تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,364 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,216,930 |
تحلیل توزیع فضایی کتابخانههای عمومی سطح شهر یزد | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 1، دوره 19، شماره 52، تیر 1394، صفحه 1-24 اصل مقاله (861.13 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
نجما اسمعیل پور* 1؛ فرزانه دستا* 2؛ سمانه ایرجی* 2 | ||
1گروه شهرسازی دانشکده هنرومعماری دانشگاه یزد | ||
2جغرافیا و برنامهریزی شهری | ||
چکیده | ||
کتابخانه یک مرکز مهم اطلاعرسانی است و نقشی اساسی در ارتقای سطح سواد و آگاهی افراد جامعه ایفا میکند. اینکه کتابخانهای مورد استقبال و یا بیمهری مراجعان قرار میگیرد، متأثر از عوامل بیرونی یا درونی است. یکی از مهمرین جنبههای بیرونی موثر بر افزایش میزان مراجعه و استفاده از کتابخانههای عمومی، نحوه استقرار و توزیع جغرافیایی آنها در بافت شهرهاست. مقاله حاضر به تحلیل توزیع فضایی کتابخانههای عمومی سطح شهر یزد، با استفاده از نرمفزارهای IS، Excel و Spss و در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به سنجش درجه توزیع متعادل با استفاده از ضرایب آنتروپی و جینی و نیز تعیین الگوی پراکنش کتابخانههای عمومی با استفاده از ضرایب موران و گری و نحوه تمرکز آنها از ضریب G عمومی بر اساس تکنیکهای مربوط به خودهمبستگی فضایی پرداخته است. جهت تعیین نوع پراکندگی کتابخانههای عمومی از روش "تحلیل نزدیکترین همسایگی"و برای بررسی میزان برخورداری نواحی مختلف شهر یزد از این خدمت، از روش تاکسونومی عددی استفاده شده است. دادههای مورد نیاز نیز به روش کتابخانهای و با مراجعه به منابع و سازمانهای مربوطه گردآوری شد که دادهها شامل نقشه کتابخانهها و نواحی هشتگانه شهر یزد و اطلاعات مربوط به آنهاست. نتایج نشان داد: مقداری نابرابری و ناهماهنگی در توزیع کتابخانهها در سطح شهر یزد وجود دارد و الگوی توزیع و تمرکز آنها از نوع تصادفی به سمت پراکنده با تمرکز پایین (نقطه سرد) است که بیانگر این واقعیت است که فضاهای با دسترسی پایین در مجاور یکدیگر متمرکز شدهاند. همچنین نواحی مختلف شهر یزد از لحاظ برخورداری از امکانات کتابخانههای عمومی با هم یکسان نیستند و ناحیه 2-3 برخوردارترین و ناحیه 3-1 محرومترین نواحی شهر را از این نظر تشکیل میدهند. | ||
کلیدواژهها | ||
کتابخانههای عمومی؛ تحلیل فضایی؛ خودهمبستگی فضایی؛ شهر یزد؛ دسترسی مناسب | ||
مراجع | ||
منابع ـ ابونوری، اسمعیل و اسماعیل اسناوندی (1384)، «برآورد و ارزیابی سازگاری شاخصهای نابرابری اقتصادی با استفاده از ریزدانهها در ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 7، صص 171-209. ـ اشرفیریزی، حسن و زهرا کاظمپور (1388)، «بررسی میزان رضایت شغلی مدیران کتابخانههای عمومی وابسته به نهاد کتابخانههای عمومی کشور در مراکز استانها»، مجله تحقیقات و اطلاعرسانی کتابخانههای عمومی، صص 127-141. ـ اقبالی، علیرضا؛ شیبانی، عبدالمجید و الخاص ویسی (1381)، «رتبهبندی مراکز منطقه هفت دانشگاه پیام نور (با استفاده از آنالیز تاکسونومی عددی)»، پیک نور، سال سوم، شماره دوم، صص 51-61. ـ امیدخدا، مریم و فرشته سپهر (1388)، «بررسی موضوعات مورد علاقه اعضای جوان کتابخانههای عمومی شهر تهران جهت مطالعه در اوقات فراغت»، پیام کتابخانه، صص 61-86. ـایرجی، سمانه (1390)، «تحلیل نظام فضایی شهرهای استان یزد، دانشگاه پیام نور رضوانشهر»، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری. ـ پارسازاده، احمد و مهدی شقاقی (1388)، «کتابخانههای عمومی و ساخت واقعیت اجتماعی»، تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانههای عمومی، صص 29-60. ـ تفرشی، شکوه و معصومه انگورج تقوی (1387)، «بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابدارن کتابخانههای عمومی شهر تهران وابسته به نهاد کتابخانههای عمومی شهر تهران»، فصلنامه دانششناس (علوم کتابداری و اطلاعرسانی فناوری اطلاعات)، سال اول، شماره 3، صص 29-38. ـ حاتمینژاد، حسین؛ فرهودی، رحمتالله؛ مرتضی محمدپور جابری (1387)، «تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربریهای خدمات شهری مورد مطالعه: شهر اسفراین»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 65، صص 71-85. ـ حاضری، مهین (1389)، «تحلیل فضایی توزیع خدمات شهری در محلات شهر مهریز»، دانشگاه پیام نور رضوانشهر صدوق، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری. ـ حکمتنیا، حسن، سعید گیوهچی، نیر حیدری نوشهر، مهری حیدری نوشهر (1390)، «تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از روش استاندارد سازی دادهها، تاکسونومی عددی و مدل ضریب ویژگی (مطالعه موردی: شهر اردکان)»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 77، صص 165-179. ـ خاکپور، براتعلی و علیرضا باوانپوری (1388)، «بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعهیافتگی مناطق شهر مشهد»، مجله دانش و توسعه، سال شانزدهم، شماره 27، صص 182-202. دستا، فرزانه (1390)، «تحلیل فرم فضایی توسعه فیزیکی شهر یزد، دانشگاه پیام نور رضوانشهر»، پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری. ـ رستمی، مسلم و جعفر شاعلی (1388)، «تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در شهر کرمانشاه»، چشمانداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9، صص 27-51. ـ رهنما، محمدرحیم و جواد ذبیحی (1390)، «تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچه دسترسی در مشهد»، جغرافیا و توسعه، شماره 23، صص 5-26. ـ رهنما، محمد رحیم و حسین آقاجانی (1388)، «تحلیل توزیع فضایی کتابخانههای عمومی در شهر مشهد»، کتابداری و اطلاعرسانی، شماره 45، صص 7- 28. ـ رهنما، محمدرحیم و غلامرضا عباسزاده (1387)، «اصول، مبانی و مدلهای سنجش فرم کالبدی شهر»، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ـ رهنما، محمدرحیم و غلامرضا عباسزاده (1385)، «مطالعه تطبیقی سنجش درجه پراکنش/ فشردگی در کلان شهرهای سیدنی و مشهد»، جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 6، صص 101-128. ـ سهیلی، فرامرز (1389)، «سنجش کتابخانههای عمومی استان کرمانشاه بر اساس استاندارد دیانی»، تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانههای عمومی، صص 63-83. ـ ضرابی، اصغر و میرنجف موسوی (1389)، «تحلیل فضایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهری یزد»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 97، صص 27-46. ـ عباسی، محمدرضا (1388)، «بررسی توزیع فضایی خدمات شهری در مناطق شهر شیراز (نمونه مراکز اموزشی شهر شیراز)»، جغرافیا و مطالعات محیطی گروه جغرافیا، سال اول، پیش شماره دو، صص 45-54. ـ غفاریقدیر، جلال و مهدی شقاقی (1389)، «کتابخانههای عمومی و تحلیل کارکردهای اجتماعی آن بهعنوان نهادی ارتباطی-رسانهای»، تحقیقات و اطلاعرسانی کتابخانههای عمومی، دوره 16، شماره3، پیاپی 62، صص 5- 38. ـ قزلباش، محمدرضا و فرهاد ابوالضیا (1364)، «الفبای کالبد خانه سنتی یزد»، چاپ اول، انتشارات وزارت برنامه و بودجه. ـ لی، جی. و دیوید وانگ (1381)، «تجزیه و تحلیل آماری با Arcview GIS»، ترجمه محمدرضا حسیننژاد و فریدون قدیمی عروس محله، چاپ اول، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران. مختارپور، رضا (1387)، «مکانیابی کتابخانههای عمومیکشور: ضرورت و مؤلفهها»، علوم و فناوریاطلاعات، دوره 24، شماره 1، صص 203-217. ـ مرصوصی، نفیسه (1383)، «توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران»، پژوهشهای اقتصادی، شماره 14، صص 19- 31. ـ معاونت برنامهریزی استانداری یزد (1385)، «فرهنگ آبادیهای یزد». ـ معرفزاده، عبدالحمید و شهرزاد ایرجی (1389)، «بررسی عوامل بازدارنده مطالعه در میان مراجعان کتابخانههای عمومی شهرستان ماهشهر»، تحقیقات و اطلاعرسانی کتابخانههای عمومی، صص 19-31. ـ وارثی، حمیدرضا، علی زنگیآبادی و حسین غفوری (1387)، «بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی مورد زاهدان»، جغرافیا و توسعه، شماره 11، صص 139-156. - Gervasi, Anne & Seibt, Betty Kay (1988), “Hand Book for Small, Rural and Emerging Public Libraries”, New York: Oryx Press.
- Getis Arthur, (2005), “Spatial Pattern Analysis”, Encyclopedia of Social Measurement, Vol. 3.
- Lee Jay and David Wong (2001), “Statistical Analysis with Arc View GIS”, New York: Wiley, 1st ed. (all page references are to this book), 2nd ed. 2005.
- Zhang Chaosheng, Lin Luo, Weilin Xu & Valerie Ledwith, (2008), “Use of local Moran's I and GIS to identify pollution hotspots of Pb in urban soils of Galway, Ireland”, Science of The Total Environment, Volume 398, Issues 1-3. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,257 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,638 |