![سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه تبریز](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,323 |
تعداد مقالات | 16,270 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,954,029 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,624,702 |
بازخوانی و نقد روایات ایلغار مغول بر اساس روش مطابقت ابن خلدون | ||
فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام | ||
مقاله 3، دوره 5، شماره 8، فروردین 1393، صفحه 57-76 اصل مقاله (397.94 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
محسن بهشتی سرشت؛ محمد بختیاری؛ سمیه انصاری | ||
چکیده | ||
چکیده در مورد اینکه «تاتارها آمدند و کشتند و سوختند و بردند و رفتند» هیچ شکی نیست. اما قبول میزان قتل و غارتی هم که از سوی برخی از مورخان و محققان بیان شده است، کار آسانی نیست. در برخی از این روایتها از کشتار چند میلیونی مردم ایران به دست مغولان و نابودی کامل شهرهای خراسان و ماوراءالنهر خبر دادهاند و چنین نتیجه گرفتهاند که این شهرها تا هزار سال دیگر، آن جمعیت و رونق سابق خود را به دست نمیآورند. پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از منابع تاریخی قبل و بعد از حمله مغول و قانون مطابقت ابن خلدون، درستی روایات مطرح شده درباره آثار و پیامدهای حمله مغول به ایران را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. در این چهارچوب، میزان درستی روایات با واقعیتهای طبیعی، اجتماعی و منابع دیگر سنجیده میشود و آنچه با امور واقعی و عقل بشری مطابقت نداشته باشد، اخباری غیرواقعی، اغراقآمیز و غیر قابل قبول معرفی میشود. نتیجه این تحقیق نشان میدهد مغولان تنها در برخی از شهرهای خراسان و ماوراءالنهر که مقاومت کرده و قبول ایلی ننمودند، یا عضوی از خاندان چنگیز را به قتل رساندند، قتل و غارت شدیدتری انجام دادند، البته نه در حدی که برخی از مورخان ادعا کردهاند، اما در اغلب شهرها که مردم تسلیم شدند، قتل و غارت گستردهای صورت نگرفت و شهرها همان وضعیت و سیستم قبلی خود را حفظ کردند. بنابراین، خراسان، ماوراءالنهر و دیگر مناطق ایران به کلی ویران نشد و میزان قتل و غارت خیلی کمتر از آن بود که برخی از مورخان و محققان از آن سخن گفتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
واژگان کلیدی: مغولان- خوارزمشاهیان- چنگیزخان- ابنخلدون- قانونالمطابقه | ||
مراجع | ||
منابع وماخذ:
- ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، (1337)، سفرنامه، ترجمه محمد علی موحد، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - ابن بیبی، حسین بن علی الجعفری، (1350)، مختصر سلجوقنامه، به اهتمام محمد جواد مشکور، تهران، کتابفروشی تبریز. - ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، (1382)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، شرکت انتشارا علمی و فرهنگی، چاپ دهم. - ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمد، (1381)، الحوادث الجامعه(حوادث قرن هفتم)، مترجم عبدالمحمد آیتی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. - ابن کثیر، عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن عمر،(1348)، البدایه و النهایه، قاهره، مطبعه سعاده. - ابناثیر، عزالدین ابوالحسن علی، (1371)، تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، مترجمان عباس خلیلى و ابوالقاسم حالت، تهران، مؤسسه مطبوعات علمى. - ابنالعبری، ابوالفرج غریغوریوس بن هارون، (بیتا). تاریخ مختصرالدول، لندن، افست لندن. - اشپولر، برتولد، (1384)، تاریخ مغول در ایران، سیاست، حکومت و فرهنگ دوره ایلخانان، ترجمه محمود میرآفتاب، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هشتم. - اعتمادالسلطنه، محمد حسن بن على،(1367)، مرآة البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و میر هاشم محدث، تهران، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. - اقبال آشتیانی، عباس، (1312)، تاریخ مفصل ایران از استیلای مغول تا اعلان مشروطیت، ج 1، تهران، کتابخانه مجلس. - آملی، اولیاء الله، (1364)، تاریخ رویان، مصحح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران. - آیتی، عبدالمحمد، (1346)، تحریر تاریخ وصاف، تألیف وصاف الحضره شیرازی، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. - بایمتاف، لقمان، (خرداد و تیر 1380)، «نقدی بر کتاب کرتهای هرات بر اساس تاریخنامه هرات سیفی هروی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 44 و 45، صص 89- 94. - بیانی، شیرین، (1382). مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، ویراسته پروین ترکمنی آذر، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ دوم. - پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ، یان کارل، جان ماسون اسمیت، (1366)، تاریخ اجتماعی- اقتصادی ایران در دوره مغول، مترجم یعقوب آژند، تهران، اطلاعات. - تتوی، قاضی احمد، آصف خان قزوینی، (1378)، تاریخ الفی: تاریخ ایران و کشورهای همسایه در سالهای 850- 984، مصحح سیدعلی آل داوود، تهران، انتشارات فکر روز. - تیموری، ابراهیم، (1377). امپراطوری مغول و ایران: دوران فرمانروایی چنگیزخان و جانشینان او، تهران: دانشگاه تهران. - جوینی، عطاملک بن محمد، (1370)، تاریخ جهانگشای جوینی، تهران، ارغوان، چاپ چهارم. - خواندمیر، غیاث الدین بن همامالدین، (1333). حبیب السیر فی اخبار افراد البشر، ج3، تهران، خیام. - خیر اندیش، عبدالرسول، (1375)، نیشابور در سالهای 633- 536 هجری قمری، فرهنگ، شماره 19، صص 85- 102. - دولتشاه سمرقندی، دولتشاه بن علاءالدوله، (1337)، تذکرهالشعراء دولتشاه سمرقندی، تصحیح محمد عباسی، تهران: بارانی. - ساندرز، ج.ج، (1373)، تاریخ فتوحات مغول، مترجم ابوالقاسم حالت، تهران، امیرکبیر، چاپ سوم. - سیفى هروى، سیف بن محمد، (1381)، پیراسته تاریخنامه هرات، به کوشش محمد آصف فکرت، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. - شبانکارهای، محمد بن على بن محمد، (1363). مجمع الانساب، مصحح میر هاشم محدث، تهران، امیرکبیر. - ظهرالدین نیشابوری، ابوحامد محمد بن ابراهیم، (1332)، سلجوقنامه، به اهتمام اسماعیل افشار، تهران، کلاله خاور. - کسایی، نورالله، (1376)، «سرگذشت دانشمندان و مراکز دانش در حمله مغول»، نامه پژوهش فرهنگی، شماره 4، صص 289- 322. - مارکوپولو،(1350)، سفرنامه، مترجم حبیب الله صحیحی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - مستوفی، حمدالله، (1364)، تاریخ گزیده، مصحح عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر. - مقریزی، تقی الدین احمد بن علی(1957). السلوک المعرفه دول الملوک، قاهره: بینا. - منهاج سراج جوزجانی، عثمان بن سراجالدین، (1342)، طبقات ناصری، به تصحیح و مقابله و تحشیه و تعلیق عبدالحی حبیبی، کابل، انجمن تاریخ افغانستان. - نجمالدین رازی، شیخ عبدالله بن محمد، (1352)، مرصادالعباد، تصحیح محمد امین ریاحی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - نسوی، محمد بن احمد، (1365)، سیرت سلطان جلال الدین منکبرنی، مصحح مجتبی مینوی، تهران، علمی و فرهنگی. - همدانی، رشید الدین فضل الله، (1338)، جامعالتواریخ: قسمت اسماعیلیان و فاطمیان و نزاریان و داعیان و رفیقان، به کوشش محمد تقی دانش پژوه و محمد مدرس زنجانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - یاقوت حموى، یاقوت بن عبد الله، (1380)، معجم البلدان، ترجمه علی نقی منزوی، 2 جلد، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه). - __________، (1995)، معجمالبلدان، 7 جلد، بیروت، دار صادر، چاپ دوم. - __________،(1362ه.ق)، تاریخنامه هرات، به تصحیح و مقدمه زبیر صدیقی، کلکته: بینا. - یزدی، شرف الدین على، (1387)، ظفرنامه، مصحح سید سعید میر محمد صادق و عبدالحسین نوایی، ج 2، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,107 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,857 |