تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,146 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,216,828 |
استفاده از مدلهای آماری و هیدروشیمیایی در تحلیل کیفی منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مهربان آذربایجانشرقی) | ||
دانش آب و خاک | ||
مقاله 4، دوره 26، شماره 3 بخش 2، آذر 1395، صفحه 31-50 اصل مقاله (1.54 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
زهرا جوانمرد1؛ اصغر اصغری مقدم* 2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز | ||
2استاد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز | ||
چکیده | ||
دشت مهربان در استان آذربایجانشرقی ایران، 60 کیلومتری شرق تبریز، واقع شده است و منابع آب زیرزمینی تمامی آب شرب و قسمت عمدهای از آب مصرفی کشاورزی آن را تامین میکند. این منابع تحت تأثیر سازندهای زمینشناسی، تبخیر زیاد از آب زیرزمینی و تغذیه از رودخانههای شور و برداشت بیش از حد از آب زیرزمینی با افزایش شدید مقدار شوری مواجه است. طوری که میزان هدایت الکتریکی در قسمتهای غربی دشت مخصوصا در روستای اربطان به 9800 میکروزیمنس بر سانتیمتر نیز میرسد. بنابراین در مطالعه حاضر سعی شده است تا با استفاده از روشهای آماری و مدلهای هیدروشیمیایی منشأ شوری آبهای زیرزمینی و تأثیر سازندهای زمینشناسی بر کیفیت منابع آب منطقه، تعیین گردد. بدینمنظور 22 نمونه آب از چاههای عمیق و نیمهعمیق منطقه مورد مطالعه در مهرماه سال 1392 جمعآوری و در آزمایشگاه آبشناسی دانشگاه تبریز تجزیه گردید. وضعیت هیدروژئوشیمیایی این منابع با استفاده از روش تحلیل مؤلفههای اصلی مورد بررسی قرارگرفت. براساس روش تحلیل عاملی، 85/84 درصد از تغییرات کیفی آب توسط سه گروه عاملی کنترل میشود. به منظور شناسایی فرآیندهای ژئوشیمیایی حاکم بر آبخوان، نمودارهای ترکیبی، نسبتهای یونی و اندیسهای اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس نمونهها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی به شدت تحت تأثیر تغذیه از رودخانه، رسوبات تشکیلدهنده آبخوان و تبخیر از آب زیرزمینی قرار گرفته است. نتایج نمودارهای ترکیبی نشان داد که فرآیندهایی نظیر انحلال هالیت، ژیپس، دولومیت و تبادل یونی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی را تحت تأثیر قرار میدهند. | ||
کلیدواژهها | ||
آب زیرزمینی؛ اندیس اشباع؛ نسبتهای یونی؛ هیدروشیمی | ||
مراجع | ||
اصغری مقدم ا، ندیری ع و فیجانی ا، ۱۳۸۷ .بررسی عوامل مؤثر بر هیدروژئوشیمی دشت های بازرگان و پلدشت با استفاده از روشهای آماری چند متغیره. صفحههای 1 تا 9، دوازدهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، شرکت ملی مناطق نفت خیزجنوب، اهواز. جوانمرد ز، 1393. بررسی ویژگیهای هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمیایی آبخوان دشت مهربان. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز. دولتی ج، لشکریپور غ و حافظی مقدس ن، 1393. بررسی عوامل مؤثر بر هیدروژئوشیمی آبخوان زاهدان با استفاده از روشهای تحلیل عاملی، نمایههای اشباع و نمودارهای ترکیبی. مجله آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 28، شماره 4، صفحههای 694 تا 679. رضایی م، 1390. مطالعه عوامل کنترلکننده شوری در آبخوان آبرفتی دشت مند، استان بوشهر. نشریه محیط شناسی، سال 37، شماره 58، صفحههای 105 تا 116. علیزاده ز، 1387. بررسی هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمی آبخوانهای دشتهای بیلوردی دوزدوزان، پایاننامه کارشناسی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز. کلانتری ن، رحیمی م.ح و چرچی ع،1386. استفاده از نمودارهای ترکیبی، تحلیل عاملی و نمایههای اشباع در ارزیابی کیفی آب زیرزمینی زویرچری و خران. مجله زمین شناسی مهندسی دانشگاه تربیت معلم تهران، جلد 2، شماره 1، صفحههای 339 تا 356. ندیری ع و اصغری مقدم ا،1389. استفاده از روشهای آماری چند متغیره در مطالعه فرآیندهای هیدروشیمیایی آبخوانها، مطالعه موردی: دشت تسوج. چهاردهمین همایش انجمن زمینشناسی، 25 تا 27 شهریور، دانشگاه ارومیه. Bouwer H, 1978. Groundwater Hydrology. MC Graw-Hill Pub USA.
Bu H, Tan X, Li S and Zhang Q, 2010. Water quality assessment of the Jinshui River (China) using multivariate statistical techniques. Environmental Earth Sciences 60: 1631–1639.
Edet TN, Nganje AJ, ukpong A and Ekwere AS, 2012. Groundwater chemistry and quality of Nigeria: A status rewiew. African Journal of Environmental Science and Technology 5(13): 1152-1169.
Deutsch WJ, 1997. Groundwater Geochemistry: Fundamental and Application to Contamination. CRC Lewis Publisher, New York 221p.
Derever JI, 1988. Geochemistry of Natural Waters. 3nd edition, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall Company.
Gogel T, 1981. Discharge of salt water from Permian rocks to major stream-aquifer system in Central Kansas. Water Resources Investigation 81: 43-45.
Guler C, Thyne GD, McCray JE and Tumer AK, 2002. Evaluation of graphical and multivariate ststistical methods for classification of water chemistry data. Hydrogeology Journal 10: 455-474.
Gonzalez Vazquez JC, Grande JA, Barragan FJ, Ocana JA and De La Torre ML, 2005. Nitrate accumulation and other components of the groundwater in relation to cropping system in and aquifer in southwestern Spain. Water Resources Management 19: 1-22.
Howard FW Ken and Mullings E, 1996. Hydrochemical analysis of groundwater flow and saline intrusion in the Clarendon basin. Jamaica. GroundWater 34: 801-810.
Hounslow AW, 1995. Water Quality Data, Analysis and Interpretation, CRC Lewis Publisher, New York 397p.
Lawrence FW and Upchurch SB, 1982. Identification of water recharge areas using geochemical factor analysis, Groundwater 20(6): 680-687.
Lazhar B and Lotfi M, 2012. Hydrochemical analysis and evaluation of groundwater quality in EI Eulma area, Algeria, Applied Water Science 2: 127-133.
Wang L, Wang Y, Xu C, An Z and Wang S, 2010. Analysis and evaluation of the source of heavy metals in water of the River Changjiang. Environmental Monitoring and Assessment. DOI 10.1007/s 10661-010-1388-5.
Parkhurst DL and Appelo CAJ, 1999. User's guide to PHREEQC (version 2)—A computer program for speciation, batch- reaction, one-dimensional transport, and inverse geochemical calculations. USGS Water-Resources Investigations Report 99–4259.
Rajmohan N and Elango L, 2004. Identification and evolution of hydrogeochemical process in the groundwater environment in an area of the PLe and Cheryyar River Basin, Southern India .Environmental Geology 46: 47-61.
Suk H and Lee K, 1999. Characterization of Groundwater Hydrochemical System Through Multivariate Analysis: Clustering into Groundwater Zones. GroundWater 37(3): 358-366.
Stossel RK, 1997. Delineating the chemical compositions of the salinity source for saline groundwater: An example from east-central Canadian Parish, Luisiana. GroundWater 35: 409-417.
Tlili-Zrelli B, Azaza FH, Gueddari M and Bouhlila R, 2012. Geochemistry and quality assessment of groundwater using graphical and multivariate statistical methods. A case study: Grombalia phreatic aquifer (Northeastern Tunisia). Arabian Journal of Geosciences 6: 3545-3561.
Zhang B, Song X, Zhang Y, Han D, Tang CH, Yu Y and Ma Y, 2012. Hydrochemical characteristics and water quality assessment of surface water and groundwater in Songnen plain, Northeast China. Water Research 46: 2737-2748. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 987 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,581 |