تعداد نشریات | 43 |
تعداد شمارهها | 1,272 |
تعداد مقالات | 15,720 |
تعداد مشاهده مقاله | 51,822,062 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,663,091 |
برآورد تبخیر- تعرق واقعی بهروش سبال کوهستانی در منطقه مشگینشهر | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 15، دوره 19، شماره 53، مهر 1394، صفحه 353-382 اصل مقاله (1.67 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسنده | ||
خلیل ولیزاده کامران* | ||
استادیار گروه آب و هواشناسی دانشکده جغرافیا و برنامهریزی دانشگاه تبریز | ||
چکیده | ||
چکیده با توجه به نقش اساسی تبخیر- تعرق در بیلان آب، برآورد دقیق آن در بسیاری از پروژهها و مطالعات علمی در زمینه هیدرولوژی، کشاورزی، صنعت، مهندسی آب و سایر علوم وابسته، برای مدیریت کارآمد منابع آبی و طراحی سازههای هیدرولیکی مورد نیاز است. روشهای سنتی برآورد تبخیر-تعرق واقعی که عمدتاً متکی بر لایسیمترها میباشد علاوه بر مشکلات خاص نگهداری و ثبت دادهها، فقط بهصورت نقطهای استخراج میگردند و با توجه به نیاز مبرم برای محاسبات در سطح، تعمیم دادن آن بهویژه در مناطق کوهستانی نادرست است. در سالهای اخیر با گسترش کاربرد تصاویر ماهوارهای در برآورد تبخیر- تعرق واقعی، روشهایی ابداع شده است که از جمله آنها میتوان بهروش سبال[1] اشاره نمود. در تحقیق انجام یافته مدل سبال برای برآورد تبخیر- تعرق واقعی در منطقه مورد مطالعه (شهرستان مشگینشهر) انتخاب گردید. این مدل در بسیاری از کشورها اجرا شده و نتایج قابل قبولی از آن بهدست آمده است. این مدل عموماً برای مناطق مسطح طراحی شده و تأثیر عوامل ارتفاع، شیب و جهت شیب در محاسبه نادیده گرفته شده است. در این تحقیق با دخالت دادن عوامل مذکور در مدل، نوع جدیدی از این مدل به نام «سبال کوهستانی» معرفی گردیده است. منطقه مشگین شهر در شمال غربی ایران با توجه به داشتن خصوصیات مناسب برای اجرای این مدل، انتخاب و با انجام محاسبات بر روی ورودیهای این مدل که عبارتند از: لایه DEM، شیب، جهت شیب، کسینوس زاویه فرودی خورشید، رادیانس طیفی، انعکاس طیفی، آلبیدوی سطحی، تابش فرودی، شاخص پوشش گیاهی به هنجار شده، گسیلمندی سطحی، دمای سطح، تابش موج بلند خروجی، تابش موج بلند فرودی، شار گرمای خاک، شار گرمای محسوس و شار گرما نهان موفق به محاسبه تبخیر- تعرق واقعی لحظهای در منطقه مورد مطالعه شده ایم. با مقایسه دمای سطح و شاخص پوشش گیاهی به هنجار شده (NDVI) همبستگی 969/0- بین آنها مشاهده گردید. همچنین مقایسه بین تبخیر-تعرق واقعی محاسبه شده و شاخص پوشش گیاهی، نشانگر انطباق این دو عامل با یکدیگر بوده است (همبستگی مثبت 81/0) بهطوریکه مناطق با تراکم پوشش گیاهی با مناطق با تبخیر- تعرق واقعی بالا منطبق هستند. از طرف دیگر مقایسه تصاویر دمای سطح و تبخیر- تعرق واقعی نیز عدم انطباق آنها را تأئید میکند بهطوریکه مناطق با دمای سطح بالا از میزان تبخیر- تعرق پائین برخوردار هستند. [1]- SEBAL (Surface Energy Balance Algorithm for Land) | ||
کلیدواژهها | ||
تبخیر- تعرق؛ سبال کوهستانی؛ دمای سطح؛ شاخص پوشش گیاهی؛ مشگینشهر | ||
مراجع | ||
منابع ـ آخوندزاده، مهدی؛ سراجیان، محمدرضا (1385)، «تهیه نقشه ضریب گسیل ایران با استفاده از تصاویر ماهوارهای سنجنده MODIS» همایش ژئوماتیک85، تهران. ـ اسمعیلپور، مرضیه (1386)، «ارزیابی بیلان آب برای استفاده کشاورزی درحوضه جنوبی رود ارس»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز. ـ جهانبخش اصل، سعید؛ موحد دانش، علیاصغر؛ مولوی، احد (1380)، «تحلیل مدلهای برآورد تبخیر- تعرق برای ایستگاه هواشناسی تبریز»، دانش کشاورزی، شماره 2 جلد 11، 51- 65. ـ دینپژوه، یعقوب؛ جهانبخش، سعید (1387)، «بررسی تبخیر- تعرق گیاه مرجع در ایران با استفاده از روش هارگریوز»، مجموعه مقالات سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه تبریز. ـ رحیمپور، الهام؛ بشارت، سینا؛ رضایی، حسین (1387)، «استفاده از GIS در برآورد تبخیر و تعرق بروش پرایسلی-تیلور در حوضه نازلوچای»، مجموعه مقالات سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه تبریز. ـ رحیمی خوب، علی؛ کوچکزاده، مهدی؛ محمدولی سامانی، جمال؛ شریفی، فرود (1384)، «ارزیابی چند روش برآورد دمای سطح زمین با استفاده از تصاویر ماهواره NOAA در حوزه آبریز دریاچه ارومیه»، پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 68، پائیز. ـ زاهدی، مجید؛ بیاتی خطیبی، مریم (1387)، «هیدرولوژی»، انتشارات سمت. ـ ساریصراف، بهروز؛ محمدی، غ. (1387)، «بررسی پراکنش خردهاقلیمها در شمال غرب». نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. ص 15. ـ شفیعی فسقندیس، ابراهیم. ساری صراف، بهروز. جهانی،مقصود. مولوی، احد (1386) «ارزیابی مدلهای برآورد تبخیر- تعرق بالقوه برای منطقه اهر»، فضای جغرافیائی، شماره 20 زمستان. ـ علیزاده ربیعی، حسن (1372)، «سنجش از دور ( اصول و کاربرد)»، انتشارات سمت. ـ علیزاده، امین؛ کمالی، غلامعلی؛ خانجانی، محمدجواد؛ رهنورد، محمدرضا، «ارزیابی روشهای برآورد تبخیر- تعرق در مناطق خشک ایران». فصلنامه تحقیقات جغرافیائی، شماره 73، 97- 105. ـ علیزاده، امین (1387)، «اصول هیدرولوژی کاربردی»، چاپ هفدهم، انتشارات استان قدس رضوی. ـ لو, ژان (1378)، «هیدرولوژی آب های سطحی»، ترجمه مجید زاهدی، انتشارات آناس. ـ لیلسند، تامس؛ کیفر، رالف؛ (1380)، «پردازش رقومی تصاویر ماهوارهای»، ترجمه حمید مالمیریان؛ انتشارات سازمان جغرافیائی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح. ـ مباشری، محمدرضا (1386)، «ارائه روشی جهت معتبرسازی دادههای لندست ETM+7 برای برآورد تبخیر- تعرق پس از معیوب شدن تصحیحکننده خط اسکن SLC» ، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 60، تابستان 1386 ، 85- 95. ـ مباشری، محمدرضا (1385)، «مبانی فیزیک در سنجش از دور و فناوری ماهواره», چاپ اول، انتشارات دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. ـ مباشری، محمدرضا، خاوریان،حسن، ضیائیان،پرویز، کمالی، غلامعلی (1384)، «برآورد تبخیر و تعرق واقعی با استفاده تصاویر MODIS و الگوریتم سبال»، همایش ژئوماتیک 84. ـ میذر، پل ام. (1377)، «پردازش کامپیوتری تصاویر سنجش از دور»، ترجمه محمد نجفی دیسفانی، انتشارات سمت. Alavipanah1, S.K. Saradjian, M., Savaghebi ,Gh. R. Komaki1, Ch. B. Moghimi, E. Karimpour Reyhan, M., (2007), “Land Surface Temperature in the Yardang Region of Lut Desert (Iran) Based on Field Measurements and Landsat Thermal Data”, J. Agric. Sci. Technol. (2007) Vol. 9: 287-303.
Allen, R.G., M. Tasumi, A. Morse. (2005), “Satellite-based Evapotranspiration by METRIC and Landsat for western estates water management”, US Bureau Reclamation Evapotranspiration workshop.
Bastiaanssen, W.G.M., (2000), “Sensible and latent heat fluxes in the irrigated Gediz Basin”, Western Turkey, J. of Hydr. 229: 87-100.
Caselles. V, M.Artigoa M, (1998), “Mapping Actual Evapotranspiration by Combining Landsat TM and Engeman”.
E.T, Gurney. R.J, (1991), “Remote Sensing in Hydrology”, Chapman and Hall, 85-99.
Granger, R.J, (1999), “Satellite-derived estimation of evapotranspiration in Gediz basin”, Journal of Hydrology, 229, 70-76.
Loukas, Athanasios Vasiliades, Lampros, Domenikiotis, Christos .R. Dalezios, Nicolas, (2005), “Basin-wide actual evapotranspiration estimation using NOAA/AVHRR satellite data”, Physics and Chemistry of the Earth, 30 (2005) 6979.
Ramos, J.G. Cratchley, C.R. Kay, J.A. Casterad, M.A. Martı´nez-Cob, A. Domı´nguez, R. (2008), “Evaluation of satellite evapotranspiration estimates using ground-meteorological data available for the Flumen District into the Ebro Valley of N.E. Spain”, Agricultural Water Mmanagement ,AGWAT-2701
Rossato, L. (2005), “Evapotranspiration estimation in the Brazil using NDVI data”, INPE Eprint, Vol. 2005-09-17.
Sa´nchez, J.M. Scavone, G. Caselles, V. Valor, E. Copertino, V.A.Telesca, V. (2008), “Monitoring daily evapotranspiration at a regional scale from Landsat-TM and ETM+ data: Application to the Basilicata region”, Journal of Hydrology (2008) 351, 58-70.
Schuurmans, J.M., P.A. Troch, A.A. Veldhuizen, W.G.M. Bastiaanssen and M.F.P. Bierkens, (2003), “Assimilation of remotely sensed latent heat fluxes in a distributed hydrological model”, Adv. in Water Resources, Vol. 26(2): 151-159.
Scott, C.A., W.G.M. Bastiaanssen and M.D. ud-Din Ahmad, (2003), “Mapping root zone soil moisture using remotely sensed optical imagery”, ASCE Irrigation and Drainage Engineering, 129(5): 326-335.
Sobrino, J.A. (2004), “Single-channel and two- channel methods for land surface temperature retrieval from DAIS data and its application to the Barrax site”. Int. J. Remotete Sensing, Vol 25, No. 1, 215-230.
Teixeira, A.H. de C, Bastiaanssen, W.G.M., Ahmad, M.D., Bos, M.G., (2008), “Reviewing SEBAL input parameters for assessing evapotranspiration and water productivity for the Low-Middle Sa˜o Francisco River basin”, Brazil Part B: Application to the regional scale, agricultural and forest meteorology, AGMET, 3974, P 14.
Tsouni, A., Kontoes, Ch., Koutsoyiannis, D., Mamasis. N., (2008), “Estimation of Actual Evapotranspiration by Remote Sensing: Application in Thessaly Greece”. Sensors, 8, 3586-3600. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,720 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,180 |