تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,298 |
تعداد مقالات | 15,883 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,116,571 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,887,919 |
تحلیل همدید ـ ترمودینامیک بارشهای ابرسنگین شمالغرب ایران (استان آذربایجان شرقی) | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 6، دوره 19، شماره 51، فروردین 1394، صفحه 107-125 اصل مقاله (1.56 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
سعید جهانبخش اصل* 1؛ حمید میرهاشمی2؛ معصومه تدینی3 | ||
1استاد اقلیمشناسی گروه جغرافیای دانشگاه تبریز | ||
2دانشجوی دکترای اقلیمشناسی دانشگاه تبریز | ||
3عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان | ||
چکیده | ||
در این مطالعه به منظور شناسایی الگوهای همدید موجد بارشهای ابرسنگین استان آذربایجان شرقی از رویکرد محیطی به گردشی بهره گرفته شد. بدین منظور نخست با استفاد از روش آماری حد نهای تیپ یک با دوره بازگشت ده هزار ساله، شاخص بارش برای 9 ایستگاه سینوپتیکی و کلیماتولوژی واقع در سطح استان تعیین و با در نظرگیری شرط فراگیر بودن این بارشها، 25 روز تحت عنوان روزهای همراه با بارش فراگیر ابرسنگین برای استان آذربایجان شرقی مشخص شد. سپس با اعمال خوشهبندی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 1000 هکتوپاسکال روزهای مذکور، سه الگوی چرخند بهاره، گردنه همفشار و چرخند زمستانه تحت عنوان الگوهای موجد این بارشها شناسایی گردید. تحلیل همدید این الگوها نشان داد که در تمامی آنها، کمفشار قطبی و پرفشار جنب حارهای ضمن انحراف از موقعیت بههنجار و بلند مدت خود، زبانههای آنها بر روی منطقه مدیترانه ـ خاورمیانه گسترش مییابد. لذا، این شرایط بهوجود آمده در مراکز ذیربط، باعث افزایش شیو مداری دما ـ فشار و برقراری گردش نصفالنهاری و ایجاد سردچالهها و سامانه مانع، در منطقه مدیترانه ـ خاورمیانه و بهتبع در منطقه مورد تحقیق شده بود. بنابراین استان آذربایجان شرقی بهطور همزمان تحت تأثیر سامانههای عرضهای بالا و پایین قرار میگیرد. تحلیل ترمودینامیک با استفاده از دادههای ایستگاه رادیو گمانه تبریز نشان داد که شرایط ناپایداری بالقوه در هنگام رخداد بارش ابرسنگین بر نیمرخ قائم جو مستولی گشته بود. در واقع چون در این دورهها منطقه مورد مطالعه، تحت نفوذ سامانههای عرضهای پایین و بالا قرار داشت و این سامانهها در ترازهای مختلف ارتفاعی، از بُعد دمایی ـ رطوبتی اختلاف شایانی با هم دارند، یک اشکوببندی دمایی ـ رطوبتی در جو شکل گرفته و سبب ایجاد ناپایداری بالقوه در نیمرخ قائم جو شده بود. | ||
کلیدواژهها | ||
بارشهای ابرسنگین؛ ناپایداری بالقوه؛ آذربایجان شرقی؛ گردنه همفشار؛ چرخند | ||
مراجع | ||
ـ جهانبخش، سعید و ذولفقاری، حسن (1380)، «بررسی الگوهای سینوپتیکی بارشهای روزانه در غرب ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 59، صص 81-98. ـ روش، تریپله (1380)، «هواشناسی عمومی»، برگردان، جمشید شاهرخی، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی. ـ جانسون آ ریچارد و ویچرن دبلیو دین (1386)، «تحلیل آماری چندمتغیره کاربردی»، ترجمه حسینعلی نیرومند، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم. ـ عزیزی، قاسم و همکاران (1388)، «تحلیل سینوپتیک بارشهای سنگین غرب کشور (مطالعه موردی: 16 تا 24 اسفند 1385)»، فصلنامه جغرافیای طبیعی، شماره 4، صص 1-13 ـ علیزاده، امین (1385)، «اصول هیدرولوژی کاربردی»، انشارات آستان قدس رضوی. ـ علیجانی، بهلول و زاهدی، مجید (1381)، «تحلیل آماری و سینوپتیکی بارندگی آذربایجان»، فصلنامه تحقیقات جغرافیای شماره 66-65، صص 217-202. ـ علیجانی، بهلول (1381)، «اقلیمشناسی سینوپتیک»، انتشارات سمت. ـ لشکری، حسن (1381)؛ «مسیریابی سامانههای کمفشار سودانی ورودی به ایران»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 6، شماره 2، صص 133- 157. ـ قائمی، هوشنگ (1386)، «هواشناسی عمومی»، انتشارات سمت. مارتین، جاناتان (1388)، «دینامیک جو در عرض میانه»، برگردان ابوالفضل مسعودیان، انتشارات سمت. ـ محمدی، بختیار و مسعودیان، ابوالفضل (1389)، «تحلیل همدید بارش های سنگین ایران (مطالعه موردی: آبان ماه 1373)»، جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص 47- 70. ـ مهدوی، محمد (1386)، «هیدرولوژی کاربردی»، جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران. ـ یارنال، برنت (1385)، «اقلیمشناسی همدید»، برگردان ابوالفضل مسعودیان، انتشارات دانشگاه اصفهان. Campins, J,A. Jansa, and A. Genoves (2006), “Heavy rRain and strong wind events and cyclones in the Balearics”, Advances in Geosciences”, 7, 73-77.
- Jayawarena, S.M., Y.L. Chen., A.J. Nash and K. Kodama (2012), “A comparision of three proloned period of heavy rainfall over Hawaiian Islands”, J. Appl. Meteor. Climatol., pp 722-744
- Keables, M.J (1989), “A Synoptic Climatology of Bimodal Precipition Distribution in the Upper Midwest”, J. Climato.2, 1289-1294.
- Robert. P., Harnack D, Jensan .D, and Joseph, R. (1998), “Investigation of upper-air conditions occurring with heavy summer rain in Utah”, International Journal of Climatology, 11:112-130.
- Seibert. P,A. Frank, and H. Formayer (2007), “Synoptic and regional patterns of heavy precipitation in Austria”, Theor. Appl. Climatol. 87, 139-153.
- Shiromani. I, M., William H. Hand, Neil I. Fox, Christopher G. Collier, (2004), A study of twentiethcentury extreme rainfall events in the United Kingdom with implications in forecasting”, Meteorol, Appl, 11, 15-31.
- Villanueva, R.V., Borga, M., Zoccatelli, D., Marchi, L., Gaume, E., Ehret, U. (2012), “Extreme flood response to short-duration convective rainfall in South-West Germany”, Hydrol. Earth Syst. Sci., 16, 1543-1559.
- www.cdc.noaa.gov.
- www.eaz.ir.
- www.skystef.be/weather-calculators.htm. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,271 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,317 |