تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,302 |
تعداد مقالات | 16,019 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,485,317 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,212,974 |
بررسی کمی پیچان رودهای رودخانه آجی¬چای در محدوده خواجه تا ونیار | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 8، دوره 17، شماره 44، شهریور 1392، صفحه 161-178 اصل مقاله (2.4 M) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
محمدحسین رضایی مقدم1؛ عادل محمدی فر2؛ خلیل ولیزاده کامران* 1 | ||
1گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تبریز | ||
2جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی) | ||
چکیده | ||
اکثر سازههای آبی و کاربریهای که بر روی رودخانهها و یا در حاشیه آنها قراردارند، به نوعی متأثر از تغییرات مورفولوژیکی رودخانهها میباشند. از این رو بررسی این پدیده از مهمترین بخش مطالعات طرحها و کاربریهای فوق محسوب مـیشود. در این پـژوهش نیز بخشی از رودخانه آجیچای در شمال شرق تبریز به طول حدودا 22 کیلومتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی این تحقیق بررسی روند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه در مقطع زمانی 52 ساله با استفاده از پارامترهای هندسی کانال از قبیل طول قوس، طول دره و شعاع دایرههای مماس بر قوسهای رودخانه در قالب مدلهای ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی میباشد. بدین منظور مسیر رودخانه از روی عکسهای هوایی و تصویر ماهواره IRS سنجنده pan در محیط GIS Arc در دو بازه و دو دوره (1335-1374 و 1374-1387) رقومی و محاسبه شد و سپس علل تغییرات با استفاده از نقشههای توپوگرافی 1:50000 و زمین شناسی 1:100000، دادههای هیدرولوژیکی و روش میدانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که 1) رودخانه بهطور میانگین در هر دو بازه و در هر دو دوره از انحنای قوسهای خود کاسته است. بهطوری که زاویه مرکزی در بازه اول از 137 به 100 درجه و در بازه دوم از 160 به 148 درجه و ضریب خمیدگی در بازه اول از 33/1 به 15/1 و در بازه دوم از 48/1 بـه 27/1 رسیده است. همچنین تعداد قـوسها در سال 1387 نسبت به سال 1335 افـزایش چشمگیری داشته است بهطوری که در سال 1387 در بازه اول تعداد آنها از 11 به 51 و در بازه دوم از 19 به 86 مورد رسیده است. 2) هیچ الگوی شبه پیچانرودی یا نعلاسبی درآن دیده نمیشود. 3) تغییرات مورفولوژیکی رودخانه آجیچای در بازه زمانی و مکانی مورد مطالعه بیشتر متأثر ازعوامل طبیعی از قبیل کاهش قدرت جریان به علت کاهش میانگین سالانه دبی آب و رسوب، انباشت رسوب و لیتولوژی سست میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
مورفولوژی رودخانه؛ پیچان رود؛ زاویه مرکزی؛ ضریب خمیدگی؛ رودخانه آجی¬چای | ||
مراجع | ||
1ـ افضلیمهر، حسین؛ حیدرپور، منوچهر (1382)، پیشبینی درجه سینوسی بودن رودخانههای مارپیچی با بافت درشتدانه، چهارمین کنفرانس هیدرولیک ایران، دانشگاه شیراز. 2ـ بهرامی، صاحب (1387)، «بررسی تغییرات مسیر رودخانه کارون با استفاده از تصاویر ماهوارهای Landsat 1974Landsat ,1991 و IRS 2006 (مطالعه موردی: شوشتر- اهواز)»، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان. 3ـ رضاییمقدم، محمدحسین؛ خوشدل، کاظم (1388)، «بررسی پیچ وخمهای مئاندرهای اهرچای در محدوده دشت ازومدل ورزقان»، جغرافیا و برنامهریزیمحیطی، شماره 1، پیاپی33، سال بیستم، صص 101-112. 4ـ دلالاوغلی، علی (1371)، «ژئومورفولوژی چاله اهر»، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز. 5ـ سازمان آب منطقهای آذربایجانشرقی و اردبیل، عکسهای هوایی با مقیاس 1:10000 محدوده سد ونیار، (1374). 6ـ سازمان جغرافیای نیروهایمسلح، تصویر سنجنده Pan ماهواره IRS، (2008). 7ـ سازمان جغرافیای نیروهای مسلح، عکسهای هوایی با مقیاس 1:55000، (1335). 8ـ سازمان جغرافیایی نیرویهای مسلح، نقشههای توپوگرافی 1:50000 تبریز و خواجه، (1377 و 1375). 9ـ شفیعیمهر، مجید (1384)، «بررسی وپهنهبندی ناپایداریهای دامنهای و برآورد مقادیر فرسایش در محدوده دریاچه سد شهیدمدنی (ونیار)»، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز. 10ـ مهندسان مشاورآشناب ا.سی.ای. (1374)، «هواشناسی و هیدرولوژی، مطالعات مرحله اول: شناخت حوضه آبریز آجیچای، جلد اول»، سازمان آب منطقهای آذربایجانشرقی و اردبیل. 11ـ نوحهگر، احمد؛ یمانی، مجتبی (1382)، «بررسی وضعییت ژئومورفولوژیکی پیچانرود و نقش آن در فرسایش بستر و کنارههای روخانه میناب (پاییندست میناب)»، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 51 ، صص 65-85. 12ـ یمانی، مجتبی؛ حسینزاده، محمدمهدی (1381)، بررسی تغییرات الگوی رودخانه تالار در جلگه ساحلی دریای مازندران، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 43، صص 109-122. 13ـ یمانی، مجتبی؛ حسینزاده، محمدمهدی (1383)، «بررسی الگوی پیچانرودی رودخانه تالار با استفاده از شاخصهای ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی»، تحقیقات جغرافیایی، سال نوزدهم، شماره 2 (پیاپی 73). صص 144-154. 14- Biedenharn, D.S., Elliot, C.M., and Waston, C.C., (1997), “The West Stream Investigation and Stream Bank Stabilization” Hand Book, U.S Army Engineering, p 286. 15- Bledsoe, B.P., Waston, C.C. )2001(, “Logistic Analysis of Channel Pattern Thresholds: Meandering, Braiding and Incising”, Geomorphology, 38, Pp 281-300. 16- Ebisemiju, F.F, (1994), “The Sinuosity of Alluvial River Channels in the Seasonally Wet Tropical Environment: Case Study of River Elmi”, South Western Nigeria, Catena, 24, Pp 13- 25. 17- Jin, D., Schumm, S.A., (1986), “A New Technique for Modelling River Morphlogy, In :Richards, K.S.(Ed), Proc. First Internat”, Geomorpholoy Conf,Wiley, Chichester, Pp 680-691. 18- Leopold, L.B., and Wolman, M.G., (1957), “River Channal Pattern: Braieded, Meandering and Straight”, US. Geo Survey, No 1, p 85-c. 19- Panda, P.C., & Bora, H.N. (1992), “A Study of Sinuosity Index of SiangRiver and its Major Tributaries: Arunachal Pradesh”, Environmental Management, Vol 1, Pp 97-101. 20- Reddy, G.P.O., Maji, A.K., & Gajbhiye, K.S. (2002), “GIS for Morphometric Analysis of River Basins”, GIS India, Pp 9-14. 21- Timar, G. (2003), “Controls on Cannel Sinuosity Changes: A Case Study of the TiszaRiver, the Great Hungarian Plain”, Quaternary Science Riviews, 22, Pp 2199-2207. 22- Winterbottom, S.J. (2000), “Medium and Short Term Cannel Planform Changes on the River Tay and Tummel, Scotland”, Geomorphology, 34, Pp 195-208. 23- Yu, F., Price, K.P., Ellis, J., and D. Kastens (2004), “Satellite Oservations of Seasonal Vegatation Growth in Central Asia: 1982-1990”, Photogrammetric Engineering and Remot Sensing, Vol. 70(4): 461-469. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,176 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,706 |