پهنه‌بندی پتانسیل آلودگی آب زیرزمینی آبخوان دشت مرند به روش AVI و مدل‌های DRASTIC در محیط GIS

اصغری مقدم, اصغر; فخری, میرسجاد; نجیب, مرتضی

فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

تعداد نشریات	43
تعداد شماره‌ها	1,224
تعداد مقالات	15,034
تعداد مشاهده مقاله	50,538,679
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	13,634,736

	پهنه‌بندی پتانسیل آلودگی آب زیرزمینی آبخوان دشت مرند به روش AVI و مدل‌های DRASTIC در محیط GIS
جغرافیا و برنامه‌ریزی
مقاله 3، دوره 19، شماره 54، بهمن 1394، صفحه 19-41 اصل مقاله (1.42 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
اصغر اصغری مقدم^* ¹؛ میرسجاد فخری^* ²؛ مرتضی نجیب^* ³
¹گروه زمین شناسی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز
²هیدروژولوژی دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز
³آب های زیرزمینی سازمان آب منطقه ای آذربایجان
چکیده
چکیده این تحقیق با هدف پهنهبندی آسیبپذیری آبخوان مرند با استفاده از روشهای DRASTIC، AVI و مقایسه پهنه‌بندی در سه روش مذکور انجام شده است. روش DRASTIC از ترکیب هفت مشخصه هیدروژئولوژیک قابل اندازهگیری و مؤثر در انتقال آلودگی به آبهای زیرزمینی تشکیل شده است. روش AVIنیز دارای دو مشخصه است. نتایج حاصل از روش DRASTIC تقریباً کاملترین شاخص برای ارزیابی میزان آسیبپذیری آبهای زیرزمینی است که محدوده آسیبپذیری متوسط را 4/50 درصد، زیاد را 9/32 و خیلی زیاد را 7/16 درصد برای آبخوان دشت مرند برآورد کرده است. نتایج روش AVI نیز نشان می‌دهد که آبخوان دارای آسیب‌پذیری متوسط، زیاد و خیلی‌زیاد بهترتیب با 13/39، 5/6 و 37/54درصد می‌باشد. همچنین در هر دو روش، میزان آسیب‌پذیری در قسمت‌های شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی دشت بیشتر از بخش‌های مرکزی و غربی دشت است ولی حدود گسترش محدودههای آسیبپذیری متفاوت است. مدل DRASTIC بهطور دقیق تری محدوده های مختلف آسیبپذیری را مشخص کرده است. دلیل آن مشخصههای بیشتر و وزندهی متفاوت مشخصهها براساس نقش آنها در تعیین آلودگی است. Purpose of this study is zoning of Marand aquifer vulnerability mapping using DRASTIC, AVI and methods and comparing their susceptibility adopted from these methods. The DRASTIC method is a combination of seven measurable hydro-geological characteristics that are effective on transportation of contaminant into groundwater. The GODS and AVI methods combine four and have two properties respectively. The DRASTIC method results is the most complete index for assessing groundwater vulnerability, which has been estimated the vulnerability for the study area as moderate 50.4 percent, high 32.9 percent and very high16.7 percent. The GODS method results suggest three classes for the Marand aquifer vulnerability including moderate, high and very high with 43.8, 5.16 and 51.04 percent, respectively. Also the AVI method results indicate that the aquifer has a vulnerability of moderate, high and very high with 39.13, 6.5 and 54.37 percent, respectively. In all three methods, the degree of vulnerability in the East, Southeast and Northeast parts of the pain is more than the central and western parts of the pain. DRASTIC model is determined the vulnerability areas more accurately due to having more features and different weighting of the features based on their role in pollution. این تحقیق با هدف پهنهبندی آسیبپذیری آبخوان مرند با استفاده از روشهای DRASTIC، GODS و AVI و مقایسه پهنه‌بندی در سه روش مذکور انجام شده است. روش DRASTIC از ترکیب هفت مشخصه هیدروژئولوژیک قابل اندازهگیری و مؤثر در انتقال آلودگی به آبهای زیرزمینی تشکیل شده است. روش GODS از ترکیب چهار مشخصه و روش AVIنیز دارای دو مشخصه است. نتایج حاصل از روش DRASTIC تقریباً کاملترین شاخص برای ارزیابی میزان آسیبپذیری آبهای زیرزمینی است، محدوده آسیبپذیری متوسط را 4/50 درصد، زیاد را 9/32 و خیلی زیاد را 7/16 درصد برآورد کرده است. نتایج روش GODS، حاکی از آن است که آبخوان مرند در سه کلاس آسیبپذیری متوسط، زیاد و خیلی زیاد بهترتیب با 8/43درصد، 16/5درصد و 04/51 درصد قرار دارد. نتایج روش AVI نیز نشان می‌دهد که از آبخوان دارای آسیب‌پذیری متوسط، زیاد و خیلی‌زیاد بهترتیب با 13/39، 5/6 و 37/54درصد می‌باشد. همچنین در هر سه آبهای زیزمینی، آسیب پذیری، دشت روش، میزان آسیب‌پذیری در قسمت‌های شرق، جنوب شرقی و شمال شرقی دشت بیشتر از بخش‌های مرکزی و غربی دشت است ولی حدود گسترش محدودههای آسیبپذیری متفاوت است و مدل DRASTIC بهطور دقیقتری محدودههای مختلف آسیبپذیری را مشخص کرده است. دلیل آن مشخصههای بیشتر و وزندهی متفاوت مشخصهها براساس نقش آنها در تعیین آلودگی است.
کلیدواژه‌ها
آب‌های زیرزمینی؛ آسیب‌پذیری؛ دشت

مراجع
- اصغری مقدم، ا.؛ فیجانی، ا.؛ ندیری، ع. (1388)، «ارزیابی آسیب‌پذیری آب‌زیرزمینی دشت‌های بازرگان و پلدشت با استفاده از مدل دراستیک براساس GIS»، *مجله محیط* *شناسی، سال سی و پنجم، شماره 52، صفحه 55 تا 56. - احمدی، ع.؛ آبرومند، م. (1388)، «بررسی نیروی آلودگی آبخوان دشت خاش، شرق ایران، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی»، فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی، سال پنجم، شمار 1، صفحه 1 تا 11. - آزاد شهرکی، ف.؛ آغاسی، ع.؛ آزاد شهرکی، ف.؛ زارعی، ع. (1389)، «ارزیابی نیروی و آنالیز حساسیت آسیب‌پذیری آب‌زیرزمینی دشت هشتگرد به روش دراستیک»،مجله آب و فاضلاب، شماره 2، صفحه 61 تا 70. - اخوان، س؛ (1389)، «استفاده از مدلهای SWATو DRASTICبهمنظور بررسی آلودگی نیترات آبهای زیرزمینی و ارائه راهکارهای مدیریتی در دشت همدان - بهار»، پایاننامه دکترای رشته آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان. - خدائی، ک.، شهسواری، ع.، اعتباری، ب.، (1385)، «ارزیابی آسیب‌پذیری دشت جوین به روش DRASTIC و GODS»، فصلنامه زمینشناسی ایران، سال دوم، شماره 4، صفحه 73 تا 87. - رنگزن، ک.؛ ضیائیان فیروزآبادی، پ.؛ میرزائی، ل.؛ علیجانی، ف. (1387)، «پهنه‌بندی آسیب‌پذیری آبخوان دست ورامین با استفاده از DRASTIC و ارزیابی تجربی اثر منطقه غیراشباع در محیط GIS»، فصلنامه زمین‌شناسی ایران، سال دوم، شماره 6، صفحه 21 تا 32. - رضائی، ک.؛ صفوی، ح.؛ احمدی، ا. (1391)، «ارزیابی و آنالیز حساسیت آبهای زیرزمینی حوضه آبریز زاینده رود در مقابل مشخصه تغذیه خالص بهروش دراستیک»، نهمین کنگره بینالمللی مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی اصفهان. - سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی ( 1387)، «طرح مطالعات نیمهتفضیلی منابع آب زیرزمینی محدوده مرند»، مطالعات زمین‌شناسی و هیدروژئولوژی، جلد سوم. - کلانتری، ن.؛ فارابی، م.؛ رحیمی، م.، (1386)، «بررسی نیروی آلودگی آب زیرزمینی دشت باغملک با استفاده از روش AVI و مدلهای GOD و DRASTIC در محیط GIS»، نشریه* زمین‌شناسی مهندسی، جلد دوم، شماره 2، صفحه 431 تا 450. - کلانتری، ن.؛ سامانی، س.؛ رحیمی، م. (1391)، «آلودگی آبهای زیرزمینی دشت اوان به نیترات و بررسی پتانسیل و منشأ آلایندگی آن»، *مجله حفاظت منابع آب و خاک، سال اول، شماره 3، صفحه 30 تا 37. -ASCE Task Committee on Geostatistical Techniques in Geohydrology of the Ground Water Hydrology Committee, (1990). Review of Geostatistics in Geohydrology: I. Basic Concepts. 1990, Journal of Hydraulic Engineering, 116, (5), 612-632. -Al-Adamat, R.A.N., I.D.L, Foster, S.M.J., Baban (2003), “Groundwater vulnerability and riskmapping for the Basaltic aquifer of the Azraq basin of Jordan using GIS, Remote sensing and DRASTIC”, Applied Geography, 23, 303-324. -Al-Adamat, R.A.N., A., Al-Harahsheh, M., Al-Farajat (2010), “The use of GIS and leachability tests to investigate groundwater vulnerability to pollution from oil shale utilization at Lajjoun area/southern Jordan”, Jordan Journal of Civil Engineering; 3, 253-263. -Aller, L., et al. (1987), “DRASTIC: A Standardized System for Evaluatin Ground Water Pollution Potentialusing hydrogeologica settings”, EPA 600/2-87-035, 1987. 622. -Antonakos, A.K., N.J., Lambrakis (2007), “Development and testing of three hybrid methods for the assessment of aquifer vulnerability to nitrates, based on the drastic model, an example from NE Korinthia, Greece”, Journal of Hydrology* 333, 288-304. -Babiker, S., Mohamed, A., Hiyama, T. & Kato, K., (2005), “A GIS-based DRASTIC model for assessing aquifer vulnerability in Kakamigahara Height, ifuPrefecture, central Japan”, *Scienc of the Total Environment, 345, 127-140. -Chilton, P.J., Vlugman, A. & Foster, S., (1990), “A groundwater pollution risk assessment for public water upply sources in Barbados”, AmericanWater ResourcesAssociationInternational Conference on TropicalHydrology and Caribbean Water resources, San Juan dePuerto Rico*, 279-289. - Durnford, D.S., Thompson, K.R., Ellerbrook, D.A., Loftis, J.C. & Davies,G.S., (1990), “Screening methods for ground water pollution potential from pesticide use in Colorado agriculture” Colorado Water Resources ResearchInstitute, Fort Collins, Completion Report No. 157, 165. -Fijani, E., et al. (2013), “Optimization of DRASTIC Method by Supervised Committee Machine Artificial Intelligence to Assess Groundwater Vulnerability for Maragheh-Bonab Plain Aquifer, Iran” Journal of Hydrology,(503), 89-100. -Gogu, R.C. & Dassargues, A., (2000), “Sensitivity Analysis for the EPIK Method of Vulnerability Assessment in a Small Karstic Aquifer, Southern Belgium”, Hydrogeology Journal, Vol. 8(3): 337-345. -Insaf, S., Mohamed, A.A., Tetsuya and Kikuo K., (2004), “A GIS-based DRASTIC model for assessing aquifer vulnerability in KakamigaharaHeights”, GifuPrefecture, central Japan, Journal of Science of the Total Environment, vol. xxx– xxx. -Kim, Y.J. and Hamm, S., (1999), “Assessment of the potential for ground water contamination using the DRASTIC/ EGIS technique, Cheongju area, South Korea”, HydrogeologJournal 7, No. 2, 227-235. -Knodel, K., Lange, G., and Voigt, H.J. (2007), “Environmental Geology”, Handbook Field Methods and Case Studies, SpringerVerlag, BerlinHeidelberg, p 1357. -LoboFerreira, J.P. and Oliveira, M., (1997), “DRASTIC ground water vulnerability mapping of Portugal”, Proceedings from the 27th Congress of the International Association for Hydraulic Research, San Francisco, USA, 132-137. -Lynch, S.D., Reynders, A.G. and Schulze, R.E., (1997), “A DRASTICapproach to ground water vulnerability in South Africa”, South AfricanJournal of Science, No. 2, 93, 59-60. -Paez, G., (1990), “Evaluacion de la vulnerabilidad a la contaminaciondelas agues subterraneas en el Valle del Cauca”, Informe Ejecutivo, Corporeginal del Valle del Cauca, Cauca, Colombia. -Piscopo, G. (2001), “Groundwater vulnerability map”, explanatory notes, Castlereagh Catchment, NSW, Department of Land and Water Conservation, Australia. -Polemio, M.D., Casarano, P.P., Limoni (2009), “Karstic aquifer vulnerability assessment methods and results at a test site (Apulia, southern Italy)”. Natural Hazards and Earth System Sciences, 9, 1461-1470. -Rahman, A. (2008), “A GIS Based DRASTIC model for Assessing Groundwater Vulnerability in Shallow Aquifer in Aligarh”, India, Applied Geography, 28: 32-53. -Rangzan, K., Firuzabadi, P., Mirzaee, L., and Alijani, F. (2008), “Interpolation varamin plain aquifer vulnerability by the DRASTIC models, experimental evaluation of unsaturated region in GIS environment”, IranianGeology Journal, 6: 21- 32 (in Persian). -Van Stemproot, D., Evert, L., & Wassenaar, L. (1993), “Aquifer vulnerability index: a GIS compatible method for groundwater vulnerability mapping”, Canadian Water ResourcesJournal. 18: 25-37. -Vrba, J. & Zoporozec, A., (1994), “Guidebook on mapping groundwater vulnerability**”, Int. Assoc.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,885 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,490

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

پیوندهای مفید

آمار

پهنه‌بندی پتانسیل آلودگی آب زیرزمینی آبخوان دشت مرند به روش AVI و مدل‌های DRASTIC در محیط GIS