دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات44
تعداد شماره‌ها1,304
تعداد مقالات15,960
تعداد مشاهده مقاله52,317,369
تعداد دریافت فایل اصل مقاله15,075,404
عباسی رمی, زینب, شعبانی, امامعلی. (1403). دلایل و زمینه‌های ظهور مدعیان مذهبی در سده‌های میانه تاریخ ایران (با تأکید بر سده‌های 5 تا 9ق). سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(39), 107-130. doi: 10.22034/jiiph.2024.59416.2483
زینب عباسی رمی; امامعلی شعبانی. "دلایل و زمینه‌های ظهور مدعیان مذهبی در سده‌های میانه تاریخ ایران (با تأکید بر سده‌های 5 تا 9ق)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 39, 1403, 107-130. doi: 10.22034/jiiph.2024.59416.2483
عباسی رمی, زینب, شعبانی, امامعلی. (1403). 'دلایل و زمینه‌های ظهور مدعیان مذهبی در سده‌های میانه تاریخ ایران (با تأکید بر سده‌های 5 تا 9ق)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(39), pp. 107-130. doi: 10.22034/jiiph.2024.59416.2483
عباسی رمی, زینب, شعبانی, امامعلی. دلایل و زمینه‌های ظهور مدعیان مذهبی در سده‌های میانه تاریخ ایران (با تأکید بر سده‌های 5 تا 9ق). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(39): 107-130. doi: 10.22034/jiiph.2024.59416.2483

دلایل و زمینه‌های ظهور مدعیان مذهبی در سده‌های میانه تاریخ ایران (با تأکید بر سده‌های 5 تا 9ق)

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
دوره 15، شماره 39، تیر 1403، صفحه 107-130    اصل مقاله (688.72 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2024.59416.2483
نویسندگان
زینب عباسی رمی1؛ امامعلی شعبانی* 2
1کارشناسی ارشد تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه مازندران
2دانشیار دانشگاه مازندران- بابلسر
چکیده
تاریخ ایران و اسلام همواره با مدعیان دروغین و تفکرات بدعت‌آمیز دینی‌مذهبی روبه‌رو بوده‌است. بخش قابل‌توجهی از مدعیان دروغین نبوت (متنبیان)، امامت و مهدویت (متمهدیان) در سده‌های میانه تاریخ ایران به‌ویژه سده‌های پنجم تا نهم هجری ظاهر شدند که خود رمزگشایی از آن را برای متخصصان امری ضروری می‌سازد. در همین راستا این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش بنیادین که دلایل و زمینه‌های ظهور مدعیان مذهبی در سده‌های پنجم تا نهم هجری تاریخ ایران کدام است؟ به روش توصیفی‌تحلیلی دریافته‌است که عوامل متعدد و متنوعی در شکل گیری، تقویت و تداوم این گونه رخدادها نقش داشته‌است. پیشینه تاریخی و بینش سیاسی‌مذهبی روز، اعتقادات و باورهای مذهبی، تأثیر تفکرات ملل و نحل مختلف، نارضایتی‌های عمومی منتج از شکاف بین دولت و ملت و نیز اعمال سیاست ظلم و ستم نسبت به قاطبه جامعه از سوی حکومت‎های این دوره از تاریخ ایران، فقدان و یا تضعیف مشروعیت حکومت‌های ذاتاً بیگانه این مقطع و درنهایت تأمین منافع مادی و معنوی اشخاص و یا جریان‎های حامی و مبلغ آنان در ظهور مدعیان دروغین مذهبی نقش داشته‌است. پژوهش در یک رویکرد کلان، الگو و رهیافتی جهت فهم این‌گونه تحولات در تاریخ ایران و اسلام ارائه داده‌است.
کلیدواژه‌ها
مدعیان مذهبی؛ دلایل و زمینه‌ها؛ تاریخ ایران؛ سده‌های میانه اسلامی؛ سده‌های 5-9ق
مراجع
کتاب‌ها

  • قرآن کریم، سوره قصص (آیه 5).
  • تورات، مجموعه مزامیر داوود (مزمور ۳۷).
  • ابراهیم، علیرضا (1381). مهدویت در اسلام و زرتشت، تهران: باز.
  • ابن‌اثیر، عزالدین علی (1371). الکامل فی التاریخ، ترجمه محمدحسین روحانی، تهران: علمی.
  • ------------ (1382). تاریخ کامل، ترجمه محمدحسین روحانی، تهران: اساطیر.
  • ابن تیمیه، محمد بن عبدالحلیم (1986). منهاج‌السنة، ریاض: جامعه الامام محمد بن سعود.
  • ابن حجر عسقلانی، ابوالفضل شهاب‌الدین احمد (1993). الدرر الکامنه فی اعیان المائة الثامنة، بیروت: دارالجبل.
  • ابن خلکان؛ ابوالعباس (1364). وفیات‌الاعیان فی انباء ابناءالزمان، تصحیح احسان عباس، قم: افست.
  • ابن‌مسکویه، احمد بن محمد (1376). تجارب‌الامم فی تعاقب‌الهمم، تحقیق ابوالقاسم امامی، تهران: سروش.
  • ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1381). الفهرست، ترجمه محمدرضا تجدد، تهران: اساطیر.
  • الشیبی، کامل مصطفی (1352). تشیع و تصوف، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: امیرکبیر.
  • امین، حسن (1378). بازتاب اسطوره بودا در اسلام و ایران، تهران: میرکسری.
  • بدلیسی، شرف‌الدین (1377). شرفنامه، تهران: اساطیر.
  • بیانی، شیرین (1371). دین و دولت در عهد مغول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • پتروشفسکی، ایلیاپاولیچ (1357). کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، تهران: نیل.
  • ---------- (1359). تاریخ ایران در سده میانه، ترجمه سیروس ایزدی و حسین تحویلی، تهران: دنیا.
  • پیگولوسکایا، نینا ویکتوروونا (1363). تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هیجدهم، ترجمه کریم کشاورز، تهران: دانشگاه تهران.
  • تتوی، احمد آصف خان قزوینی (1382). تاریخ الفی. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: علمی و فرهنگی.
  • تونه‌ای، مجتبی (1383). موعودنامه، تهران: مشهور.
  • جعفریان، رسول (1391). مهدیان دروغین، تهران: علم.
  • جوینی، عطاملک (1385). تاریخ جهانگشای جوینی، ترجمه عبدالوهاب قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
  • حسنی رازی، مرتضی بن داعی (1364). تبصرة‌العوام فی معرفة مقالات‌الانام، تصحیح عباس اقبال، تهران: اساطیر.
  • خواندمیر، غیاث‌الدین (1362). تاریخ حبیب‌السیر، تهران: خیام.
  • دفتری، فرهاد (1376). تاریخ و عقاید اسماعیلیه، تهران: فرزان روز.
  • دلیر، نیره (1401). نظام ظل‌اللهی؛ بررسی تطبیقی اعصار تکوین و تقدس، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • دوغلات، میرزا محمد حیدر (1383). تاریخ رشیدی، تهران: میراث مکتوب.
  • رجبی، پرویز (1385). سده‌های گمشده، تهران: پژواک کیوان.
  • زرین‌کوب، عبدالحسین (1390). روزگاران، تهران: سخن.
  • سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1383). مطلع‌السعدین و مجمع‌البحرین، به کوشش عبدالحسین نوایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
  • شوشتری، نوراله (1377). مجالس‌المومنین، تهران: اسلامیه.
  • شیبانی، ابن‌الفوطی (1381). الحوادث، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: انجمن آثار مفاخر.
  • شیرازی، جنید (1328). شدالازار فی حط‌الاوزار، پدیدآورندگان محمد قزوینی، تهران: چاپخانه مجلس.
  • صابری، حسین. (1397). تاریخ فرق اسلامی، تهران: سمت.
  • صاحب‌الزمانی، ناصرالدین (1345). دیباچه‌ای بر رهبری، تهران: عطائی.
  • صدیقی، ابوالحسن (1372). جنبشهای دینی ایرانی در قرنهای دوم و سوم هجری، تهران: پاژنگ.
  • طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (1375). تاریخ‌الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
  • عارفی افلاکی، احمد (1362). مناقب‌العارفین، به سعی تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
  • فقیه بلخی، ابوالمعالی محمد (1376). بیان‌الادیان، تصحیح محمدتقی دانش پژوه، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
  • فیرحی، داود (1388). نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران: سمت.
  • قادری، حاتم (1383). اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت.
  • قاشانی، ابوالقاسم (1384). تاریخ اولجایتو، به اهتمام مهین حاجیان پور، تهران: بنگاه نشر.
  • کریستن‌سن، آرتور (13۶8). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران: دنیای کتاب.
  • کسروی، احمد (1378). مشعشعیان، تهران: فردوس.
  • کیا، مصدق (1330). واژه‌نامه گرگانی، تهران: دانشگاه تهران.
  • گرینستون، جولیوس (1277). انتظار مسیحا در آیین یهود، ترجمه حسین توفیقی، تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  • گولپینارلی، عبدالباقی (1374). فهرست متون حروفیه، ترجمه توفیق ه. سبحانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • مبلغی آبادانی، عبداله (1385). تاریخ ادیان و مذاهب جهان، تهران: دانشگاه تهران.
  • محمدی ملایری، محمد (1375). تاریخ فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، تهران: توس.
  • مرعشی، العلامه موسوعه (1432). الرسائل و المقالات، قم: کتابخانه مرعشی.
  • مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر (1336). تاریخ گزیده، تهران: طهوری.
  • مقدسی، مطهر بن طاهر (1374). البدء و التاریخ، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگه.
  • منز، بئاتریس فور‎بز (1389). برآمدن و فرمانروایی تیمور، ترجمه منصور صفت گل، تهران: رسا.
  • منتظری، سعیدرضا (1389). زندیق و زنادیق، قم: ادیان و مذاهب.
  • مهرآبادی، میترا (1374). تاریخ سلسله زیاری، تهران: دنیای کتاب.
  • میرخواند، محمد بن خاوند شاه (1380). تاریخ روضه‌الصفا، تصحیح جمشید کیان‌فر، تهران: اساطیر.
  • نرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر (1363). تاریخ بخارا، تهران: توس.
  • وصاف‌الحضرة شیرازی، فضل‌الله (1346). تاریخ وصاف، ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  • هوار، کلمنت (1909). مجموعه رسائل حروفیه، لیدن: بریل.
مقالات

  • امورتی، ب. س. (1379). مذهب در دوره تیموریان. تاریخ ایران دوره تیموریان، پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمه یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر، 297-315.
  • ایزدی، حسین (1392). منجی‌گرایی در عصر حاکمیت مغولها در ایران. تاریخ اسلام، 14(2)، 65-88.
  • دلیر، نیره (1393). فرهنگ سیاسی و مبانی نظری پادشاهی و سلطنت؛ بررسی تطبیقی فره ایزدی و ظل‌اللهی. تاریخ فرهنگی، 5(20)، 39-60.
  • دین‌پرست، ولی؛ صدقی، ناصر؛ کریمی، علیرضا و قانعی زوارق، علی (1398). مفهوم انسان کامل و امکان حکمرانی آن در اندیشه سیاسی عرفای ایرانی سده نهم هجری. تاریخ نامه ایران بعد از اسلام، 10(21)، 61-86.
  • شعبانی، امامعلی، و عباسی رمی، زینب (1401)، مدعیان دروغین و شگردهای تبلیغی آن‌ها در سده‌های میانه تاریخی ایران، جستارهای تاریخی، 13(2)، 63-88.
  • صفری فروشانی، نعمت‌الله، وعرفان، امیرمحسن (1393). گونه‌شناسی مدعیان دروغین مهدویت. مشرق موعود، 8(30)، 83-107.
  • فراگنر، برت (1379). اوضاع اجتماعی و اقتصادی داخلی، تاریخ ایران دوره تیموریان، پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمه یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر، 209-281.
  • کریمی، علیرضا و جعفرزاده، کبری (1399). بررسی پدیده روبه‌رشد انتظار و منجی‌گرایی (مهدویت) در عصر ایلخانان. تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، 11(25)، 123-147.
  • محمدی ارانی، مریم (1386). منجی‌گرایی در ادیان. طلوع، 6(22)، 35-52.
پایان‌نامه‌ها

  • لونی، محسن (1394). مبانی مشروعیت دولت تیموریان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی امامعلی شعبانی، اراک: دانشگاه اراک.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 33
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 36


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب