ارائه مدل مفهومی- چینه‌ای نهشته‌های کواترنر شمال دریاچه‌ی ارومیه با استفاده از GMS

حبیب‌زاده, احد; روستایی, شهرام; نیکجو, محمدرضا; ندیری, عطاءاله

فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

تعداد نشریات	44
تعداد شماره‌ها	1,323
تعداد مقالات	16,270
تعداد مشاهده مقاله	52,954,108
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	15,624,793

ارائه مدل مفهومی- چینه‌ای نهشته‌های کواترنر شمال دریاچه‌ی ارومیه با استفاده از GMS

هیدروژئومورفولوژی

مقاله 1، دوره 4، شماره 11، شهریور 1396، صفحه 1-20 اصل مقاله (1.96 M)

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

احد حبیب‌زاده¹؛ شهرام روستایی²؛ محمدرضا نیکجو³؛ عطاءاله ندیری⁴

¹استادیار پژوهشی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

²استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده‌ی جغرافیا، دانشگاه تبریز

³دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده‌ی جغرافیا، دانشگاه تبریز

⁴استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکدهی علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

چکیده

نهشتههای کواترنر به عنوان منابع اصلی تأمینکنندهی آب شیرین برای بشر محسوب شده و همیشه تحت تأثیر فعالیتهای انسانی از قبیل کشاورزی، صنعت، غیره قرار داشتهاند. مدل مفهومی نشاندهندهی ابعاد و جهت و چگونگی گسترش نهشتهها است. در پژوهش حاضر مدل مفهومی- چینهای نهشتههای کواترنر دشت تسوج واقع در شمال دریاچهی ارومیه تهیه شده است. مدل بر اساس 28 لوگ زمینشناسی چاههای مشاهدهای و 78 سونداژ ژئوالکتریکی در نرمافزار GMS تهیه شده است. بر اساس مقاطع ژئوالکتریک 5 کلاس چینهای برای نهشتههای کواترنر دشت تسوج تفکیک گردید، که شامل نهشتههای آبرفتی Qal، نهشتههای خشک Q3، نهشتههای آبرفتی دانه متوسط (احتمالاً حاوی آب) Q2، نهشتههای آبرفتی ریزدانه (احتمالاً حاوی آب) Q1و رس Qmf هستند. نتایج نشان میدهد، نهشتههای کلاس Q2از نفوذپذیری متوسط برخوردار بوده دارای سفرهی آب زیرزمینی شیرین هستند، گسترش عمدهی این واحد در نواحی شرقی و جنـوبشرقی میباشد. بیشترین فراوانی نهشتههای Q3و Qal در ارتفاع 1320 متر بوده ولی ضخامت بالا در ارتفاع 1550 متر با ماکزیمم 190 متر است. این نهشتهها از یک گسترش افقی سرتاسر برخوردار بوده لکن گسترش عمودی آنها بیشتر در نواحی شمالی دشت به خصوص شمالشرقی است. از خصوصیات این واحد نفوذپذیری شدید، عدم وجود ناخالصیهای رسی در آن میباشد.

کلیدواژه‌ها

سونداژ ژئوالکتریکی؛ شمال دریاچه ارومیه؛ نهشته‌ای کواترنر؛ مدل مفهومی

اصل مقاله

مقدمه

بسیاری از منابع سطحی و زیرسطحی در نهشتههای کواترنر واقع شده و بررسی این نهشتهها نقش کلیدی در شناخت قابلیتها و ویژگیهای مکانیکی زمین بر اساس منشأ و نحوهی تشکیل رسوبات دارد. هیث و ترینر^{^[1]} (1968) و ملارد^{^[2]}(1968) برای بررسی آبهای زیرزمینی یکسری شاخصهای توپوگرافی و ژئومورفولوژیکی ارایه نمودهاند. کیث تاد^{^[3]}(1976: 410) پژوهش دربارهی منابع آب زیرزمینی را به دو گروه پژوهشهای زمینی و سطحی طبقهبندی نموده است روشهایی که در سطح زمین به بررسی منابع آب زیرزمینی میپردازند، براساس روشهای زمینشناسی و اکتشافات ژئوفیزیکی مانند مقاومت الکتریکی ارتعاشات برگشتی، روشهای ثقلی و مغناطیسی استوار است. تحلیلهای ژئومورفولوژیک به علت ارائه شاخصهایی برای اکتشاف آب زیرزمینی و هدایت سریع پژوهشگران به منابع آب مورد توجه ژئومورفولوژیستها قرار گرفته است. کریش نامورتی^{^[4]}(1996) با استفاده از تکنولوژی سنجش از دور وGIS مناطق مناسب برای تغذیهی آبهای زیرزمینی در جنوب هند را بررسی و بهترین مناطق را محدودهی نهشتههای کواترنر تشخیص دادند. آرترو کارانزا[5] (1997) خصوصیات هیدرودینامیکی و نفوذپذیری ماسههای ساحلی کواترنر را درکالیفرنیای پنسیلوا- مکزیکو از بررسی نموده است. فرانکلین و هوبااو[6] (2002) یکی از مواد محتوی آبهای زیرزمینی و محیط تشکیلدهندهی آن را نهشتههای آبرفتی و متخلخل کواترنر اعلام کردهاند. آکسو^{^[7]}و همکاران (2002: 61-94)، چینهشناسی لرزهای نهشتههای کواترنر مناطق کمعمق جنوب غرب دریای سیاه را در طول دوره 10000 سال قبل ارائه نمودند. گرپس^{^[8]} و همکاران (2005) خصوصیات هیدرودینامیکی دشت سیلابی در حوضهی چاک رودخانهی لامبورن انگلستان را جهت دستیابی به لایهی آبدار آبرفتی گراولی بررسی نمودند. هوگز^{^[9]} (2010: 189) ژئومورفولوژی و ارتباط آن با چینهشناسی کواترنری را مورد بررسی قرار داد. طبق این بررسی، اشکال کواترنری همچون مورنها، تراسهای رودخانهای، پادگانههای ساحلی قدیمی و اشکال دیگر میتوانند بر اساس موقعیت قرارگیری خود مرتب شوند. بلاسی و مهی^{^[10]}(2012) ترکیب و منشأ سکانسهای چینهای رسوبات آبرفتی هولوسن-پلیستوسن در کوهپایههای مناطق شرقی کوههای آند را از نظر بافت و جنس بررسی نمودند.

پژوهش در کوهپایهها و دشتهای انباشتی دامنهی جنوبی میشوداغ نشان داده مخروط افکنهها و تراسهای رودخانهای مهمترین اشکال قابل شناسایی در شمال و شمالشرق دریاچهی ارومیه هستند (رضایی مقدم، 1374: 117). استفاده از مدل فازی در بررسی نهشتههای کواترنر جهت تعیین مناطق مستعد پخش سیلاب به خصوص اپراتور gamma فازی بیشترین همپوشانی را با عرصه کنترلی داشته و بهترین مدل تلفیق برای تعیین مکانهای مناسب پخش سیلاب میباشد (مهرورز، 1382: 89). از روشهای ژئوفیزیکی در بررسی مخروط افکنهها و دشت آبرفتی تسوج به عنوان اشکال ژئومورفولوژی استفاده شده و نتایج کار به صورت مقاطع ژئوفیزیکی طولی و عـرضی ارائه گردیـده است. ارزیابی هیـدرودینامیکی و ژئومورفولوژیکی نهشتههای کواترنر جهت تحلیل بحران آبهای زیرزمینی شمال دریاچهی ارومیه قابلیت نفوذپذیری مناسبی را بر اساس نتایج پمپاژ در محدودهی میانی دشت نشان میدهد (روستایی و همکاران، 1393: 15).

منطقهی مطالعاتـی در شمال دریاچهی ارومیـه بین مختصات '04, ^°45 تا '32، °45 شرقی و '12, °38 تا '24,°38 شمالی، 110 کیلومتری مرکز استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است.

شکل (1) موقعیت دشت آبرفتی تسوج و محدودهی مطالعاتی نهشتههای کواترنر را نشان میدهد. توسعهی بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی با افزایش سطح زیرکشت و حفر چاههای متعدد آبخوانها را در معرض هجوم سفرهی شور ساحلی قرار داده است. هیدروگراف واحد دشت تسوج طی دههی 70 به طور متوسط حدود 9/10 متر افت را نشان میدهد (حبیبزاده، 1374) دریاچه در خطر خشک شدن کامل قرار داشته و طی 15سال گذشته (1375-1390) ۶ مترکاهش سطح داشته ‌است (صلویتبار، 1392: 15). شناخت هیدروژئومورفولوژیکی نهشتههای کواترنر به عنوان منبع سفرههای زیرزمینی ضروری به نظر میرسد. هدف این پژوهش بررسی خصوصیات هیدروژئومورفولوژیکی نهشتههای کواترنر در ارتباط با تغییرات افقهای مختلف نهشتهها و گسترش افقی- عمقی آنها میباشد.

شکل (1) موقعیت و آبرهههای منطقهی مطالعاتی

مواد و روشها

نرم افزار GMS[11] دارای منوهای مختلف با ابزارهای زیادی است که با توجه به اهداف کاربر مـیتواند مورد استفاده قرار گـیرد در این تـحقیق از منوهای کاربـردی این نرمافزار شامل GIS ,TINs ,Solids ,Boreholes ,3D Gride ,3D scatter point استفاده گردیده است. تهیهی مدلهای زمین آماری سه بعدی[12] و مدل مفهومی چینهای[13] از مدلهای مورد نظر بررسی در این تحقیق بوده است. جهت تهیهی مدل زمین آماری سه بعدی مراحل کاری زیر در سیستم اجرا شده است:

1- وارد کردن دادههای مکانی و اطلاعات ستون زمینشناسی چاهها؛ 2- وارد کردن محدودهی مطالعاتی؛ 3- شبکهبندی محدودهی مطالعاتی؛ 4- درونیابی نقاط

در این تحقیق جهت تهیهی مدل مفهومی - چینهای مراحل کاری زیر در سیستم اجرا شده است:

اطـلاعات چاهها و گمانـهها به سیستم وارد شده است که این اطلاعات شامل نامـگذاری، دانهبندی چاه، مختصات مکانی چاه، سطح آب، جنس مواد و ضخامت میباشد.

پلات چاهها به صورت سه بعدی روی صفحه اصلی سیستم (شکل 2) ویرایش گردیده و تغییرات در قطر و مقیاس نمایش روی نقشه آورده شده است.

امکان ترسیم پانل دیاگرام بین چاهها و سهولت کار

شکل (2) پلات فرضی چاهها در صفحه سیستم GMS هیدروژئومورفولوژی منطقهی مطالعاتی

بحث و نتایج

ـ مدل مفهومی- چینه ای[14] نهشتههای کواترنر دشت تسوج

مدل مفهومی نشاندهندهی روابط بین متغیرها و جهت آنها میباشد. در این راستا مدل مفهومی- چینهای نهشتههای کواترنر دشت تسوج واقع در شمال دریاچهی ارومیه بر اساس 28 حلقهی لوگ زمینشناسی چاههای پیزومتری و 78 گمانه سونداژهای ژئوالکتریکی در نرمافزار GMS7.1 مدل ID-Horizon تـهیه و ترسیم گردیده است. در این نرمافزار، پس از تهیهی لوگ چینهای برای هر کدام از چاهها در قسمت منوی گمانه[15]، (شکل 3) و انتخاب شناسه[16] برای هر کدام از نهشتههای کواترنر شناسایی شده در چاهها (شکل 4) اقدام به کدگذاری کلاسهای چینهای (نهشتهها) گردیده است. بر اساس مقاطع ژئوالکتریک، 5 کلاس چینهای برای نهشتههای کواترنر در دشت تسوج بر اساس مقاومت ویژه الکتریکی (اهم متر) تفکیک شده است، که شامل نهشتههای آبرفتی Qal، نهشتههای خشک Q3، نهشتههای آبرفتی دانه متوسط (احتمالاً حاوی آب) Q2، نهشتههای آبرفتی ریزدانه (احتمالاً حاوی آب) Q1 و تهنشستهای رسی Qmf هستند.

شکل (3) چاهها و گمانههای محدودهی آبخوان دشت تسوج

پس از کدگذاری کلاس نهشتهها، اقدام به تهیهی نقشهی رقومی پلیگونی محدودهی مطالعاتی و تهیهی نقشهی TIN[17] بر اساس نقاط چاهها و ارتفاع سطح نهشتههای کواترنر نوع Q3 در این نقاط شده است، شکل (5) نقشهی تین با موقعیت چاهها و گمانهها را نشان میدهد، این نقشه در واقع نوعی شبکهبندی نامنظم سه بعدی است که مدل بر اساس نقاط ارتفاعی هرکدام از کلاسهای چینهای میتواند ترسیم شود. پس از تهیهی نقشهی تین مدل مفهومی- چینهای سنگ کف آبخوان و نهشتههای کواترنر با استفاده از اکستنشن Solids که عملکرد بر اساس جنس نهشتهها دارد، در زیر منوی Horizons تهیه گردیده است.

شکل (4) مدل ID-Horizonچاهها و گمانههای آبخوان دشت تسوج

شکل (5) نقشهی TINبه همراه موقعیت چاهها و سونداژهای ژئوالکتریکی آبخوان دشت تسوج

ـ مدل مفهومی سنگ کف

اولین لایهی استخراجی از مدل مربوط به سنگ کف است که با شناسهی صفر مشخص شده و بر اساس دادههای چاهها و گمانههای ژئوفیزیکی مقادیر مربوط به ارتفاع و ضخامت آن به مدل تعریف شده است. سنگ کف مارنی - رسی (نواحی غربی دشت از روستای امستجان به بعد بیشتر از جنس رس قرمز بوده و نواحی شرقی از جنس مارن سبز) در کل آبخوان گسترش داشته و محاسبات مدل با حداقل ارتفاع 1000 متر انجام گردیده که مشخصات کمی آن در جدول (1) آمده است، نهایتاً مدل مفهومی سنگ کف به همراه موقعیت چاهها و سونداژها تهیه شده است (شکل 6). چنانکه در شکل مشاهده میگردد در ناحیهی قلعه مراغوش تا شیخولی سنگ کف از یک افتادگی در امتداد ساحل برخوردار بوده که امکان تبادلات آبی بین سفرهی آب شور و شیرین را بیشتر میکند. همچنین در مسیر روستای الماس به سمت تسوج و از آنجا در امتداد قلعهی مراغوش با یک دره عمیق مدفونی مواجه هستیم بر اساس چاههای پیزومتری حفاری شده در منطقه در امتداد رودخانه تسوج ضخامت نهشتهها با عمق بیش از 240 متر با دانهبندی غالب شن ماسهای با درصد خیلی کم از رس - سیلت و یا شنهای درشت همراه رس وجود داشته که بررسـیهای ژئوفیزیکی در این مناطق این ضخامت را تا عمق 250 متری نمایان میسازد.

شکل (6) مدل مفهومی سنگ کف، چاهها و سونداژهای ژئوالکتریک دشت آبرفتی تسوج

جدول (1) مشخصات پارامترهای کمی سنگ کف آبخوان دشت آبرفتی تسوج

واحد های اندازهگیری	نوع نهشته و مقادیر مربوطه	پارامترهای نهشتههای کواترنر
	CLAY&MARL 1	Solid name:
	CLAY&MARL	Solid material:
(m)	1620	Max z:
(m)	1000	Min z:
(m)	1114	Centroid,z:
(km^2)	270	Area
(Mm^3)	53502	Volume:

- مدل مفهومی چینه ای Q1

نهشتههای کواترنر شامل رسوبات آبرفتی ریزدانه احتمالاً حاوی آب به خصوص آب شور (Q1)را شامل میگردد. این رسوبات مناطق حاشیهی دریاچه به خصوص نواحی غربی را پوشانده و نواحی حاشیهای در شیخ ولی تا قراتپه فاقد آن میباشد. فقدان این نهشتهها به وضوح در لوگ زمینشناسی چاههای این نواحی در شکل (6) قابل مشهود است. فراوانی محدودهی پوششی این نهشتهها در شکل (7) و مشخصات مربوط به پارامترهای کمی آن در جدول (2) آمده است. گسترش این نهشتهها اغلب در ارتفاع کمتر از 1275 متر دیده میشود.

شکل (7) مدل مفهومی Q1 و میزان گسترهی آن در دشت آبرفتی تسوج

جدول (2) مشخصات پارامترهای کمی و آماری مربوط به Q1 آبخوان تسوج

واحد های اندازهگیری	نوع نهشته و مقادیر مربوطه	پارامترهای نهشتههای کواترنر
	Q1- 2	Solid name:
	Q1	Solid material:
	2	Horizon ID
(m)	1240	Min Value Solid
(m)	1285	Max Value Solid
(m)	1264	Mean
(m)	1264	Median
(m)	1300	Max z:
(m)	1030	Min z:
(km^2)	59	Area
(Mm^3)	13685	Volume:

- مدل مفهومی چینه ای Q2

نهشتههای کواترنر شامل تهنشستهای آبرفتی دانه متوسط احتمالاً حاوی آب (Q2) را شامل میشود. در شکل (8)، مدل مفهومی و جدول (3) پارامترهای کمی و آماری نهشتهها آمده است. حجم ناشی از این نهشتهها در آبخوان دشت تسوج بیش از 2973 میلیونمتر مکعب است. بر اساس فراوانی نهشتههای کواترنر Q2 نسبت به ارتفاع، بیشترین فراوانی در ارتفاع 1262 و 1284 وجود دارد. مدل مفهومی- چینهای این واحد نشاندهندهی گسترش عمدهی آن در نواحی شرقی و جنوب شرقی بوده با احتساب 40-30 متر ضخامت رسوبات کف دریاچه یکی از دلایل امکانسنجی تبادلات آبی بین سفرهی شور و شیرین در این منطقه همراه با وضعیت توپوگرافی سنگ کف حضور این واحد نفوذپذیر میباشد (شهرابی، 1373).

شکل (8) مدل مفهومی Q2 و میزان گسترهی آن در دشت آبرفتی تسوج

جدول (3) مشخصات پارامترهای کمی و آماری مربوط به Q2 آبخوان مطالعاتی تسوج

واحد های اندازهگیری	نوع نهشته و مقادیر مربوطه	پارامترهای نهشتههای کواترنر
	Q2- 3	Solid name:
	Q2	Solid material:
	3	Horizon ID
(m)	1285	Mean
(m)	1282	Median
(m)	1372	Max z:
(m)	1240	Min z:
(km^2)	136	Area
(Mm^3)	2973	Volume:

- مدل مفهومی چینهایQal -Q3

این نـهشتهها آبرفتهای دانه درشت و رودخانهای (Q3,Qal) را شامل میگردنـد،

چنان که در شکل (9) مشاهده میگردد این واحد از یک گسترش افقی سرتاسر به جز در حاشیهی دریاچه برخوردار بوده و مدل چینهای یک پوشش کامل را ارائه میدهد، لکن گسترش عمودی این نهشتهها بیشتر در نواحی شمالی دشت به خصوص شمالشرقی است. از خصوصیات نهشتههای کواترنری Q3,Qal میتوان به نفوذپذیری شدید، نبودِ ناخالصیهای رسی، اشاره نمود. این واحد در اغلب نواحی به خصوص بالادست دشت فاقد لایهی آبدار بوده ولی به علت قابلیت نفوذ مناسب و هدایت هیدرولیکی بالا به عنوان مکانهای مناسب تغذیهی آبخوان به شمار میآیند. در جدول (4) مشخصات پارامترهای کمی و آماری واحد آمده است. بیشترین فراوانی در ارتفاع 1320 بوده ولی ضخامت بالا در ارتفاع 1550 با ماکزیمم 190 متر است. از دیگر خصوصیات این واحد تشکیل مسیر آبراههها و کانالهای مدفونی قدیمی است به طوری که یک کانال مدفونی از روستای الماس تا شهر تسوج ادامه داشته که در مدل مفهومی شکل (11) به وضوح نمایان شده است.

شکل (9) مدل مفهومی Q3+Q2+Q1 و میزان گسترهی آن در دشت آبرفتی تسوج

جدول (4) مشخصات پارامترهای کمی و آماری مربوط به Q3 آبخوان تسوج

واحد های اندازهگیری	نوع نهشته و مقادیر مربوطه	پارامترهای نهشتههای کواترنر
	Q1- 4	Solid name:
	Q3	Solid material:
	4	Horizon ID
(m)	1280	Min Value ( Z)
(m)	1609	Max Value ( Z)
(m)	1359	Mean
(m)	1339	Median
(m)	1327	Centroid,z:
(km^2)	174	Area
(Mm^3)	12447	Volume:

شکل (10) مدل مفهومی سنگ کف و نهشتههای کواترنر در حاشیهی دریاچه و مسیر احتمالی کانال مدفونی

شکل (10) مدل مفهومی چینهای سنـگ کف و نهشتههای کواترنر را نـشان میدهد که دو افتادگی درامتداد ساحل دریاچه و حدفاصل چاههای پیزومتری شیخولی تا قلعهی مراغوش به وضوح در آن نمایان است. این افتادگیها در واقع در امتداد رودخانهها به خصوص رودخانه تسوج میباشد که از درهی علمدار در کوههای میشو سرچشمه مـیگیرد. در بررسـی ضخامت نهشتهها این مسیر از بیشترین ضخامت از نوع Q3با حداکثر 250 متر بوده است. این مدل مفهومی با استفاده از چاههای پیزومتری و اکتشافات ژئوفیزیکی منطقه در سال 1390 تهیه گردیده است.

نتیجهگیری

نتایج این پژوهش نشان میدهد که، مدل مفهومی- چینهای میتواند کارائی بالایی را در شناسایی نهشتههای کواترنر و گستره آنها نمایان سازد. این مدل با قابلیتهای سه بعدی نه تنها میتواند شناخت نقطهای از نوع و ضخامت نهشتههای کواترنر را به حالت گستره صفحهای تبدیل نماید، بلکه با تهیهی این مدل برای دشتهای آبرفتی و محدودهی آبخوانها، گام مؤثری در شناسایی نواحی مستعد مناطق تغذیهی مصنوعی سـفرههای آب زیرزمینی و پخش سیلاب برداشته مـیشود. بررسی نهشتههای کواترنر در شمال دریاچهی ارومیه که به عنوان منابع آبی مهم و شیرین در منطقه تسوج به شمار رفته و یک آبخوان را تشکیل دادهاند نشان داد که محدودهی این آبخوان با توجه به مقاومت ویژه الکتریکی به 5 کلاس نهشتهای کواترنر تفکیک گردیده است، که شامل نهشتههای آبرفتی Qal، نهشتههای خشک Q3، نهشتههای آبرفتی دانه متوسط (احتمالاً حاوی آب) Q2، نهشتههای آبرفتی ریزدانه (احتمالاً حاوی آب) Q1و رس Qmf میباشند. با توجه به بحران آبهای زیرزمینی شیرین در این منطقه و قرار گرفتن در حاشیهی سفرهی شور دریاچهی ارومیه شناسایی نواحی احتمالی هجوم سفرهی شور ساحلی ضروری بوده و مدل مفهومی- چینهای سنگ کف و نهشتههای کواترنر آبخوان تسوج نشان داد، که در سه ناحیه شیخولی، قراتپه و قلعه مراغوش سنگ کف آبخوان از افتادگی نسبت به سایر نواحی در حاشیه ساحل دریاچه برخوردار است. نهشتههای کواترنر شامل رسوبات آبرفتی دانه متوسط حاوی آب ((Q2 از نفوذپذیری متوسط و بالا برخوردار بوده دارای سفرهی آب زیرزمینی شیرین هستند. گسترش عمده این واحد از ارتفاع 1240 تا 1372 متری در نواحی شرقی و جنوب شرقی بوده، سطح گسترش آن 136 کیلومتر مربع است. یکی از دلایل امکانسنجی تبادلات آبی بین سفرهی شور و شیرین در این منطقه همراه با وضعیت توپوگرافی سنگ کف حضور این واحد نفوذپذیر میباشد. عمده ضخامت نهشتهها در شرق (حوالی روستاهای تیل)، شمال شرق (مسیر رودخانه تسوج) و نواحی میانی دشت مشاهده میگردد. نهشتههای کواترنر شامل رسوبات آبرفـتی دانـه درشت و رودخانهای (Q3,Qal) از یک گسترش افقی سرتاسر از 1280 تا 1609 متری به جز در حاشیه دریاچه برخوردار بوده لکن حداکثر گسترش عمودی این نهشتهها بیشتر در نواحی شمالی دشت به خصوص شمال شرقی است. از خصوصیات این واحد نفوذپذیری شدید، عدم وجود ناخالصیهای رسی در آن میباشد. این واحد در اغلب نواحی به خصوص بالادست دشت فاقد لایهی آبدار بوده ولی به علت قابلیت نفوذ مناسب و هدایت هیدرولیکی بالا به عنوان مکانهای مناسب تغذیهی آبخوان به شمار میآیند. سطح تحت پوشش نهشتههای خشک و رودخانهای دانه درشت حدود 174 کیلومتر مربع است. از دیگر خصوصیات این واحد تشکیل مسیر آبراههها و کانالهای مدفونی قدیمی است به طوری که یک کانال مدفونی از روستای الماس تا شهر تسوج ادامه داشته و به سمت قراتپه حرکت مینماید.

[1]- Heath & Trainer

[2]- Mollard

[3]- Keith Todd

[4]- Krishnamurthy

[5]- Arturo Carranza

[6]- Franklin& hobao

[7]- A.E. Aksu

[8]- T.R. Grapes

[9]- Hughes

[10]- A.Blasi,A.Mehl

[11]- Groundwater Modeling System

[12]- Geostatistical 3D

[13]- Conceptual Model Stratigraphy

[14]- Conceptual Model Stratigraphy

[15]- Borhols

[16]- ID

[17]- Triangulated Irregular Network

مراجع

- اصغریمقدم، اصغر (1389)، اصول شناخت آبهای زیرزمینی، انتشارات دانشگاه تبریز، ص 349.

- جوانی، ولی و ایرج جباری (1388)، شاخصهایزمینریختشناسیدرشناساییمنابعآبزیرزمینی، مجلهی علمی- پژوهشی فضای جغرافیای، دانشگاه آزاد اسلامی اهر، شمارهی 25، صص51-71.

- حبیبزاده، احد و علیرضا مجیدی (1374)، بررسی تأثیر تغذیهی مصنوعی و آبخوانداری بر سفره زیرزمینی دشت تسوج، دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب، دانشگاه باهنرکرمان.

- درویش‌زاده، علی (1370)، زمینشناسی ایران. انتشارات نشر امروز تهران، تهران.

صلویتبار، عبدالرحیم (1392)، مدیریت جامع منابع آب حوضهی آبریز دریاچهی ارومیه چالشها و راهکارها، نشریهی اختصاصی وزارت نیرو ویژهی احیای دریاچهی ارومیه، پاییز، 58، صص 15-17.

- مهرورز، کریم (1382)، بررسی نهشتههای کواترنر جهت تعیین مناطق مستعد پخش سیلاب دشت تسوج با استفاده از تئوری فازی، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

-Aksu .A.E, R.N. Hiscott, D. Yas'ar, F.I. Is'ler, S. Marsh (2002), Seismic stratigraphy of Late Quaternary deposits from the southwestern Black Sea shelf: evidence for non-catastrophic variations in sea-level during the last 10000 yr, International Journal of Marine Geology ,190: PP. 61-94.

-Hughes, P.D. (2010), Geomorphology and Quaternary stratigraphy: The roles of morpho-, litho-, and allostratigraphy, Geomorphology Journal, 123: PP. 189–199.

-Krishnamurty, J, N. Venkatesa Kumar, V. Jayaraman (1996), An approach to demarcate ground water potential zones through remote sensing and a geographical information system, Remote Sensing Journal, PP. 1867-1884.

-Marios Sophocleous (2002), Interactions between groundwater and surface water, Hydrogeology Journal (2002)10: PP. 52-67.

-Mehl, A. Blasi and M. Zárate (2012), Composition and provenance of Late Pleistocene–Holocene alluvial sediments of the eastern Andean piedmont between 33 and 34° S (Mendoza Province, Argentina), Sedimentary Geology Journal, Accepted 23 May 2012.

-Richard W.Healy. Peter G.Cook (2002), Using ground water levels to estimate recharge, Hydrogeology Journal (2002)10: PP. 91-109.

-Rachna Raj (2008), Occurrence of volcanic ash in the Quaternary alluvial deposits, lower Narmada basin, western India,J. Earth Syst. Sci. 117, No. 1: PP. 41–48.

-Sedlak, P. (2002), Using landsat TM data for mapping of the Quaternary deposits in central Sweden, Geographica: 37. PP. 77-81.

-Todd, D.K. (1976), Groundwater Hydrology, John Wiley& Sons, New YorK, 535 PP.

آمار

تعداد مشاهده مقاله: 983

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 857

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

آمار

ارائه مدل مفهومی- چینه‌ای نهشته‌های کواترنر شمال دریاچه‌ی ارومیه با استفاده از GMS