تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,022 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,493,046 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,219,490 |
حیات اجتماعی اقلیتهای دینی در دوره آلبویه | ||
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
مقاله 1، دوره 7، شماره 12، فروردین 1395، صفحه 1-35 اصل مقاله (445.72 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): - | ||
نویسندگان | ||
فاطمه اروجی1؛ اکبر کاظم زاده* 2 | ||
1دانشیار/دانشگاه تبریز | ||
2دانش آموخته کارشناسی ارشد/مدیراجرایی نشریه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
چکیده | ||
چکیده دولت آل بویه در سه حوزه جغرافیای متفاوت با تشکیلات درباری و دیوانی، فضای تساهل و تسامح، فرصتی را برای فعالیت تمام اقشار مختلف اجتماعی، از جمله سایر ادیان بزرگ الهی که تقریبا در اکثر مناطق ایران این دوره به صورت پراکنده بودند، فراهم آورد. حاکمان آل بویه از اقلیتهای دینی به ویژه گروه نخبه و برگزیده حمایت کرده و از آنان با توجه به تخصص و کاراییشان در بخشهای مختلف سیاسی- اجتماعی، در مناصب اجرایی در دربار و دیوان استفاده کردند. به طوری که، مسیحیان بیشترشان به فعالیتهای علمی مانند کاتبی و طبابت، یهودیان به امور تجاری و صرافی، زرتشتیان در زمینه کشاورزی و دامداری و صابئیان اکثرا به حرفه های کارگاهی و علمی پرداختند. با وجود مشارکت اقلیتهای دینی در عرصه های مختلف و تلاش حاکمان برای حمایت و احقاق حقوق آنها، در برخی مواقع، حقوق اقلیتها به شکلهای مختلف مانند غارت، مصادره اموال، ویران شدن خانه ها و مغازه هایشان، پایمال می گردید. در نتیجه مانند ادوار قبل و بعد، بتدریج به حاشیه رانده شده و از بسیاری امتیازات سیاسی- اجتماعی به علل مختلف محروم می شدند. با عنایت به آنچه گفته شد، مساله این است که، واکنش و نحوه برخورد اقلیتهای دینی در قبال تساهل و تسامح آل بویه به چه شکل بوده است؟ مقاله حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی نقش اجتماعی اقلیتهای دینی در این دوره بپردازد. | ||
کلیدواژهها | ||
واژگان کلیدی: حیات اجتماعی؛ آلبویه؛ مسیحیان؛ یهودیان؛ زرتشتیان؛ صابئیان | ||
مراجع | ||
− ابن العبری، غریغوریوسبن هارون (1377)، مختصر تاریخ الدول، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. − ابن اثیر، عزالدینعلی (1350)، کامل، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ج 14، ترجمه عباس خلیلی، تصحیح دکتر مصطفی نراقی، به اهتمام دکتر سادات ناصری، بی جا، شرکت چاپ و انتشارات کتب ایران. − ابن اثیر، عزالدینعلی (1351)، کامل، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ج 15، ترجمه علی هاشمی حائری، تهران، شرکت چاپ و انتشارات کتب ایران. − ابن بلخی، حاج میرزا حسن حسینی فسائی (1367)، فارس نامه، ج1، تصحیح و تحشیه از دکتر منصور رستگار فسائی، تهران، انتشارات امیرکبیر. − اصطخری، ابواسحاق ابراهیمبن محمد (1373)، مسالک و الممالک، ترجمه محمدبن اسعدبن عبدالله تستری، به کوشش ایرج افشار، بیجا، مجموعه انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی. − ابن حوقل (1366)، سفرنامه ابن حوقل (صوره الارض)، ترجمه جعفر شعار، تهران، امیر کبیر. − اشپولر، برتولد (1369)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ج1، ترجمه جواد فلاطوری، بی جا، انتشارات علمی و فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی. − اشپولر، برتولد (1369)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ج2، ترجمه مریم میر احمدی، بی جا، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی. − ابن مسکویه رازی، ابوعلی مسکویه (1376)، تجارب الامم، ج 5، 6، ترجمه علینقی منزوی، تهران، انتشارات توس. − ابن خلدون، عبدالرحمن (1366)، تاریخ ابن خلدون (العبر)، ج3، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. − ابن خلدون، عبدالرحمن (1379)، مقدمه، ج1، ترجمه محمد پروین گنابادی، بی جا، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی. − ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمنبن علی (1359ه.ق)، المنتظمفی تاریخ الملوک والامم، ج7، حیدرآباد دکن (هند)، دائره المعارف العثمانیه. − ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمنبن علی (1358ه.ق)، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، ج8، حیدرآباد دکن (هند)، دائره المعارف العثمانیه. − ابن ابی اصبیعه، موفق الدین احمدبن قاسم (1379ه.ق/ 1960م )، عیون الانباء فی طبقات الاطباء، ج1، بیجا، بینا. − ابن ندیم، محمدبن اسحاق (1346)، الفهرست، ترجمۀ محمدرضا تجد، بیجا، بینا. − اروجی، فاطمه، صدقی، ناصر، کاظم زاده، اکبر (1393)، «نقش اقلیتهای دینی در حیات اقتصادی عهد آلبویه» سال سوم، شماره 6 . − افسر، کرامت اله (1353)، تاریخ بافت قدیمی شیراز، تهران، انجمن آثار ملی. − الهامی، داود (بیتا)، «تقویم و عید های صابیان»، مجله تخصصی کلام اسلامی، سال هشتم، شماره 30. − انصاف پور، غلامرضا (1356)، ساخت دولت در ایران، از اسلام تا یورش مغول، تهران، امیرکبیر. − ایمانی فر (رویگر)، محمد، (1389)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در دوره آلبویه، فارس (استهبان)، ناشر: مولف. − بلاذری، احمدبن یحیی (1367)، فتوح البلدان، ترجمه دکتر محمد توکل، بیجا، نشر نقره. − بیرونی، ابوریحان محمدبن احمد، (1363)، آثارالباقیه، ترجمه اکبر دانا سرشت، تهران، امیرکبیر. − ترکمنی آذر، پروین (1384)، دیلمیان در گستره تاریخ ایران (حکومتهای محلی، آلزیار، آلبویه)، تهران، انتشارات سمت. − تودلایی، بنیامین (1380)، سفرنامه رابی بنیامین تودلایی، ترجمه ناطق مهوش، تهران، کارنگ. − پرویز متحده، روی (1388)، اوضاع اجتماعی در دوره آلبویه، برگردان، محمد رضا مصباحی و علی یحیایی، مشهد، انتشارات خانه آبی. − پریخانیان، آناهیت گئورگی یونا (1983م)، جامعه و قانون ایرانی، مسکو، نائوکا، شعبه ادبیات شرق. − ثعالبی، ابومنصور عبدالملکبن محمد نیشابوری (1282ه.ق)، یتیمه الدهر، ج2، بیروت، دارالکفر. − چوکسی، جمشید گرشاسپ (1381) ، ستیز و سازش (زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب در جامعه ایران نخستین سدههای اسلامی)، ترجمه نادر میر سعیدی، تهران، ققنوس. − جعفریان، رسول (1378)، تاریخ ایران اسلامی از طلوع طاهریان تا غروب خوارزمشاهیان، تهران، موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر. − دلبری، شهربانو (بهار1384)، «مروری بر وضعیت مسیحیان ایران از قرن اول تا چهارم هجری»، تاریخ در آیینه پژوهش، سال دوم، شماره 5. − دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود (1364)، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی. − رهنما، محمد هاشم (1387)، «تاثیر نظام اجتماعی و اقتصادی بر دوگانگی نهاد خلافت و سلطنت در دوره آلبویه»، پژوهش نامه تاریخ، سال چهارم، شماره 13. − رویگر، محمد (1386)، اقدامات سیاسی، فرهنگی، مذهبی، و عمرانی عضدالدوله دیلمی (328ه ق-373ه ق)، استهبان، انتشارات ستهبان. − راوندی، مرتضی (1354)، تاریخ اجتماعی ایران، (حکومتها و سلسلههای ایران از حمله اعراب تا استقرار مشروطیت)، ج2، تهران، امیرکبیر. − زرین کوب، عبدالحسین (1379)، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، انتشارات امیر کبیر. − سامی، علی (1347)، شیراز دیار سعدی و حافظ، بیجا، بینا. − شهرستانی، ابوالفتح محمدبن عبدالکریم (1350)، الملل و النحل، ترجمۀ افضل الدین صدر ترکه اصفهانی، به تصحیح و تحشیه دکتر سید محمد رضا جلالی نائینی، بی جا، انتشارات اقبال. − صفا، ذبیح الله (1336)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، ج1، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. − طبری، محمدبن جریر (1375)، تاریخ طبری یا تاریخ الرسل والملوک، ج 14، ترجمه ابوالقاسم پاینده تهران، انتشارات اساطیر. − عربستانی، مهرداد (1383)، «تعمیدیان غریب (مطالعه مردم شناختی در دینورزی صابئین مندایی ایران)»، افکار، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه). − سعیدالشیخلی، صباح ابراهیم (1362)، اصناف در عصر عباسی، ترجمه هادی عالم زاده، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. − فقیهی، علی اصغر (1365)، آلبویه و اوضاع زمان ایشان با نموداری از زندگی مردم آن عصر، بیجا، انتشارات صبا. − فدایی عراقی، غلامرضا (1383)، حیات علمی در عهد آلبویه، تهران، دانشگاه تهران. − فرای، ریچاردن (1358)، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران، انتشارات سروش. − فرای، ر. ن. و دیگران (تاریخ کمبریج)، (1363)، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ج4، ترجمه حسن انوشه، تهران، انتشارات امیرکبیر. − قبادیانی مروزی، ناصر خسرو (1373)، سفرنامه ناصر خسرو، با تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، انتشارات زوار. − قرطبی، عریببن سعد (1375)، دنباله تاریخ طبری و احوال و آثار طبری، ج16، ترجمه ابوالقاسم پاینده تهران، انتشارات اساطیر. − قفطی، علیبن یوسف (1371)، تاریخ الحکماء، ترجمه فارسی از قرن یازدهم هجری، به تصحیح بهمن دارایی، تهران، دانشگاه تهران. − کرمر. ل. جوئل (1375)، احیای فرهنگی در عهد آلبویه (انسان گرایی در عصر رنسانس اسلامی)، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. − لاپیدوس، ایراماروین (1376)، تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هیجدهم، ج1، ترجمه محمود رمضان زاده ، مشهد، آستانه قدس رضوی. − متز، آدام (1364)، تاریخ تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا (رنسانس اسلامی)، ج1، 2، ترجمه: علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، انتشارات امیرکبیر. − مقدسی بشاری، ابوعبداله محمدبن احمد (1361)، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ج1، ترجمه دکتر علینقی منزوی، تهران، شرکت مولفان و مترجمان ایران. − میلر، و. م. (1332)، تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران، ج1، ترجمه علی نخستین، تهران، نشردانش. − میثاقی، مریم- مرادمند، فرناز (بهمن و اسفند 1381)، «میناکاری صابئین» ، کتاب ماه هنر، شماره های 53-54. − مشکور، محمدجواد (1359)، خلاصه ادیان در تاریخ دینهای بزرگ، تهران، انتشارات شرق. − مسعودی، ابوالحسن علیبن الحسین، (1374)، مروج الذهب، ج1، 2، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. − ممتحن، حسین علی (1337)، «تحقیقی در احوال و مذاهب و رسوم صابئیان عراق و خوزستان»، چاپ آفتاب، ص82. − ناس، جان (1344)، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغرحکمت، بی جا، انتشارات پیروز. − نفیسی، سعید (1343)، مسیحیت در ایران، تهران، نورجهان. − نظام الملک طوسی، حسنبن علی (1373)، سیرالملوک یا سیاست نامه، با مقدمه و تعلیقات به اهتمام: عطاءاله تدین، تهران، انتشارات تهران. − هولت، پی ام، لمبتون، ان.ک.س، لوئیس، برنارد (1387)، تاریخ اسلام کمبریج، ج1، 2، مترجم تیمور قادری، تهران، انتشارات مهتاب. − یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب (1374)، تاریخ یعقوبی، ج2، ترجمه دکتر محمد ابراهیم آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,862 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,341 |