تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,276 |
تعداد مقالات | 15,776 |
تعداد مشاهده مقاله | 51,888,221 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,704,619 |
بررسی کارکرد شهرهای جدید ایران در جذب سرریز جمعیت مادر شهرها (مطالعه موردی: شهر جدید سهند) | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 3، دوره 16، شماره 40، شهریور 1391، صفحه 47-74 اصل مقاله (1.14 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
کریم حسین زاده دلیر1؛ رسول قربانی1؛ ابوالقاسم تقی زادفانید* 2 | ||
1گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز | ||
2مرکز پژوهش های جغرافیایی، دانشگاه تبریز | ||
چکیده | ||
روند رو به افزایش شهرنشینی و بروز آثار ناشی از آن، ضرورت برنامهریزی در خصوص توسعه شهری را بیش از گذشته با اهمیت نموده است. از جمله گزینههای مقابله با مشکلات شهرنشینی شتابان و مسائل کلانشهرها، راهبرد احداث شهرهای جدید ـ بویژه از اواسط قرن بیستم ـ بوده است. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه بوده و در کشور ایران، قبل از سال 1357 با هدف تأمین مسکن شاغلان بخش صنعت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عمدتاً به منظور جذب سرریز جمعیت مادرشهرها جامه عمل پوشیده است. اکنون، پس از گذشت بیش از ربع قرن و آغاز مرحله جذب جمعیت برای تعدادی از شهرهای جدید، پاسخ به این سؤال، که «سیاست اخیر تا چه میزان به اهداف خود نزدیکتر شده است»؟ به عنوان هدف اصلی مقاله انتخاب شده است. گفتنی است بررسی کارکرد شهر جدید سهند در جذب سرریز جمعیت مادر شهر تبریز در مقایسه با هدف اولیه پیشبینی شده برای آن، به روش اسنادی و پیمایشی و با انجام نمونهگیری از خانوارهای ساکن و شاغلان واحدهای تولیدی و خدماتی مستقر در شهر جدید انجام پذیرفته است. یافتهها نشان میدهد، بنابه دلایلی اشباع جمعیت مادرشهر تبریز و آغاز سرریز آن حداقل تا دهه آینده منتفی است. بنابر این شهر جدید سهند از برنامه پیشبینی شده برای جذب جمعیت عقب افتاده و این روند ادامه خواهد داشت. اما به لحاظ کارکرد منظور شده در زمینه جذب جمعیت با ویژگیهای جمعیت سرریز ما در شهر تبریز تا حدودی امکان تحقق اهداف جهتگیری شده میسور مینماید. | ||
کلیدواژهها | ||
کارکرد؛ شهرهای جدید؛ سرریزجمعیت؛ مادرشهر؛ تبریز | ||
مراجع | ||
1ـ آتش، فرهاد (1382)، «شهرهای جدید و آینده شهرنشینی در ایران»، مترجمان: حاتمینژاد، حسین و هاشمی، ریحانه، مجله شهرداریها، سال پنجم، شماره 57، سازمان همیاری شهرداریها، تهران. 2ـ ابراهیمزاده، عیسی و محمد، نگهبان مروی (1383)، «تحلیلی برشهرنشینی و جایگاه شهرهای جدید در ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال نوزدهم، زمستان شماره پیاپی 75، مشهد. 3ـ ابراهیمزاده، عیسی و همکاران (1388)، «تحلیلی بر نقش شهر جدید پردیس در تمرکززدایی از مادرشهر تهران»، دوفصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 13، بهار، صص46-27، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان. 4ـ اجزاشکوهی، محمد (1381)، «نقش اشتغال در توسعه شهرهای جدید انگلستان»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 4 سال 17، زمستان، شماره پیاپی67، صص137-122، مشهد. 5ـ استانداری آذربایجان شرقی (1386)، «مطالعات طرح آمایش استان»، تحلیل اجتماعی و فرهنگی، صص43-9، تبریز. 6ـ بینام (1368)[1]، «سیاستها و محورهای عمده بازسازی کشور»، روزنامه اطلاعات، شماره 18752، ص3، 20 اُردیبهشت، مؤسسه اطلاعات، تهران. 7ـ داداشپور، بهنام (1381)، «ارزیابی میزان موفقیت شهرهای جدید در ایران، مطالعه موردی: شهر جدید سهند»، پایاننامه کارشناسی ارشد (منتشرن شده)، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز. 8ـ زبردست، اسفندیار و همکار (1386)، «بررسی عملکرد شهر جدید هشتگرد در جذب سرریز جمعیت»، دو فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 10، پاییز و زمستان، صص22 ـ 5، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان. 9ـ زیاری، کرامتالله (1374)، «نقش شهرهای جدید در روند شهرنشینی، مطالعه موردی: منطقه اصفهان»، رساله دکترای تخصصی جغرافیای انسانی (گرایش شهری)، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. 10ـ زیاری، کرامتالله (1378)، «برنامهریزیشهرهایجدید»، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران . 11ـ سردار امیری، زهرا (1382)، «بررسی فرآیندطرح و برنامهریزی شهرهای جدید، مطاله موردی: شهر جدید گلبهار»، پایاننامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز. 12ـ شرکت عمران شهر جدید سهند (1377)، جلد اول و دوم، مطالعات جمعیتی و اقتصادی، گزارش طرح جامع، مهندسین مشاور«اورارتو» ، تبریز. 13ـ شرکت عمران شهرهای جدید (1378)، گزارش معرفی و عملکرد شهرهای جدید»، شرکت عمران شهرهای جدید، تهران. 14ـ شرکت عمران شهر جدید سهند (1384)، طرح تفصیلی شهر جدید سهند»، مهندسین مشاور شارستان، تبریز. 15ـ شرکت عمران شهر جدید سهند (1387)، «طرح بازنگری طرح جامع شهر جدید سهند»، مهندسین مشاور سبزاندیش پایش، تبریز. 16ـ شاهآبادی، اکبر (1375)، «جامعهشناسی شهرهای جدید (نقدی بر پدیده شهرهای جدید در ایران)»، فصلنامهجمعیت، شماره 17، سازمان ثبت احوال کشور، تهران. 17ـ قربانی، رسول (1376)، «ارزیابی عوامل مؤثر بر جمعیتپذیری شهر جدید سهند»، مجموعه مقالات سمینار شهرهای جدید، اصفهان، صص199ـ193، شرکت عمران شهرهای جدید، تهران. 18ـ قرخلو، مهدی و همکار (1388)، «ارزیابی عملکرد شهرهای جدید در جذب جمعیت کلانشهرها»، مطالعه موردی: شهرهای جدید اطراف تهران، صص 25ـ17، فصلنامه پژوهشهایجغرافیای انسانی، شماره 67 ، تهران. 19ـ مرکز آمار ایران (1376)، «نشریه شناسنامه آبادیهای کشور»، شهرستان تبریز شماره 4ـ6 ، تهران. 20ـ مرکز آمار ایران (1388)، «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن» 1385، آبادیهای استان آذربایجان شرقی، تهران. 21ـ مرکز آمار ایران (1388)، «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن» 1385، آبادی شهرک سهند، تهران. 22ـ پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (1380)، «شهرهای جدید: سنجش دلایل ناکامیابیها و پیشنهاد راهکارهایی برای آینده»، مجلس شورای اسلامی، تهران. 23ـ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی (1387)، «لوح حق "حافظه قوانین"» (لوح فشرده مجموعه قوانین و مقررات کشور)، مجلس شورای اسلامی، تهران. 24ـ مزینی، منوچهر (1373)،« مقالاتیدربابشهروشهرسازی»، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. 25ـ مهندسین مشاور زیستا (1388)، «جمعبندی مطالعات مناظق شهرداری تبریز»، تبریز. 26ـ مهندسین مشاور شارستان (1376)، «طرح جامع شهر جدید سهند»، جلد دوم، گزارش مطالعات اجتماعی شرکت عمران شهرهای جدید، تهران. 27ـ مهندسین مشاور عرصه (1374)، «طرح جامع دوم شهرتبریز»، تبریز. 28ـ نگهبان مروی، محمد (1381)، «شهرهای جدید و نقش آنها در تمرکززدایی از مادرشهرها، مورد: شهر جدید گلبهار»، پایاننامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان. 29ـ نگهداری، منصور (1381)، «تحلیلی بر عملکرد شهر جدید صدرا در ناحیه شهری شیراز»، پایاننامه کارشناسی ارشد (منتشرنشده)، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان. 30ـ وب سایت http://www.ntoir.com شهرهای جدید ایران، 1388. 31ـ وب سایت http://www.shahrsazi.mhud.ir معاونت شهرسازی وزارت مسکن، 1387. 32- Eddie C.M. Hui, Manfred C.M. lam, (2005), “A Study of Commuting Patterns of New Town Resident in Hong Kong”, Habitat International, Vol. 29, pp 421- 437.
33- Golany, Gideon, (1967), “New Town Planning”, John Wiley & Sons.
34- Hall, Peter, (1992), “Urban and Regional Planning”, Chapman and Hall, London.
35- Shin, Dong-Jin, (1992), “New Town Development Policy and Case Studies in Seoul Metropolitan Area”, Research Fellow: Urban and Regional Planning Research, www.krihs.re.kr/ inter/downfile/koica1/Lecture04.pdf.
36- Ziari, K, (2006), “The Planning and Functioning of New Towns in Iran”, Cities, Vol.23, No. 6.
[1]ـ دسترسی به مفاد این مأخذ که مستند اصلی تصویب برنامه ایجاد شهرهای جدید و برنامه پنجساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور بوده، فقط از روزنامه ذکر شده مقدور گردیده است. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7,139 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,806 |