تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,810 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,402 |
منازعه بر سر دلالت فرمان مشروطه | ||
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
مقاله 7، دوره 7، شماره 13، مهر 1395، صفحه 191-216 اصل مقاله (348.31 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 888 | ||
نویسنده | ||
علیرضا ملائی توانی* | ||
دانشیار پژوهشکدۀ تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
چکیده | ||
چکیده اگرچه با صدور فرمان مظفرالدین شاه مبنی بر تأسیس مجلس شورای ملی، معترضان سیاسی خشنود شدند و دست از تحصن کشیدند، اما موضوعی که بر دامنهی ابهامها افزود، محتوا و دلالت اصلی این فرمان بود. سرعت تحولات انقلاب موجب شد این مساله حل نشده باقی بماند؛ زیرا در آن فضای متلاطم تنها به یک تفاهم زودگذر بین شاه و مخالفان نیاز بود تا بحران بستنشینی و مهاجرت هر چه سریعتر پایان یابد. بدین ترتیب منازعهی اصلی بر سر فهم و تفسیر دلالت فرمان شاه به مرحلهی نهادسازی منتقل شد و از فردای پیروزی انقلاب خود را در شکل کشاکشهای سیاسی نمایاند. این اختلافها هم در تدوین نظامنامۀ انتخابات و هم در تدوین قانون اساسی و هم در تاجگذاری شاه بروز یافت. مساله این بود که فرمان مظفرالدین شاه ناظر برکدام نوع از نظام سیاسی و چه سنخ از پارلمان بود، آیا یک مجلس مشروطه مدنظر بود و یا یک مجلس مشورتی؟ این مقاله با روش توصیفی و تبیینی میکوشد تا نشان دهد که چگونه تلقیهای متفاوت از ماهیت و محتوای فرمان مشروطیت به پایان رسید. مقاله سرانجام به این نتیجه میرسد که گفتمان مشروطهخواهان و خوانش آنها از فرمان مشروطه پس از یک رشته منارعات سیاسی در فرایند گذار از نهضت مشروطه به نظام مشروطه، سرانجام بر خوانش دولت و دربار چیرگی یافت و فرمان شاه به مثابۀ مجلس مشروطه نگریسته شد نه یک مجلس دولتی یا مشورتی. | ||
کلیدواژهها | ||
واژگان کلیدی: مشروطیت؛ مجلس مشورتی؛ مجلس ملی؛ نظامنامه انتخابات؛ قانون اساسی | ||
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
مراجع | ||
آدمیت، فریدون (1353)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران، پیام. - آفاری، ژانت (1378)، انقلاب مشروطه ایران 1906- 1911 (1285- 1290)، ترجمه رضا رضائی، تهران، نشر بیستون. - احتشام السلطنه، مهدی (1362)، خاطرات احتشام السلطنه، به کوشش محمد مهدی موسوی، تهران، زوار. - اعظام قدسی، حسن (1349)، خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صدساله، تهران، انتشارات ابوریحان، ج 1. - انقلاب مشروطیت ایران از سری مقالات دانشنامه ایرانیکا (1382)، زیر نظر احسان یار شاطر، ترجمۀ پیمان متین، با مقدمه ناصر تکمیل همایون، تهران، امیرکبیر. - بروان، ادوارد (1380)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی، تهران، کویر. - تفرشی حسینی، احمد (1351)، روزنامۀ اخبار مشروطیت و انقلاب ایران، به کوش ایرج افشار، تهران، امیرکبیر. - تقیزاده، حسن (1337)، خطابۀ آقای سیدحسن تقیزاده مشتمل بر شمهای از تاریخ اوایل انقلاب مشروطیت ایران، تهران، باشگاه مهرگان. - تهرانی کاتوزیان، محمدعلی (1379)، مشاهدات و تحلیل اجتماعی و سیاسی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، با مقدمه ناصر کاتوزیان، تهران، شرکت سهامی انتشار. - دولتآبادی، یحیی (1330)، حیات یحیی، تهران، ابن سینا، ج 3. - رائین، اسماعیل (1345)، انجمن های سری در انقلاب مشروطیت ایران، چاپخانه تهران. - رجبلو، قنبرعلی (1388)، «نقش، جایگاه و کارکرد شیوههای بررسی متن فرمان مشروطیت براساس قواعد تحلیل گفتمان»، مجلۀ علمی- پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، سال پانزدهم، شمارۀ 55. - رضوانی، محمداسماعیل (1381)، انقلاب مشروطیت ایران، تهران، علمی و فرهنگی. - روزنامه ایران (1324)، «اخبار دربار همایون»، پنج شنبه 9 رجب المرجب 1324 / 6 اوت 1906، سال پنچاه و نهم، شماره 11. - زینویف، ایوان الکسیویچ (1362)، انقلاب مشروطیت ایران، نظرات یک دیپلمات روس: حوادث ایران در سالهای 1905- 1911، ترجمه ابوالقاسم اعتصمامی، تهران، اقبال. - سالور، قهرمانمیرزا (عینالسلطنه) (1378)، روزنامۀ خاطرات عینالسلطنه، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، اساطیر، ج6. - سیاح محلاتی، محمدعلی (1346)، خاطرات حاج سیاح یا دورۀ خوف و وحشت، به کوشش حمید سیاح، به تصحیح سیفالله گلکار، تهران، ابن سینا. - شریف کاشانی، محمد مهدی (1362)، واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، نهران، نشر تاریخ ایران. - شمیم، علی اصغر (1342)، ایران در دورۀ سلطنت قاجار، تهران، علمی. - صفائی، ابراهیم (1380)، تاریخ مشروطیت به روایت اسناد، تهران، ایران یاران. - فرید، مسعود (1354)، خاطرات فرید، تهران، تابش. - قانون اساسی مشروطیت. - کتاب آبی: گزارشهای محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس دربارۀ انقلاب مشروطه ایران (1363)، به کوشش و ویراستاری احمد بشیری، تهران، نشر نو. - کتاب نارنجی: گزارشهای سیاسی وزارت امورخارجه روسیه تزاری دربارۀ انقلاب مشروطه ایران (1367)، به کوشش احمدبشیری، تهران، ج 1. - کرمانی، محمد (ناظم الاسلام) (1376)، تاریخ بیداری ایرانیان، به هتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، نشر پلیکان. - کسروی، احمد (1340)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر. - کسروی، احمد (1385)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر. - کلانتری باغمیشه، ابراهیم (1377)، روزنامه خاطرات شرفالدوله (1324- 1327هـ ق) ابراهیم خان کلانتر باغمیشهیی، به کوشش یحیی ذکاء، تهران، فکر روز. - مستشارالدوله، صادق (1361)، خاطرات و اسناد مستشارالدوله صادق، به کوشش ایرج افشار، تهران، فردوسی. - مشروح مذاکرات مجلس ملى، دورۀ ۱، جلسۀ ۲۹، شنبه ۴ ذیحجه الحرام ۱۳۲۴. - مجدالاسلام کرمانی، احمد (1356)، تاریخ انحطاط مجلس، فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، مقدمه و تحشیه محمد خلیل پور، اصفهان، دانشگاه اصفهان. - محیط مافی، هاشم (1363)، مقدمات مشروطیت، به کوشش مجید تفرشی و جواد جان فدا، تهران، فردوسی، ج 1. - مرادی خلج، محمدمهدی (1389)، مشروعه خواهان مشروطیت، شیراز، کوشا مهر. - مرادی خلج، محمدمهدی (1390)، «آشفتگی منابع درباره فرمانهای تشکیل مجلس در نهضت مشروطیت ایران»، فصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ اسلام و ایران، شماره ۱۱ پیاپی ۹۵. - مدیر حلاج، حسن (1312)، تاریخ نهضت ایران، تهران، سلیمی. - مستوفی، عبدالله (1371)، شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، تهران، زوار. - مغیثالسلطنه، یوسف (1362)، نامه های یوسف مغیثالسلطنه (1320- 1334 هجری قمری)، به کوشش معصومه مافی، تهران، نشر تاریخ ایران. - نهضت مشروطهی ایران برپایهی اسناد وزارت امورخارجه (1370)، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی. - هدایت، مهدیقلی (مخبرالسلطنه) (1363)، گزارش ایران: قاجاریه و مشروطیت، تهران، نشر نقره. - هدایت، مهدیقلی (مخبرالسلطنه) (1375)، خاطرات و خطرات، تهران، زوار. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,053 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 688 |