تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,910 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,458 |
آسیب شناسی و پهنه بندی لرزهای بافت شهری (مطالعه موردی: شهرک ولیعصر تبریز) | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 12، دوره 19، شماره 54، بهمن 1394، صفحه 211-233 اصل مقاله (2.02 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
اسماعیل علی اکبری* 1؛ نفیسه السادات میرایی* 2 | ||
1گروه جغرافیای سازمان مرکزی دانشگاه پیام نور | ||
2جغرافیا و برنامه ریزی شهری | ||
چکیده | ||
میانبافت شهری با لرزهخیزی و آسیبشناسی لرزهای، پیوندهای تنگاتنگی وجود دارد. بافت، نه تنها بهواسطه خصوصیات کالبدی، بلکه از طریق مولفههای غیرکالبدی (کارکردی)، در کنشی مکانمند، از قابلیت لرزهخیزی زمین متأثر شده و بر آن تأثیر میگذارد. این مقاله میکوشد، با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از دادههای اسنادی و هشت شاخص (فاصله از گسل،کیفیت بنا، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیت، درجه محصوریت، کاربری زمین، سطح سرویس ترافیک و فاصله از مراکز درمانی) که در مدل تحلیل سلسلهمراتبی معکوس (IHWP) تحلیل شدهاند، سطوح و پهنههای آسیبپذیری لرزهای را در بافت شهرک ولیعصر تبریز شناسایی نماید. یافتهها نشان میدهد 54 درصد بافت شهرک در پهنه آسیبپذیری لرزهای قرار دارد. تراکم ساختمانی بالا، کمبود فضای سبز و باز، درجه محصوریت بالا و وجود کاربری تجاری، مشخصههای اصلی بافت، در پهنه آسیبپذیر و ریزپهنههای آن است. الگوی توزیع بافت و پهنههای آسیبپذیر، با موقعیت شریانهای اصلی (مخابرات، ولیعصر، شریعتی، اوحدی، معلم، فروغی، تختی، پرویناعتصامی، عارف، زند و جوانمهر)، بهویژه معابر فرعی (8-10متری) منتهی به این شریانها و کاربری غالب تجاری در بخش مرکزی (فلکه بزرگ و فلکه بازار) منطبق است. الگوی فضایی پهنهبندی لرزهای، جهتی شرقی غربی و مرکز پیرامون دارد. این الگو ضمن شکل دادن به جهت و شدت تغییرات آسیبپذیری، الگوی کلان آسیبشناسی و پهنهبندی لرزهای شهرک را در دو بخش بهوجود آورده است. نیمه شرقی، پهنهای است با ضریب خطر و آسیبپذیری پایین که پایدارترین بافتهای شهرک را در خود دارد. اما، نیمه غربی بیانگر ناپایداری لرزهای و آسیبپذیری زیاد و خیلی زیاد است. بخش مرکزی شهرک،کانون فضایی شدت لرزهای این پهنهها است. | ||
کلیدواژهها | ||
آسیب شناسی لرزهای؛ پهنه بندی؛ بافت شهری؛ مدلIHWP؛ شهرک ولیعصر تبریز | ||
مراجع | ||
ـ احدنژاد روشنی، محسن؛ قراخانلو، مهدی؛ زیاری، کرامتالله (1389)، «مدلسازی آسیبپذیری ساختمانی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرایند سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی- نمونه موردی شهر زنجان»، جغرافیا و توسعه، شماره 19، سال هشتم، صص 171-198. ـ آژانس همکاریهای بینالمللی ژاپن، جایکا (1380)، «مطالعه ریز پهنهبندی لرزهای تهران بزرگ»، مرکز مطالعات زلزله و زیست محیطی تهران بزرگ، تهران. ـ ابراهیمی، محسن (1371)، «محاسبه و تعدیل آسیبپذیری شهر تهران و نحوه برخورد با عوارض آن،» اولین کنفرانس بینالمللی بلایای طبیعی در مناطق شهری، دفتر مطالعات و برنامهریزی شهر تهران، شهرداری تهران. ـ احمدی، حسن (1376)، «نقش شهرسازی در کاهش آسیبپذیری شهر»، مسکن و انقلاب، سال دوم، شماره 6، زمستان 1376، صص 24-29. ـ انیسی، فاطمه (1392)، «برنامهریزی کاربری اراضی شهری با رویکرد مدیریت بحران مطالعه موردی: منطقه 12 تهران»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران. ـ بحرینی، حسین (1380)، «ارزیابی و بازسازی سه شهر زلزلهزده ایران با تکیه بر تحلیل آسیبپذیری آن دربرابر زلزله»، جلد دوم گلبافت، مرکز مطالعه با سوانح طبیعی ایران، تهران. ـ بحرینی، حسین (1378)، «نقش فرم، الگو و اندازه سکونتگاهها در کاهش خطرات ناشی از وقوع زلزله»، مرکز مقابله با سوانح طبیعی ایران، تهران. ـ پورکرمانی، محسن؛ مهرآرین، مجید (1377)، «لرزهخیزی ایران»، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران. ـ ترابی، کمال (1388)، «بررسی نقش شبکههای ارتباطی در کاهش اثرات ناشی از زلزله، مورد مطالعه: منطقه 6 شهرداری تهران با تأکید بر ناحیه1»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران. ـ ترابی، کمال؛ مهدینژاد، عبدالحمید (1391)، «بررسی آسیبپذیری بدنه شبکههای ارتباطی شهرها در برابر حملات هوایی با استفاده از روش IHWP و GIS (منطقه شش تهران)»، علوم و فناوریهای پدافند غیرعامل، شماره 4، سال سوم، صص 295-303. ـ جدلی، هلن (1372)، «ایمنی مناطق شهری در برابر خطرات زلزله، مجموعه مقالات هشتمین سمینار بینالمللی پیشبینی برای زلزله و راهبردهای مقابله با آثار زلزلههای آینده»، مرکز مطالعات مقابله باسوانح طبیعی ایران، تهران. ـ حبیبی، کیومرث (1387)، «تعیین عوامل ساختمانی موثر در آسیبپذیری بافت کهن شهری زنجان با استفاده از GIS وFUZZY LOGIC»، هنرهای زیبا، سال دوازدهم، شماره 33، بهار 1387، صص 27 تا 36. ـ حبیبی، کیومرث (1385)، «ارزیابی سیاستهای توسعه کالبدی، بهسازی و نوسازی بافتهای کهن شهری با استفاده از GIS»، رساله دکتری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران. ـ خاکپور، براتعلی؛ زمردیان، محمد جعفر؛ صادقی، سلمان؛ مقدمی، احد (1390)، «تحلیل آسیب فیزیکی-کالبدی منطقه 9 شهر مشهد از دیدگاه زلزلهخیزی»، جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 16، سال نهم، صص 1-34. ـ خدابخش، محمدحسین (1390)، «بررسی میزان کارایی شبکههای ارتباطی در کاهش اثرات ناشی از زلزله- مورد مطالعه: مناطق یک و پنج طرح تفصیلی تبریز»، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند. ـ زنگیآبادی، علی؛ محمدی، جمال؛ صفایی، همایون؛ قایدرحمتی، صفر (1387)، «تحلیل شاخصهای آسیبپذیری مساکن شهری در برابر خطر زلزله نمونه موردی: مساکن شهر اصفهان»، جغرافیا و توسعه، شماره 12، سال ششم، صص 61-79. ـ شیعه، اسماعیل؛ حبیبی، کیومرث؛ ترابی، کمال (1388)، «بررسی آسیبپذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس (IHWP) و GIS-مطالعه موردی منطقه 6 شهرداری تهران»، چهارمین کنگره بینالمللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، دانشگاه دانشگاه سیستان و بلوچستان. ـ قائدرحمتی، صفر؛ قانعی بافقی، روحالله (1391)، «تحلیل گسترش فضایی شهر تهران در افزایش آسیبپذیری ناشی از زلزله (دوره زمان گسترش فیزکی 200 سال اخیر)»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره پیاپی 105، سال 27، شماره صفحه پیاپی 18218-18240. ـ قربانی، حسین (1382)، «بررسی نارساییهای فروش تراکم در منطقه ولیعصر تبریز»، پایاننامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش سازمان مدیریت و برنامه ریزی، تبریز. ـ محمدی احمدیانی، جمال؛ صحرائیان، زهرا؛ خسروی، فرامرز (1389)، «نقش عوامل موثر در آسیبپذیری کالبدی شهر جهرم در برابر زلزله»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 17، سال دهم، صص 121-143. ـ مرکز آمار ایران (1390)، «سرشماری سرشماری عمومی نفوس و مسکن»، تهران. ـ مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران،(1375)، «برنامهریزی کاربری زمین در مناطق زلزلهخیز (نمونه شهرهای لوشان، منجیل، رودبار)»، جلد یک، چاپ اول، تهران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. ـ مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران (1380)، «ارزیابی بازسازی سه شهر زلزله زده ایران با تاکید بر آسیبپذیری آن دربرابر زلزله (جلد دوم، گلباف)»، جلد اول، چاپ اول، تهران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. منزوی، مهشید؛ سلیمانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ چاووشی، اسماعیل (1388)، «آسیب پذیری بافتهای فرسوده بخش مرکزی شهر تهران در برابر زلزله (مورد: منطقه 12)»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 73، سال 40، صص 1-18. موسوی، سیدهفاطمه (1384)، «تمهیدات شهرسازی به منظور کاهش آسیبپذیری شهر در برابر زلزله- نمونه مطالعه شهر چالوس»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران. میرکوهی، محسن (1391)، «مکانیابی فضاهای چند منظوره در مناطق لرزهخیز کلانشهر تهران-مطالعه موردی: منطقه سیزده»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران. ویسه، یدالله (1378)، «نگرشی بر مطالعات شهرسازی و برنامهریزی شهری در مناطق زلزلهخیز»، موسسه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران. یوسفنژاد، مرجانه،(1393)، «مکانیابی سامانه اسکان موقت در بافتهای آسیبپذیر شهری مطالعه موردی: منطقه 12 کلانشهر تهران»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران. -Antonioni, G., Spandoni, G. & Cozzani, V. (2007), “A methodology for the quantitative risk, triggered by seismic events”, Journal of Hazardous Materials, assessment of major accidents.
-Cava, T.J. (2005), “GIS in emergency management”, Geographic Information Systems: Principle Techniques, 845-858
-Rashed, K., Weeks, J. (2003), “Assessing vulnerability to earthquake hazards through spatial International”, Journal of Geographic Information Science, Vol 17, No .6:547-576. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,474 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,614 |