تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,022 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,493,031 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,219,485 |
بررسی عوامل فراز و فرود فقه شیعه پس از شیخ طوسی و مطالعه شرایط تأثیرگذار بر رشد دوباره آن | ||
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
مقاله 8، دوره 5، شماره 9، اسفند 1393، صفحه 183-203 اصل مقاله (379.97 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
علیرضا کریمی؛ منوچهر صمدی وند | ||
چکیده | ||
چکیده ادوار فقه و تحول در روش فقاهت شیعه رابطهی مستقیمی با اوضاع اجتماعی ـ مذهبی جوامع شیعی دارد؛ به طوری که میتوان آن را منعکس کنندهی خصوصیات یک عصر تاریخی و در عین حال مؤثّر در شکلگیری عناصر عصر بعد دانست. این تحوّلات فقط تفریع فقه و بیان احکام را دربر نمیگیرد، بلکه شامل روش استنباط و نقش فقها در کاربرد احکام نیز میگردد. دو دوره مهم از ادوار فقه شیعی، مقارن با دوران حکومت ایلخانی و تیموری است؛ دورهی نخست، دورهی تقلید و رکود فقه است که تا نیمهی قرن هفتم ادامه دارد و پس از آن یکی از طولانیترین ادوار فقه و اصول شیعه آغاز میشود و مجددا، فقه شیعی، دورهای از شکوفایی و پویایی را تجربه میکند. در این دوره با ظهور دانشمندان بزرگ شیعی، فقه دچار تحولات اساسی و مهمی میشود. در این مقاله سعی شده است با نگاهی به سیر تحوّل فقه شیعه از دوره ایلخانی تا اواخر تیموری؛ عوامل رکود فقه شیعه پس از شیخ طوسی و شرایط تأثیرگذار بر رشد دوباره آن در دوره پس از مغول بررسی شود. لیکن پیش از آن با نگاهی مختصر به دوره قبل از ایلخانی به کارنامه و تلاشهای شخصیتهای برجستهای نظیر شیخ طوسی، شیخ مفید و سید مرتضی اشاره شده است. همچنین موانع پیشِروی علمای عصر مغول و فرصتها و چالشهای آن عصر، بخش دیگری از این مقاله را تشکیل میدهد. بررسی سیر تحوّل فقه شیعه و شرایط پر فراز و نشیب آن طی دو دورهی مذکور، نتیجهی پایانی این نوشته است. | ||
کلیدواژهها | ||
کلیدواژهها: فقه شیعه؛ ایلخانان؛ فقه اهل سنت؛ تیموریان؛ ادوار فقه | ||
مراجع | ||
منابع و مآخذ − ابن اثیر، علی بن محمد (1422ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الکتاب العربی. − استرآبادی، محمدبن علی (1422ق./1380)، منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال، قم: موسسه آل البیت (علیهم السلام) لاحیاءالتراث. − ابن طقطقی، محمدبن علی بن طباطبا (1360)، تاریخ فخری در آداب مملکت داری و دولتهای اسلامی، ترجمه: محمدوحید گلپایگانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. − ابن عماد حنبلی (1414ق)، شذرات الذهب من اخبار من ذهب، بیروت، دارالفکر، 1414ق. − ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد (1381)، الحوادث الجامعه(رویدادهای قرن هفتم هجری)؛ ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. − امین، سیدمحسن (1418ق)، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، طبع پنجم. − تبریزی مدرسی، محمدعلی (1373ق)، ریحانه الادب، تهران، سعدی. − جنّاتی، محمد ابراهیم (1372)، ادوار اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، تهران، سازمان انتشارات کیهان، چ1. − جوینی، عطاملک (1362)، تاریخ جهانگشا، تصحیح محمد قزوینی، تهران، بامداد. − حرّ عاملی، محمدبن حسن (1358ق)، امل الآمل، تحقیق: سید احمدحسینی، نجف، الآداب. − حسینی جلالی، سیدمحمدرضا (1383)، نگاهی به المسائل السرویة شیخ مفید، ترجمه جویا جهانبخش، آیینهی میراث، ش 26. − حلّی (محقق)، شیخ نجم الدین (1403ق)، معارج الاصول، تحقیق محمد حسین رضوی، قم، موسسه آل البیت. − حلّی، محمدبن منصوربن احمدبن ادریس (1341ق)، السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی، قم، انتشارات اسلامی. − خواندمیر، غیاث الدین (1335)، تاریخ حبیب السیر، تهران، کتابفروشی خیام. − درودگر، محمدجواد (بهار و تابستان 1382)، تحجر و تجدد از منظر استاد مطهری، کتاب نقد، سال هفتم، شماره 2 و 3. − ذهبی (1405ق)، دول الاسلام، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. − زین الدین، شیخ حسن بن (1365)، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، قم، انتشارات اسلامی. − شبانکارهای، محمدبن علی (1363)، مجمع الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران امیرکبیر. − شبیری زنجانی، سیدمحمدجواد (1371)، فهرست آثار شیخ مفید در: مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید. − شوشتری، قاضی نورالله (1377)، مجالس المؤمنین، تهران، انتشارات اسلامیه. − شهید اول، محمدبن مکی (1376)، غایه المراد فی شرح نکت الارشاد، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. − صدر، سیدمحمدباقر (1321ق./1379ش)، المعالم الجدیده، قم، چاپ کنگره شهید صدر، مجموعه آثار8. − عاملی، محمدبن مکی (شهیداول) (بیتا)، القواعد والفوائد فی الفقه و الاصول و العربیه، قم، منشورات مکتبه المفید. − عبدالرحمن ابنخلدون (بیتا)، مقدمه ابنخلدون، ترجمه: محمدگنابادی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه. − عسقلانی، احمدبن علی (1331ق)، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، مجلس دائرة المعارف. − عسقلانی، ابن حجر (1314ق)، لسان المیزان، بیروت، داراحیاء التراث العربی. − طبری، میرزا محمدحسین (1318ق)، مستدرک الوسائل، تهران، دارالخلافه. − قمی، شیخ عباس (1349ق)، هدیة الاحباب، نجف، المرتضویة. − مدرسی طباطبائی (1362)، زمین در فقه اسلامی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. − مستوفی، حمدالله (1317)، دستورالوزراء، تصحیح و مقدمه: سعید نفیسی، تهران، کتابفروشی اقبال. − نامه دانشوران ناصری (1338)، نوشته جمعی از علمای قاجار، قم: موسسه مطبوعاتی دار الفکر، موسسه مطبوعات دار العلم، [تاریخ مقدمه]. − نسوی، شهاب الدین، محمد فرندزی زیدری (1344)، سیرت جلال الدین منکبرنی، تصحیح و تعلیقات: مجتبی مینوی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه. − یعقوبی، محمدطاهر (1384)، «ابن علقمی و سقوط بغداد»، تاریخ اسلام، ش24. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,369 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,493 |