آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,431 |
| تعداد مقالات | 17,623 |
| تعداد مشاهده مقاله | 57,351,555 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,126,325 |
آیین‌های سوگواری دورۀ صفوی؛ مطالعۀ تطبیقی متن و تصویر | ||
| تاریخ فرهنگ ایران | ||
| مقاله 7، دوره 1، شماره 2، مهر 1403، صفحه 83-95 اصل مقاله (1.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی Released under (CC BY-NC 4.0) license I Open Access I | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ihc.2024.19233 | ||
| نویسنده | ||
| سجاد حسینی* | ||
| دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| واکنش به حادثۀ مرگ در دایرۀ خویشان و نزدیکان و بعضاً در دایرهای فراتر از آن (متناسب با جایگاه اجتماعی شخص متوفی) در طول تاریخ با آداب و سنن خاصی بروز یافته است. بخش از این واکنش مرتبط با حسیات درونی افراد و بخش دیگری از آن مرتبط با باورها و سنتهای جامعۀ محل زیست شکل میگرفت. معاصر با دوران صفوی نیز آیینها و سنتهای سوگواری تحت تأثیر همین دو عامل متبلور میگشت. شناخت این سنتها به دلیل تداوم برخی از آن در آیین‌های عزاداری امام حسین (ع) در دوران معاصر از اهمیت بالایی برخوردار است. بخشی از این آییین ها در منابع تاریخی و تاریخنگاری عهد صفوی و بخش قابل توجهی در گزارشهای مربوط به ناظران خارجی انعکاس یافته است. اما در همین دوران به مدد هنر نگارگری بخش عمده ای از این آیین ها به تصویر کشیده شده است. پژوهش حاضر با مطالعه آیین‌های سوگواری دورۀ صفوی بر اساس منابع مکتوب و انطباق با منابع تصویری در پی شناسایی این سنتها بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که سوگواری ایرانیان عهد صفوی با سنتها و آیینهایی چون: گریه و فغان، اوخشاما، باش آچماق، موی کندن، سیاه پوشی، کبودپوشی، نیمه برهنگی، سینه زنی، علم گردانی، نواخت طبل و شیپور و نی و سنج و دف، نشتر و قمه زنی و دندان کشی، چاک گریبان و علم گردانی همراه بوده است. بسیاری از این سنتها هر چند در سوگواریهای روزمره رنگ باخته اما، در آیین‌های عزاداری امام حسین (ع) در محدودۀ زمانی از گذشته نزدیک تا اکنون باقی مانده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سوگواری؛ صفویه؛ نگارگری؛ تاریخنگاری؛ سیاه پوشی | ||
| مراجع | ||
|
کتب فارسی
افوشته‌ای نطنزی، محمود بن هدایت الله (1373)، نقاوه الآثار فی ذکر الاخیار، تصحیح: احسان اشراقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
اولئاریوس، آدام (1363)، سفرنامه آدام الئاریوس بخش ایران، ترجمه: احمد بهپور، ج1، تهران: سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار .
آژند، یعقوب (1384)، مکاتب نگارگری تبریز و قزوین-مشهد، تهران: فرهنگستان هنر.
پرغو، محمد علی، صدیقه غلامزاده (1394) «عزاداری محرم در عهد صفوی، یک بررسی آسیب شناختی»، تاریخ اسلام، سال 16، شماره 3، صص 69-35.
تاورنیه، ژان باتیست (1382). سفرنامۀ تاورنیه، ترجمۀ حمید ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر.
ترکمان، اسکندر بیگ (1387). تاریخ عالم آرای عباسی، ج1، 2، تصحیح ایرج افشار، تهران: امیر کبیر.
تکتاندرفن، دریابل ژرژ (1351)، ایترپرسیکوم، ترجمه: محمود تفضلی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
جملی کارری، جووانی فرانچسکو (1383). سفرنامۀ کارری، ترجمه عباس نخجوانی، عبدالعلی کارنگ، تهران: علمی و فرهنگی.
جنابدی، میرزا بیگ (1378)، روضه الصفویه، تصحیح: غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
حشری، ملا محمد امین (1371). روضه اطهار، تصحیح عزیز دولت آبادی، تبریز: ستوده.
خامنایی، مهسا. دکتر محمد خزایی. تحلیل ساختار بصری در سه اثر منتخب با موضوع مشترک سوگ در دوره‌های ایلخانی، تیموری و اوایل صفوی، فصلنامه نگره، شماره 15 تابستان 1389،صص69-81.
دلاواله، پیترو (1384). سفرنامۀ پیترو دلاواله، ترجمۀ شعاعالدین شفا، تهران: علمی و فرهنگی.
شاردن (1345). سیاحتنامۀ شاردن، ج7، ترجمۀ محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
شاردن (1372)، سفرنامه شاردن، ترجمه: اقبال یغمایی ، ج3، تهران: توس.
صفاکیش، حمیدرضا (1388). «آیین سوگواری در روزگار صفوی با توجه به سفرنامه‌های سیاحان»، پژوهشنامه تاریخ، سال4، شماره 16.
فیگوئروا، دن گارسیا د سیلوا (1363). سفرنامۀ فیگوئروا، ترجمۀ غلامرضا سیمعی، تهران: نشر نو.
کاتف، فدت آفاناسیویچ (2536). سفرنامه کاتف، ترجمۀ محمد صادق همایونفرد، ویرایش عبدالعلی سیاوشی، تهران: کتابخانۀ ملی.
کرمانی، ملا محمد مؤمن (1384)، صحیفه الارشاد، تصحیح: محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران: علم.
کمپفر، انگلبرت (1363). سفرنامۀ کپفر، ترجمۀ کیکاوس جهانداری، تهران: خوارزمی.
مقاله
منشی ترکمان، اسکندر بیگ (1382). عالم آرای عباسی، ج2، مصحح: ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
نصیری، محمد ابراهیم بن زین العابدین (1373)، دستور شهریاران، تصحیح: محمد نادر نصیری مقدم، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار
واصفی، زینالعابدین محمود (1349)، بدایع الوقایع، تصحیح: الکساندر بلدروف، ج1، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
واله داغستانی، علیقلی(1384)، تذکرۀ ریاضالشعرا، ج 2، تصحیح: سید محسن ناجی نصرآبادی، تهران: اساطیر.
واله قزوینی اصفهانی، محمد یوسف (1382)، ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم، تصحیح: محمد رضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کتب غیرفارسی
اولیا چلبی، محمد ظلی بن درویش (1314)، اولیا چلبی سیاحت نامهسی، استانبول: اقدام مطبعهسی.
شاه اسماعیل صفوی (1388)، کلیات دیوان شاه اسماعیل صفوی (خطائی)، تصحیح: میرزا رسول اسماعیل زاده دوزال، تهران: الهدی.
فضولی، ملا محمّد (1384)، دیوان اشعار ترکی فضولی، تصحیح: حسین محمد زاده صدیق، تبریز: اختر.
Canby, Sheila R. (2014). The Shahnama of Shah Tahmasp, New York: The Metropolitan Museum of Art.
Çağman, Filiz; Zeren Tnındı (1979). Topkapı sarayı müzesi islam minyatürleri, tercüman: sanat ve kültür yayınları, İstanbul: Ali Rıza Bskan güzel sanatlar matbaası.
Shreve Simpson, Marianna (1998). Persian poetry, painting and patronage, New Haven and London: Yale University Press.
منابع اینترنتی
http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/W649/data/W.649/sap/W649_000039_sap.jpg
http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/W649/data/W.649/sap/W649_000030_sap.jpg
مقالات
امینی لاری، لیلا، سید مهدی خیراندیش (1392). «جلوههای نمادین رنگ در ادب عرفانی»، ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، سال 5، شماره 9، صص 42-7.
حسنلی، کاووس، لیلا احمدیان (1386). کارکرد رنگ در شاهنامۀ فردوسی (با تکیه بر سیاه و سفید)، ادبپژوهی، شماره 2، صص 165-143.
حسینی کازرونی، سید احمد، افسانه سراجی (1393). «نگرش تعلیمی-اخلاقی شاعران به رنگ سیاه تا پایان سبک عراقی»، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، سال 6، شماره 23، صص 16-1.
عسگری، فاطمه، پرویز اقبالی (1392). «تجلی نمادهای رنگی در آیینۀ هنر اسلامی»، جلوۀ هنر، شماره 9، صص 62-43 .
مونسی سرخه، مریم، فریده طالبپور، مصطفی گودرزی (1389). «نوع لباس و نماد رنگ در عرفان اسلامی»، هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، شماره 44، صص 14-5. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 300 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 222 |
||
