دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,361
تعداد مقالات16,731
تعداد مشاهده مقاله53,983,327
تعداد دریافت فایل اصل مقاله16,667,931
آریان فر, حمیدرضا. (1403). زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی حضور زنان عکاس در دورۀ قاجار (12۶۵-13۴۴ق.). سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(41), 1-26. doi: 10.22034/jiiph.2024.60719.2504
حمیدرضا آریان فر. "زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی حضور زنان عکاس در دورۀ قاجار (12۶۵-13۴۴ق.)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 41, 1403, 1-26. doi: 10.22034/jiiph.2024.60719.2504
آریان فر, حمیدرضا. (1403). 'زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی حضور زنان عکاس در دورۀ قاجار (12۶۵-13۴۴ق.)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(41), pp. 1-26. doi: 10.22034/jiiph.2024.60719.2504
آریان فر, حمیدرضا. زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی حضور زنان عکاس در دورۀ قاجار (12۶۵-13۴۴ق.). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(41): 1-26. doi: 10.22034/jiiph.2024.60719.2504

زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی حضور زنان عکاس در دورۀ قاجار (12۶۵-13۴۴ق.)

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
دوره 15، شماره 41، دی 1403، صفحه 1-26    اصل مقاله (957.8 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2024.60719.2504
نویسنده
حمیدرضا آریان فر*
استادیار بنیاد ایران‌شناسی تهران، ایران
چکیده
ورود فناوری‌های جدید ازجمله عکاسی به ایران در دورۀ قاجار، منشأ تحولات ژرفی در عرصه‌های گوناگون اجتماعی و فرهنگی شد. صنعت عکاسی در دورۀ محمدشاه به ایران وارد و گسترش آن، از دورۀ ناصری، با حضور عکاسان مرد آغاز شد و به‌تدریج با علاقه‌مندی زنان، ورود زنان عکاس و تأسیس عکاس‌خانۀ بانوان، موردتوجه قرار گرفت. در طی این دوره، جامعۀ ایران همگام با تحولات جهانی، تغییرات بنیادینی در فرهنگ و هنر تجربه نمود که از نتایج آن، تغییر نگرش به نقش و جایگاه زن در ساختار اجتماعی و فرهنگی بوده است. این مقاله به تحلیل زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی حضور زنان عکاس و علاقه‌مندی زنان به عکس در دورۀ ‌ناصری تا زمان کشف حجاب می‌پردازد. سؤال اصلی پژوهش، چگونگی استقرار و سازوکار این زمینه‌ها و تغییرات اجتماعی-فرهنگی و نتایج آن است. هدف این مقاله، شناخت عوامل تأثیرگذار بر ورود زنان به فعالیت‌های اجتماعی با تأکید بر زنان عکاس و عکاسی از زنان است که با روش توصیفی‌تحلیلی، متکی بر منابع تاریخی و تحقیقات معتبر و اسناد دورۀ قاجار و تکیه بر دیدگاه معیار جهانی ماتیلا و همکاران در تقسیم‌بندی مخاطبان پدیده‌های جدید انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با ورود دوربین عکاسی‌، در یک کنش جمعی، ابتدا زنان اشراف به عکاسی علاقه‌مند شدند و به‌تدریج در اواخر دورۀ قاجار، فرصت مشارکت زنان از دیگر گروه‌ها، در عرصۀ عکاسی فراهم گردید.
کلیدواژه‌ها
قاجاریه؛ فناوری‌های جدید؛ ناصرالدین‌شاه؛ صنعت عکاسی؛ زنان عکاس
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
الف) منابع فارسی

کتاب‌ها

  • اتحادیه، منصوره (1371). خاطرات تاج السلطنه، تهران: تاریخ ایران.
  • استاین، دانا (1368). سرآغاز عکاسی در ایران، ترجمة ابراهیم هاشمی، تهران: اسپرک.
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1363). المآثر و الآثار، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1367). مرآت البلدان ناصری، تصحیح عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران: دانشگاه تهران.
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان (1356). روزنامة خاطرات اعتمادالسلطنه، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
  • افشار، ایرج (1372و 1368). گنجینه عکس‌های ایران، تهران: فرهنگ ایران.
  • بروگش، هینریش (1367). سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمة مهندس کردبچه، تهران: اطلاعات.
  • تاسک، پطر (1384). سیر تحول عکاسی، تألیف و ترجمه محمد ستاری، تهران: سمت.
  • تیلی، چارلز (1385). از بسیج تا انقلاب، ترجمة علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی.
  • ثقفی، خلیل خان (1322). مقالات تاریخی سیاسی، ادبی اجتماعی، تهران، بی‌نا.
  • دیولافوا، مادام (1361). سفرنامة دیولافوا در زمان قاجاریه، ترجمة علیمحمد فره‌وشی، تهران: خیام.
  • ذکاء، یحیی (1376). تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • رایس، کلارا کولیور (1383). زنان ایرانی و راه رسم زندگی آنان، ترجمة اسدالله آزاد، تهران: کتابدار.
  • ناصرالدین ‌شاه (1379). روزنامة خاطرات ناصرالدین شاه در سفر دوم فرنگستان، به‌کوشش هنگامه قاضی‌ها، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
  • سالور، قهرمان میرزا (1369). روزنامة خاطرات عین السلطنه، به‌کوشش ایرج افشار و مسعود سالور، تهران: اساطیر.
  • سپهر، عبدالحسین‌خان (1368). مرآ‌ت‌‌الوقایع مظفری و یادداشت‌های ملک‌المورخین، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: زرین.
  • سعدوندیان، سیروس، اتحادیه، منصوره (۱۳۶۹). آمار دارالخلافه تهران، تهران: تاریخ ایران
  • سمسار، محمد حسن و سرائیان، فاطمه (1382). فهرست عکس‌های برگزیدة عصر قاجار، تهران: سازمان میراث فرهنگی و کاخ گلستان.
  • سمسار، محمدحسن و فاطمه سرائیان (1390). کتاب کاخ گلستان (آلبوم خانه)، فهرست عکس‌های برگزیده عصر قاجار، تهران: کاخ گلستان.
  • سوریوگین، آنتوان (1378). ایران از نگاه سوریوگین، تهران: زمان.
  • شفیعی، سمیه سادات (۱۴۰۰).تاریخ اجتماعی زنان در عصر قاجار، تهران: ثالث.
  • صافی گلپایگانی، قاسم (1384). عکس‌های قدیمی ایران: رجال، مناظر و...، تهران: دانشگاه تهران.
  • صانع، منصور (1369). پیدایش عکاسی در شیراز، تهران: سروش.
  • طهماسب‌پور، محمدرضا (1387). ناصرالدین شاه عکاس، تهران: تاریخ ایران.
  • طهماسب‌پور، محمدرضا (1389). از نقره و نور، تهران: تاریخ ایران.
  • عباسی، اسماعیل (1375). فرهنگ عکاسی، تهران: سروش.
  • موسوی‌زاده، جهانگیر (1380). محاکمه رضاشاه در برابر تاریخ، تهران: مولف.
  • میرزا قهرمان، امین‌لشکر (1378). روزنامة خاطرات امین لشکر، به‌کوشش ایرج افشار و محمد رسول دریاگشت، تهران: اساطیر.
  • واگو، استفان (1373). درآمدی بر تئوری‌ها و مدل‌های تغییرات اجتماعی، ترجمه علیرضا کلدی، تهران: آبان.
  • هولتسر، ارنست (1355). ایران در یکصد و سیزده سال پیش، به‌کوشش محمد عاصمی، تهران: مرکز مردم‌شناسی.
مقالات

  • ابراهیمی، ثمیلا (1384). نقاشی قاجار و تجربه مدرنیته، حرفه هنرمند، (13)، 120-137.
  • ابراهیمی، فرهاد (1384). مردم‌نگری و واقع‌گرایی در آثار استاد علی‌اکبر صنعتی، هنرهای تجسمی، (23)، 56-61.
  • احمدی، بهرام (1392). مروری بر هنر عکاسی دوران قاجار و تاثیر آن بر نقاشی، چیدمان، 2 (2)، 62-68.
  • اقبال آشتیانی، عباس (بی‌تا). مجله یادگار، (6 و 7)، تهران: کتابفروشی خیام.
  • بنیامین، والتر (1377). اثر هنری در عصر تکثیر مکانیکی، ترجمة امید نیکفرجام، هنر و معماری، 8 (31)، 210-225.
  • پورمند، حسن‌علی، و ابراهیمی، سارا (1399). ضرورت‌های اجتماعی پیشرفت فناوری در ایران در سایه تقلید شاهان قاجار از مغرب زمین(مظفرالدین شاه)، تحقیقات تاریخ اجتماعی، 10 (1)،93-120.
  • حسامی، مهدی؛ موسوی، ویائه و صدقی الهرد، سولماز(1391). زنان در عکس‌های قجری، جستارهایی در جامعه شناسی تاریخی، 1 (2)، 3-16.
  • حسامی، مهدی (1395). عکاسی و زنان عکاس در دورة قاجار، الکترونیکی مرکز اسناد آستان قدس رضوی، 8 (30-31)، 1-16.
  • رضایی مکی، فاطمه و وکیلی، هادی (1393). گونه‌شناسی و کارکرد مؤسسات آموزشی دخترانه مشهد، تاریخ‌نامه ایران پس از اسلام، 4 (7)، 101-124.
  • زین‌الصالحین، حسن و فاضلی، نعمت‌الله (۱۳۹۴). سیاست و بازنمایی (بررسی نقش ایدئولوژیک دوربین عکاسی و عکس در دوره پهلوی)، هنرهای زیبا، ۲۰ (3)، 79-92.
  • ستاری، محمد و محمدی نامقی، خدیجه (1387). اسنادی جدید پیرامون عکسخانه اندرونی، هنرهای زیبا، (36)، 77-85.
  • سلماسی‌‌زاده، محمد و امیری، آمنه (1396). تاثیر نوسازی حکومت پهلوی اول بر پایگاه زنان در خانواده و اجتماع، تاریخنامة تبریز، 8 (15)، 63-92
  • سلماسی، کاتیا (1383). سایه‌ای در عکاسی ایران (سایه سیمای زن در ایران)، بخارا، (35)، 219-228.
  • طایی، پروین (1387). بررسی نقش زنان در عکاسی دورة قاجار، هنرهای تجسمی، (12)، 164-181.
  • عدل، شهریار (1379). آشنایی با سینما و نخستین گام‌ها در فیلم‌برداری و فیلم‌سازی در ایران، طاووس، (۵ و ۶)، 58-90
  • شیخان، نگار (1397). مقالة پیدایش عکاسی در ایران، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تارنمای https://www.cgie.org.ir . (1-3).
پایان‌نامه‌ها

  • روح الامینی، زهره (1380). بررسی پرتره در دورة قاجار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد عکاسی، تهران: دانشکده هنر دانشگاه تهران.
  • محمدی نامقی، خدیجه (1386). بازنمایی زنان در عکس‌های اواخر قرن نوزدهم میلادی در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد عکاسی، دانشگاه هنر تهران.
روزنامه‌ها

  • روزنامة اطلاع، ۴ شنبه 15 رمضان 1309 ق.، ش 301.
  • روزنامة ایران نو، 21 ربیع الاول 1328 ه.ق، سال اول، ش 168.
  • روزنامة ایران، 5 شنبه ۲۹ شعبان 1303ق.، ش601.
  • روزنامة علمی، ۲ شنبه 21 محرم 1294 ق.، ش4.
اسناد

  • سازمان اسناد و کتابخانة ملی (ساکما)، سند ش 295001223، 1284 ه.ق.
ب) منابع انگلیسی

  • Mattila M Karjaiuoto H Pento T (2003). Internet Banking Adoption Among Mature Customers: Early Majority or Laggards? Jornal of Services Marketing (5).
  • تارنمایhttps://yphc.ir/news/87937/ashraf-al-saltanah-irans-first-lady-photographer.
  • Khadijeh Mohammadi Nameghi & Carmen Pérez González (2013). From Sitters to Photographers: Women in Photography from the Qajar Era to the 1930s History of Photography, 37(1), pp 48-73.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 90
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 107


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب