تقوی, سیدعلی, باقری, محمود. (1403). تحلیل اقتصادی هزینه‌های معاملاتی عقد استصناع و نقد دستورالعمل استصناع بانکی شورای پول و اعتبار. سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(36), 83-109. doi: 10.22034/law.2024.59116.3333
سیدعلی تقوی; محمود باقری. "تحلیل اقتصادی هزینه‌های معاملاتی عقد استصناع و نقد دستورالعمل استصناع بانکی شورای پول و اعتبار". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 36, 1403, 83-109. doi: 10.22034/law.2024.59116.3333
تقوی, سیدعلی, باقری, محمود. (1403). 'تحلیل اقتصادی هزینه‌های معاملاتی عقد استصناع و نقد دستورالعمل استصناع بانکی شورای پول و اعتبار', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(36), pp. 83-109. doi: 10.22034/law.2024.59116.3333
تقوی, سیدعلی, باقری, محمود. تحلیل اقتصادی هزینه‌های معاملاتی عقد استصناع و نقد دستورالعمل استصناع بانکی شورای پول و اعتبار. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(36): 83-109. doi: 10.22034/law.2024.59116.3333
تحلیل اقتصادی هزینه‌های معاملاتی عقد استصناع و نقد دستورالعمل استصناع بانکی شورای پول و اعتبار
1دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق تجاری اقتصادی بین‌المللی، دانشگاه تهران، ایران
2دانشیار دانشگاه تهران ، ایران
چکیده
بانک در دنیای مدرن و در بخش اقتصاد مالی به‌وجود می‌آید. مهم‌ترین کارکرد آن، جذب سپرده‌های مردم (مشتریان) و اعطای تسهیلات به متقاضیان (تسهیلات‌گیرندگان) است. بانک هزینۀ معاملاتی را کاهش داده، نقش واسطه‌گری در مبادلات بازار پول دارد. درصورتی که بانک وارد بخش اقتصاد واقعی شود، عملاً وارد بنگاهداری شده که این موضوع با کارکرد اصلی بانک در تعارض است. برخی از عقود اسلامی نیز خطر ورود بانک به بنگاهداری را در پی دارد. یکی از این عقود، عقد استصناع است. عقد استصناع از گذشته در بین مردم و در جوامع سنتی وجود داشته است، ولی فقهای عامه و شیعه درخصوص صحت و ماهیت آن مطالب مختلفی بیان نموده‌اند؛ از این دو حیث محل وفاق فقها نبوده است. فارغ از اینکه ماهیت استصناع چیست، ابتدا باید قواعد تکمیلی این عقد از سوی قانون‌گذار معین شود. از طرف دیگر، قرارداد استصناع بانکی به‌موجب دستورالعمل شورای پول و اعتبار وارد عقود اسلامی در بانکداری اسلامی شده است. در این نوشتار، پس از بررسی ماهیت و تحلیل اقتصادی عقد استصناع خارج از نظام بانکداری به نقد دستورالعمل استصناع شورای پول و اعتبار پرداخته، با تحلیل اقتصادی این عقد در نظام بانکداری، به معایب آن و تعارضات آن با فلسفۀ وجودی بانک‌ها می‌پردازیم. در این مقاله با شیوۀ تحلیلی- توصیفی و نیز روش کتابخانه‌ای، نتیجه خواهیم گرفت که هزینه‌های به‌وجود آمده ناشی از عقد استصناع و عقود مشابه به ناکارآمدی اقتصادی منجر شده، به علت افزایش هزینۀ معاملاتی، عدم تقارن اطلاعاتی و عدم هزینه- فایده، نظام بانکی باید از ورود به این عرصه بپرهیزد.
باقری، محمود و رحمانی، حامد (1401). مبانی نظری حقوق مبارزه با پولشویی (ابعاد ملی و بین المللی). تهران: پژوهشکده حقوقی شهردانش.
بادینی، حسن (1394). فلسفۀ مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
سلطانی، محمد (1390). حقوق بانکی. تهران: میزان.
- مقالات
آقایی طوق، مسلم (1392). تحلیلِ تحلیل اقتصادی حقوق. مطالعات حقوق تطبیقی، 4 (2)، 1-.17
الهام، صادق و عباسی، یونس (1399). قرارداد استصناع بانکی در ترازوی تحلیل و نقد فقهی. علمی اقتصاد اسلامی، 20 (79)، 87-112.
بادینی، حسن (1382). مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق. دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، (62)، 91-135
باقری، محمود؛ فرخانی، هدایت و محمدی، اسماعیل (1382). تحلیل اقتصادی حقوق بانکی (مطالعۀ موردی تسهیلات سندیکایی). دانش حقوق مالیه، (9)، 41-55
باقری، محمود؛ احمدی، علی و صادقی، محمد (1401). تحلیل پیدایش بانک در بازار تجاری ایران بر مبنای نظریه هزینه های معاملاتی.پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 30 (101)، 393-419.
Doi: 10.52547/Qjerp.30.101.395
باقری، محمود و صحرانورد، غزاله (1400). راهکارهای امهال تسهیلات معوق بانکی؛ بررسی دستورالعمل نحوۀ امهال مطالبات مؤسسات اعتباری، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 12(23)، 18-36. Doi: 22034/LAW.2021.42628.2753
تقی‌زاده، ابراهیم (1396). استصناع و کاربرد آن در نظام بانکی با تاکید بر دستور العمل‌های 25/5/1390 شورای پول و اعتبار. دانش حقوق مدنی، 6 (1)، 11-18.
جزایری، مینا (1383). عقد استصناع و استفاده از آن در نظام بانکی. بانک و اقتصاد، (52)، 29-33.
Tamkin Borhan, Joni (2002): Istisna in Islamic Banking: Concept and Application. Jurnal Syariah, 10 (2), 99-108.
Mordi, Charles N. O. (2010). The Link Between the Financial (Banking) Sector and the Real Economy; Central Bank of Nigeria. Economic and Financial Review, 48 (4), 7-30.
Coase Ronald (1937). The Nature of Firms. Economia, 4 (16), 386-405.
