تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,298 |
تعداد مقالات | 15,883 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,116,581 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,887,930 |
بررسی تطبیقی ساختار فضایی و صرفههای مکانی شهرنشینی (یک مطالعه موردی از شیراز و مازندران مرکزی) | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 12، دوره 21، شماره 60، شهریور 1396، صفحه 197-220 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 08 | ||
نویسندگان | ||
صدیقه لطفی1؛ مجتبی شهابی شهمیری2؛ ساسان روشن3 | ||
1دانشگاه مازندران | ||
2کارشناس ارشد برنامهریزی شهری و منطقهای، دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا | ||
3کارشناس ارشد برنامهریزی شهری و منطقهای، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی. | ||
چکیده | ||
در سالهای اخیر، ادبیات گستردهای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفههای تجمع بهوجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا میکنند که این مناطق میتوانند با ایجاد تعادل بین صرفهها و عدم صرفههای مقیاس مزایای رقابتی ویژهای را نسبت به مناطق تکمرکزی خلق کنند، در حالی که از تمرکز بیش از اندازه و ازدحام مناطق رقیب جلوگیری میکند. با این وجود مطالعات اندکی وجود دارند که این انگاشتها را بهطور تطبیقی مورد سنجش قرار داده باشند. از این رو، مقاله حاضر در پی آن است تا با مطالعه تطبیقی دو منطقه کلانشهری شیراز و مازندران مرکزی، به بررسی برخی از ادعاها مبنی بر ارتباط میان ساختار فضایی بهینه و صرفههای تجمع بپردازد. روششناسی تحقیق مبتنی بر روشهای توصیفی و تحلیل آماری مانند شاخص سیسونه- هال و هرفیندال است. نتایج تحقیق نشان میدهد ساختار فضایی منطقه با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و پراکنش، بیانگر الگوی پراکنده و چندمرکزی مازندران مرکزی در مقابل الگوی متمرکز و تکمرکزی منطقه کلانشهری شیراز است. در این راستا، از منظر بعد مصرف، نبود شهری غالب با محیط و فرهنگی کلانشهری را باید مهمترین عامل در عدم دستیابی به صرفههای شهری تلقی کرد. این امر مانعی بر سر دستیابی به کارایی بالاتر خدمات و امکانات بهویژه سرمایهگذاری کمتر بخش خصوصی خواهد بود. با این وجود، یافتههای تحلیل از تنوع تولیدی نسبتاً برابر منطقه مازندران مرکزی در مقابل منطقه کلانشهری شیراز نشان میدهد که خود عاملی مهم در ایجاد پیوندهای مکمل در بین مراکز شهری این منطقه میباشد. همچنین، بهنظر میرسد یک الگوی چندمرکزی بدون به اشتراک گذاشتن منابع خود جهت تأمین بیشتر زیرساختها و تسهیلات در سطح منطقهای، نمیتوانند در دستیابی به صرفههای مکانی، خود را بهعنوان رقیبی نزدیک به مناطق کلانشهری تکمرکزی تعریف کند. | ||
کلیدواژهها | ||
ساختار فضایی؛ صرفههای مکانی؛ کلانشهر؛ مازندران مرکزی؛ شیراز | ||
مراجع | ||
ـ زبردست، اسفندیار (1386)، «بررسی تحولات نخست شهری در ایران»، هنرهای زیبا، 29، صص 38-29. ـ لطفی، صدیقه (1387)، «ارزیابی تغییر و توزیع سکونتگاههای شهری استان مازندران بر اساس قاعده رتبه-اندازه، زایش یک میکرومگالاپلیس منطقهای»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی. شماره 2، صص 76-61. ـ مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشور (1385)، تهران. ـ مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشور (1390)، تهران. Aguilera, A. (2005), “Growth in commuting distances in French polycentric metropolitan areas: Paris, Lyon and Marseille”, Urban Studies 42, Pp. 1537-1547.
Anas, A.; Richard A, & Kenneth A. Small (1998), “Urban Spatial Structure”, Journal of Economic Literature, Vol. XXXVI, September, Pp. 1426-64.
Bailey, N. & Turok, I., (2001), “Central Scotland as a polycentric urban region: Useful Planning Concept or Chimera”, Urban Studies, 38(4), Pp. 697-715.
Bertaud A, (2004), “The Spatial Organization of Cities: Deliberate Outcome or Unforeseen Consequence?”, IURD Working Paper Series WP-2004-01, Institute of Urban & Regional Development, Berkeley, CA.
Capello, R. (2000), “The City Network Paradigm: Measuring Urban Network Externalities”, Urban Studies, 37(11), Pp. 1925-1945.
Capello, R. & Camagni R, (2000), “Beyond Optimal City Size: An Evaluation of Alternative Urban Growth Patterns”, Urban Studies, 37, Pp. 1479-1496.
Cheshire, P.C, (2006), “Resurgent cities, urban myths and policy hubris: what we need to know” Urban Studies, 43, Pp. 1231-1246.
Clark, W.A.V. & Kuijpers-Linde, M. (1994), “Commuting in Restructuring Urban Regions”, in: Urban Studies, Vol.31, No.3, Pp.465-483.
Ciccone A. & Hall R.E. (1996), “Productivity and the density of economic activity”, The American Economic Review, 86 (1), pp.54-70.
Frenken, K.; Oort van, F.G. & Verburg, T. (2007) “Related Variety, Unrelated Variety and Economic Growth”, Regional Studies, 41, Pp. 685-697.
Fujita, M.; Thisse J.F. & Zenou Y, (1997) “On the endogenous formation of secondary employment centers in a city” Journal of Urban Economics, 41, Pp. 337-357.
Hall, P. & Pain, K., (2006), (Eds) “The Polycentric Metropolis: Learning from Mega-City Regions in Europe”, London: Earthscan.
Hoover E.M. (1937), “Location theory and the shoe and leather industries”, Cambridge MA: Harvard University Press.
Hoover E.M. & Vernon R. (1959), “Anatomy of a metropolis”, Cambridge MA.: Harvard University Press.
Isard W, (1956) “Location and Space Economy” (MIT Press, Cambridge, MA)”.
Jacobs J. (1969), “The economy of cities”, London: Johnatan Cape.
Jacobs J. (1961), “The death and life of great American cities”, New York: Random House.
Johansson, B. & Quigley J M, (2004), “Agglomeration and networks in spatial economies” Papers in Regional Science, 83 165-176.
Kloosterman, R.C. & Musterdm S. (2001), “The Polycentric Urban Region: Towards a Research Agenda” Urban Studies, 38, Pp. 623-633
Lambooy, J. (1998), “Polynucleation and economic development: the Randstad”, European planning studies, 6(4), Pp. 457466.
Lambregts, B., (2006), Polycentrism: boon or barrier to metropolitan competitiveness? The case of the Randstad Holland, Built Environment, 32, Pp. 114-123.
Lazzeretti, L.; Boix R. & Capone F. (2008), “Do creative industries cluster? Mapping creative local production systems in Italy and Spain”, Industry and Innovation, Vol. 15 (5), Pp. 549-567.
Lee, B., & Gordon, P. (2007), “Urban spatial structure and economic growth in US Metropolitan Areas”, Paper presented at the 46th annual meeting of the Western Regional Science Association”, Newport Beach, CA.
Marshall, A. (1920), “Principles of economics”, London: Macmillan, First edition 1890.
Meijers, E.J, (2005), “Polycentric Urban Regions and the Quest for Synergy: Is a Network of Cities More than the Sum of the Parts?” Urban Studies, 42, Pp. 765-781.
Meijers, E., (2007), “Clones or complements? The division of labour between the main cities of the Randstad, the Flemish diamond and the RheinRuhr area”, Regional Studies, 41, Pp. 889-900.
Meijers, E.J, (2008), “Summing small cities does not make a large city: Polycentric Urban Regions and the provision of Cultural, Leisure and Sports Amenities” Urban Studies, 45, Pp. 2323-2342.
Meijers, E. & Burger, M.J., (2010), “Spatial structure and productivity in US metropolitan areas”, Environment and Planning A, 42: 1383-1402.
Ohlin, B. (1933), “Interregional and International Trade”, Cambridge MA: Harvard University Press.
Oort van, F.G, (2004), “Urban Growth and Innovation”, Spatially Bounded Externalities in the Netherlands (Ashgate, Aldershot).
Parr, J.B. (2002), “Agglomeration economies: ambiguities and confusions”, Environment and Planning, A 34, 717-731 33.
Parr, J.B, (2004), “The Polycentric Urban Region: A Closer Inspection” Regional Studies, 38, Pp. 231-240.
Parr, J.B, (2008), “Cities and regions: problems and potentials” Environment and Planning, A 40, Pp. 3009-3026.
Priemus, H., (1994), “Planning the Randstad: between economic growth and sustainability”, Urban Studies, 31, Pp. 509-534.
Siegel, P.; Johnson T, & Alwang J, (1995) “Regional Economic Diversity and Diversification” Growth and Change 26, Pp. 261-284.
Schwanen, T.; Dieleman, F.M. & Dijst, M.J., (2004), “The impact of metropolitan structure on commute behavior in the Netherlands: a multilevel approach”, Growth and Change, 35: 304-334.
Turok, I. & Bailey, N., (2004), “The theory of polynuclear urban regions and its application to Central Scotland”, European Planning Studies, 12, Pp. 371-389.
Veneri, P. & Burgalassi, David (2010). “Questioning polycentric development and its effects: issues of definition and measurement for the Italian NUTS 2 Regions”, MPRA Paper 26410, University Library of Munich, Germany
Veneri, P. (2010), “Urban polycentricity and the costs of commuting: evidence from Italian metropolitan areas”, Growth and Change, 41(3), Pp. 403-429.
Veneri. P, & Burgalassi, D., (2011), “Spatial structure and productivity in Italian NUTS-3 Regions”, Universita Politecnica Delle Marche, Quaderno Di Ricerca, No. 364.
Weber A. (1929), “Theory of the Location of Industries”, Chicago: The University of Chicago Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 716 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 558 |