تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,858 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,415 |
تحلیل شرایط همدید و دینامیک رویدادهای بارشی سنگین سواحل جنوبی خزر در مقایسه با ایران زمین | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 9، دوره 16، شماره 41، آبان 1391، صفحه 197-236 اصل مقاله (4.28 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
حمید نوری؛ علیرضا ایلدرمی* | ||
دانشگاه ملایر | ||
چکیده | ||
این پژوهش با بررسی یکی از فراگیرترین دورههای بارشی کشور در سالهای گذشته (روزهای 6/8/1381 تا 5/10/1381)، به تحلیل همدید و دینامیک سنگینترین خوشه بارش این دوره (15/9/1381 تا 20/9/1381) با رویکرد محیطی به گردشی میپردازد. در این دوره بیش از 60 درصد از ایستگاههای کشور شاهد بارش چشمگیری بودند و رویدادهای بارشی سنگین متعددی نیز در سواحل جنوبی خزر ثبت شدند. بعد از ترسیم نقشههای همبارش روزهای مورد مطالعه، نقاط اوج بارش و مـراکز ثقل آنها بـه دست آمد و سپس الگوهای فشار سطحی، ارتـفاع ژئوپتانسیل و نقشههای وزش رطوبتی، جبههها، رودبادها و Q-Vectorدر ترازهای مختلف، استخراج و ترسیم شد. تحلیل نقشههای فشار تـراز دریا نشان داد که تشدید شیو فـشار بین الگوی پرفشار دریای سیاه و کمفشار شرق مدیترانه و بین الگوی پرفشار دریای سیاه وکمفشار شمال شرق خزر، در رخداد این بارشها در غرب، جنوب غرب ایران و سواحل جنوبی خزر موثر بود. بررسی نقشههای ژئوپتانسیل نشان داد که درطول دوره مورد مطالعه، دو الگوی اصلی وجود دارد که نقش فرود نسبتاً عمیق شمال دریاچه خزر (بخشی از فرود بلند مدیترانه) بسیار مهم است. تحلیل نقشههای وزش رطوبتی نشان دادند که که در ترازهای بالایی، دریای مدیترانه و دریای سرخ و در ترازهای پایینی، خلیج فارس و دریای عمان، مهمترین منبع تغذیه رطوبتی بارشهای ایـران زمین هستند که نـقش هـر کدام در روزهای مـختلف، یکسان نیست. در حالی که رطوبت بارشهای سنگین سواحل جنوبی خزر، در تراز 500 هکتوپاسکال از طریق دریای مدیترانه، در ترازهای 600 و 700 هکتوپاسکال، از طریق دریای مدیترانه و دریای سرخ و در ترازهای 850، 925 و 1000 هکتوپاسکال، از طریق همه منابع اصلی رطوبتی منطقه (دریای سیاه، دریای مدیترانه، خلیج فارس، دریای سرخ و دریاچه خزر) تأمین میشود. وجود جبهه قطبی، جبهه دریای سرخ شمال خلیج فارس و همچنین ادغام رودبادهای جنبحارهای و جبهه قطبی بر روی شرق عراق، میتواند از علل ایجاد و تشدید حرکات عمودی هوا در منطقه باشد. تحلیل نقشههای Q-Vector نیز، با نشان دادن مناطق همگرا، به نقش مهم دریاچه خزر، دریای مدیترانه و دریای سیاه، خلیج فارس و دریای عمان در ایجاد حرکات صعودی هوا در ترازها و ساعات مختلف، برای شکلگیری بارشهای سنگین سواحل جنوبی خزر و ایران زمین اشاره دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل همدید و دینامیک؛ بارش سنگین و فراگیر؛ مراکز ثقل بارش؛ سواحل جنوبی دریاچه خزر | ||
مراجع | ||
1- ایزدنگهدار، زهرا (1371)، «بررسی سینوپتیکی بعضی از سیستمهای فشار کم مدیترانهای مخصوص و اثرات آن بر روی ایران»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. 2- خوشحال دستجردی، جـواد (1376)، «تحلیل و ارائـه مدل سینوپتیـکی کلیماتولوژی برای بارشهای بیش از صد میلیمتر در سواحل جنوبی دریای خزر»، پایاننامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، گروه جغرافیا. 3- سبزیپرور، علیاکبر (1370)، «بررسی سیکلونهای سیلزا در جنوبغرب ایران»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. 4- عربی، زهرا (1379)؛ «تحلیل و ارائه الگوهای سینوپتیکی حاکم بر بارشهای شدید و فراگیر فصل تابستان ایران»، پایاننامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس. 5- قشقایی، قاسم (1375) «بررسی اثر فرابار سیبری بر بارشهای پاییزی سواحل جنوبی دریای خزر»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم، گروه جغرافیا، گرایش اقلیم و برنامهریزی محیطی. 6- لشکری، حسن (1375)، «الگوی سینوپتیکی بارشهای شدید جنوب و جنوب غرب ایران»، پایاننامه دکتری، استاد راهنما: دکتر هوشنگ قائمی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا. 7- لشکری، حسن (1381)، «مسیریابی سامانههای کمفشار سودانی ورودی به ایران»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 6، شماره 2، تابستان 1381. 8- لشکری، حسن(1382)، «مکانیسم تکوین، تقویت و توسعه مرکز کمفشار سودان و نقش آن بر بارشهای جنوب و جنوبغرب ایران»، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 46، زمستان 1382. 9- لشکری، حسن (1384)؛ «تحلیل سینوپتیکی دو نمونه از الگوی بارشهای زمستانه جنوبشرق ایران»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 9، شماره 1، بهار 1384. 10- مسعودیان، سیدابوالفضل (1386)، «شناسایی الگوهای گردشی پدیدآورنده سیلابهای بزرگ در کارون»، جغرافیا و توسعه، شماره 5، صص 183-161. 11- مسعودیان، سیدابوالفضل (1388)؛ «شناسایی شرایط همدید همراه با بارشهای ابرسنگین ایران»، زیر چاپ. 12- مرادی، حمیدرضا (1383)، «نقش دریای خزر در شرایط بارشی سواحل شمال کشور»، مجله علوم دریایی ایران، دوره 3، شماره 2 و 3، بهار و تابستان 1383. 13- مفیدی، عباس؛ زرین، آذر (1384)، «بررسی سینوپتیکی تأثیر سامانههای کمفشار سودانی در وقوع بارشهای سیلزا در ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 77. 14- مفیدی، عباس (1383)، «اقلیمشناسی سینوپتیکی بارشهای سیلزا با منشأ منطقه دریای سرخ در خاورمیانه» ، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 75. 15- کاویانی، محمدرضا؛ مسعودیان، ابوالفضل؛ نجفپور، بهرام (1386)، «بررسی رابطه الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال با بارشهای حوضهمند»، مجله علومانسانی دانشگاه اصفهان، جلد 24، شماره 3، صص 12-1. 16- نجارسلیقه، محمد (1380)، الگوهای سینوپتیکی بارشهای تابستانه جنوب شرق ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 62، پاییز 1380، صص114-125. 17- Dong-Kyou L., Jeong-Gyun P., and Joo-Wan K. (2008), “Heavy Rainfall Events Lasting Days from July 31 to August 17, 1998”, Over Korea, Journal of the Meteorological Society of Japan, Vol. 86, No. 2, pp. 313-333, 2008.
18- Lana, A., Campins, J. Genov´es, A. and Jans, A. (2007), “Atmospheric Patterns for Heavy Rain Events in the Balearic Islands”, Advances in Geosciences, 12, 27-32.
19- Llasat M.C., Martı, F. and Barrera, A., (2007), From the Concept of ‘‘Kaltlufttropfen’’ (cold air pool) to the Cut-off Low, The Case of September 1971 in Spain as an Example of Their Role in Heavy Rainfalls, Meteorol Atmos Phys, 96, 43-60.
20- Martin, A., (2002), “Dynamic of Mean Latitudes”, PP. 154-155. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,220 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,478 |