهدخت بانو همایی، چاپ دوم، تهران، نشر هما. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1377)، معارف سلطانولد، به تصحیح نجیب مایل هروی، چاپ دوم، تهران، انتشارات مولی. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1389)، ابتدانامه، به تصحیح محمّدعلی موحد و علیرضا حیدری، تهران، انتشارات خوارزمی. سلطانولد، بهاءالدّین محمّد،(1389)، فیه ما فیه، به تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات امیر کبیر. سمنانی، شیخ علاءالدّوله،(1369)، مصنّفات فارسی، به اهتمام نجیب مایل هروی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. شکریان، اسدالله،(1389)،«ولایت در عرفان اسلامی»، فصلنامۀ اسراء، شمارۀ اول،صص89-108. شیخ صدوق، محمّد بن علی بن الحسین بابویه قمی،(1379)، امالی شیخ صدوق، مقدمه و ترجمه از آیتالله محمّد باقر کمرهای، چاپ هفتم، تهران، انتشارات کتابچی. صافی گلپایگانی، آیتالله لطفالله،(1360)، ولایت تکوینی و ولایت تشریعی، تهران، مؤسسۀ امام المهدی. عطّار نیشابوری، فریدالدّین،(1388)، تذکرةالاولیا، به تصحیح محمّد استعلامی، چاپ نوزدهم، تهران، انتشارات زوّار. فروزانفر، بدیعالزّمان،(1361)، احادیث مثنوی، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیرکبیر. فیروزآبادی، مجدالدّین محمّد بن یعقوب،(1422 ه.ق.)، القاموس المحیط، به اهتمام محمّد عبدالرّحمان المرعشی، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی. فیض کاشانی، محمّد محسن بن شاه مرتضی،(1406ه.ق.)، الوافی، اصفهان، کتابخانۀ امیرالمؤمنین علی علیهالسلام. قشیری، عبدالکریم بن هوازن،(1383)، رسالة قشیریه، ترجمۀ ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، به تصحیح بدیعالزّمان فروزانفر، چاپ هشتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. قونوی، صدرالدّین،(1381)، آفاق معرفت (تبصرۀالمبتدی و تذکرۀالمنتهی)، به تصحیح نجفقلی حبیبی، قم، انتشارات بخشایش. قیصری، داود،(1381)، رسائل قیصری، به تصحیح سیّد جلالالدّین آشتیانی، چاپ دوم، تهران، مؤسسۀ پژوهش حکمت و فلسفه ایران. کلینی رازی، ابی جعفر بن یعقوب،(1428 ه.ق.)، الکافی، قم، انتشارات نور وحی. کیاشمشکی، ابوالفضل،(1378)، ولایت در عرفان با تکیه بر آراء امام خمینی، قم، انتشارات دارالصادقین. کبرى، نجم الدّین،(1368)، ترجمۀ فوائح الجمال و فواتح الجلال، ترجمۀ محمّد باقر ساعدى خراسانى، به اهتمام حسین حیدر خانى مشتاقعلى، تهران، انتشارات مروی. لاهیجی، شمسالدّین محمّد،(1390)، مفاتیحالاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمّدرضا خالقی و عفّت کرباسی، چاپ نهم، تهران، انتشارات زوّار. مظاهری، عبدالرضا،(1387)، شرح تعلیقة آیتالله العظمی امام خمینی بر فصوصالحکم ابنعربی، تهران، انتشارات علم. معینالدّینی، فاطمه،(1385)،«ولی و ولایت در عرفان»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ نوزده،صص211-233. ملاصدرا شیرازی، صدرالدّین محمّد بن ابراهیم،(1360)، رسالة سه فصل به انضمام منتخب مثنوی و رباعیات، به تصحیح حسین نصر، چاپ دوم، تهران، انتشارات مولی. مولوی، جلالالدّین،(1389)، دیوان کبیر (کلیات شمس تبریزی)، توضیحات، فهرست و کشفالابیات از توفیق هـ. سبحانی، چاپ دوم، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. مهدی پور، محمّد،(1386)،« ولی و ولایت در مثنوی مولانا جلالالدّین محمّد بلخی»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شمارۀ دویست و یک، صص137-159. میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین،(1371)، کشفالاسرار و عدةالابرار، به اهتمام علی اصغر حکمت، چاپ پنجم، تهران، انتشارات امیر کبیر. میهنی، محمّد بن منوّر،(1366)، اسرار التّوحید فی مقامات شیخ ابوسعید، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات از محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات آگاه. نسفی، عزیزالدّین،(1359)، کشفالحقایق، به اهتمام و تعلیق احمد مهدوی دامغانی، چاپ دوم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. نسفی، عزیزالدّین،( 1362)، مجموعه رسائل مشهور به انسان کامل، به تصحیح و مقدمۀ فرانسوی ماریژان موله، تهران، انتشارات زبان و فرهنگ ایران. نسفی، عزیزالدّین،(1379)، بیان التنزیل، به اهتمام سیّد على اصغر میر باقرى فرد، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى. نوری، حسین بن محمّدتقی،(1408ه.ق)، مستدرکالوسائل و مستنبطالمسائل، قم، موسسه آل البیت علیهالسلام. نیکلسون، رینولد ا.،(1388)، تصوّف اسلامی و رابطۀ انسان و خدا، ترجمۀ محمّدرضا شفیعی کدکنی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سخن. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان،(1387)، کشفالمحجوب، به تصحیح محمود عابدی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سروش. یثربی، سیّدیحیی،(1380)، عرفان نظری: تحقیقی در سیرتکاملی و اصول و مسائل تصوّف، چاپ چهارم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 498 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 469 |