دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات44
تعداد شماره‌ها1,303
تعداد مقالات16,035
تعداد مشاهده مقاله52,541,111
تعداد دریافت فایل اصل مقاله15,245,515
شرفی صفا, حبیب. (1403). اهمیت درگزین در حملات عثمانی به غرب ایران (11۴3-907 ﻫ.ق). سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(39), 83-105. doi: 10.22034/jiiph.2023.57719.2453
حبیب شرفی صفا. "اهمیت درگزین در حملات عثمانی به غرب ایران (11۴3-907 ﻫ.ق)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 39, 1403, 83-105. doi: 10.22034/jiiph.2023.57719.2453
شرفی صفا, حبیب. (1403). 'اهمیت درگزین در حملات عثمانی به غرب ایران (11۴3-907 ﻫ.ق)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(39), pp. 83-105. doi: 10.22034/jiiph.2023.57719.2453
شرفی صفا, حبیب. اهمیت درگزین در حملات عثمانی به غرب ایران (11۴3-907 ﻫ.ق). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(39): 83-105. doi: 10.22034/jiiph.2023.57719.2453

اهمیت درگزین در حملات عثمانی به غرب ایران (11۴3-907 ﻫ.ق)

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
دوره 15، شماره 39، تیر 1403، صفحه 83-105    اصل مقاله (918.4 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2023.57719.2453
نویسنده
حبیب شرفی صفا*
دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه خوارزمی تهران
چکیده
حملات عثمانی به مرزهای اسلامی در شرق برخلاف غرب این امپراتوری، نیاز به توجیه مناسب و اقناع افکار عمومی داخلی و مسلمانان سایر بلاد داشت. در همین راستا حاکمان عثمانی اهداف خود از یورش به شرق را احیای خلافت اسلامی، مقابله با صفویان به‌عنوان مروجان تشیع و کمک به هم‌کیشان سنّی خود در شرق به‌خصوص در داخل ایران عنوان می‌داشتند. در همین رابطه، حضور چندین‌بارۀ قوای عثمانی در منطقۀ سنی‌نشین درگزین، فرضیۀ همراهی اهالی این شهر با عثمانی را قوت بخشیده است. این فرضیه از آنجا مطرح شده که درگزین در مرکز ایران از معدود مناطق سنّی‌نشینی بوده که همچنان اهالی آن با روی کار آمدن صفویه در نارضایتی از حکومت جدید به سر می‌برده‌اند. همچنین حملات سلطان سلیمان عثمانی در سال‌های 9۴0 و 9۴1 قمری و پس از آن، حضور برخی سفرا و درنهایت حملات چندین‌بارۀ نیروهای عثمانی به درگزین در اواخر حکومت صفوی، بر اهمیت این موضوع افزوده تا جایی که این حملات به‌منظور حمایت از اهالی سنّی‌مذهب این محل قلمداد شده است. بنابراین، پژوهش حاضر در تلاش است تا در یک رویکرد توصیفی‌تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، به تحلیل و بررسی اهمیت درگزین و اهالی سنّی‌مذهب آن در حملات عثمانی به غرب ایران در بازه زمانی تأسیس حکومت صفوی تا حملات نادر شاه به درگزین در سال 11۴3قمری بپردازد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که همراهی اهالی این منطقه با عثمانی در مقاطع محدود و آن نیز در مخالفت با صفویه بوده‌است. گزارش منابع از قتل  و غارت اهالی درگزین از سوی نیروهای عثمانی و نیز گرایش درگزینی‌ها به آق‌قویونلوها و افغان‌ها در اواخر حکومت صفوی، می‌تواند دلیلی بر عدم همراهی مستمر اهالی این محل با عثمانی باشد.
کلیدواژه‌ها
صفویه؛ عثمانی؛ همدان؛ درگزین؛ سنیان درگزین
مراجع
الف) منابع فارسی

کتاب‌ها

  • ابن‌فقیه، احمد بن محمد (1۴16). البلدان، هادی یوسف، بیروت: عام الکتب.
  • احمد یاغی، اسماعیل (1389). دولت عثمانی از اقتدار تا انحلال، ترجمۀ رسول جعفریان، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • اذکایی، پرویز (1392). درگزین تا کاشان، کاشان: سوره تماشا.
  • ارآوجی، مصطفی (1392). مروری بر روابط عثمانی- صفوی، گردآورنده و مترجم نصرالله صالحی، تهران: طهوری.
  • استرآبادی، میرزا مهدی خان (1377). جهانگشای نادری، به تصحیح سید عبدالله انوار، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن علی (13۶7). مرآت‌البلدان، هاشم محدث، عبدالحسین نوایی، تهران: دانشگاه تهران.
  • امامی، محمدتقی (139۵). تاریخ امپراتوری عثمانی، تهران: سمت.
  • امینی، ابراهیم بن میر جلال‌الدین (1383). فتوحات شاهی (تاریخ صفوی از آغاز تا سال 920هجری قمری)، محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • اوزون چارشلی، اسماعیل حقی (1368). تاریخ عثمانی، ترجمه ایرج نوبخت، تهران: کیهان.
  • اوزون چارشلی، اسماعیلی حقی (1380). تاریخ عثمانی، ترجمۀ وهاب ولی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • اینالجق، خلیل (139۴). امپراتوری عثمانی، ترجمه کیومرث قرقلو، تهران: بصیرت.
  • بدلیسی، شرف خان (1377). شرف‌نامه، ولادیمیر ولییامینوف، تهران: اساطیر.
  • ترکمان، اسکندر بیک (1382). تاریخ عالم‌آرای عباسی، به تصحیح ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
  • حاجی خلیفه، مصطفى بن عبدالله (137۶). ترجمۀ تقویم‌ التواریخ: سال‌شمار وقایع مهم جهان از آغاز آفرینش تا سال 108۵ ق، از مترجمى ناشناخته، تهران: چاپ میرهاشم محدث.
  • حزین لاهیجی، شیخ محمدعلی (137۵). تاریخ و سفرنامۀ حزین، به تحقیق و تصحیح علی دوانی، تهران: مرکز اسناد و انقلاب اسلامی.
  • حسینی، خورشاه ابن قباد (1379). تاریخ ایلچی نظام شاه، به تصحیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه‌دا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • حضرتی، حسن (1389). مشروطه عثمانی، تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
  • خاتون آبادی، سید عبدالحسین حسینی (13۵2). وقایع‌السنین و الاعلام: گزارش سالیانه از ابتدای خلقت تا سال 119۵ هجری، با مقدمۀ آیت‌الله سید مرعشی، شهاب‌الدین نجفی و شعرانی، آیت‌الله حاج شیخ ابوالحسن، به تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  • خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم (13۶8). خلاصةالسیر: تاریخ روزگار شاه‌صفی صفوی، تهران: علمی.
  • دهگان، ابراهیم (1393). تاریخ اراک، تهران: زرین و سیمین.
  • ریاحی، محمدامین (13۶8). سفارت‌نامه‌های ایران (سفارت‌نامه احمد دری)، تهران: توس.
  • زکی بیگ، محمدامین (بی‌تا). زبده تاریخ کرد و کردستان، ترجمۀ یدالله روشن اردلان، تهران: توس.
  • ساری کایا، صفوت (1392). مناسبات ایران و عثمانی از منظر دین و سیاست، ترجمۀ داود وفایی، گردآورنده نصرالله صالحی، تاریخ روابط ایران و عثمانی در عصر صفوی، تهران: طهوری.
  • عالم‌آرای شاه اسماعیل (138۴). به تصحیح اصغر منتظرصاحب، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • فسایی، حاج میرزا حسن حسینی (1382)، فارس‌نامه، به تصحیح منصور رستگار فسایی، تهران: امیرکبیر.
  • قزوینی، میرزا محمدطاهر (1383). تاریخ جهان‌آرای عباسی (عباس‌نامه)، مقدمه از سعید میرمحمدصادق، زیر نظر احسان اشراقی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • کروسینسکی (13۶3). سفرنامۀ کروسینسکی، ترجمۀ عبدالرزاق دنبلی، تهران: توس.
  • گنابادی، قاسمی حسینی (1387). شاه‌اسماعیل‌نامه، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  • لاکهارت، لارنس (1383). انقراض سلسلۀ صفویه، ترجمۀ اسماعیل دولتشاهی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • مروی، محمدکاظم (13۶۴). عالم‌آرای نادری، به تصحیح و مقدمه و حواشی، دکتر محمدامین ریاحی، به ترجمۀ دکتر عنایت‌الله رضا، تهران: کتاب‌فروشی زوار.
  • مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر (13۶2). تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
  • مستوفی، محمدمحسن (137۵). زبدةالتواریخ، به تصحیح بهروز گودرزی، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
  • مطراقچی، نصوح (1377). بیان منازل، ترجمه و تلخیص رحیم رئیس‌دانا، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
  • مینورسکی، ولادمیر (1387). ایران در زمان نادرشاه، به تصحیح علی‌اصغر عبداللهی، تهران: دنیای کتاب.
  • وقایع‌نگار کردستانی، علی‌اکبر (1379). جغرافیا و تاریخ کردستان: حدیقۀ ناصریه و مرآت‌الظفر، به کوشش محمدرئوف توکلی، تهران: توکلی.
  • یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (1380). معجم‌البلدان، به کوشش علی‌نقی منزوی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه).
مقالات

  • بیک محمدی، خلیل‌الله؛ بیک محمدی، نسرین؛ نظری ارشد، رضا و حیدری، مهدی (1395). تحلیلی دربارۀ اکوسیستم و جغرافیای طبیعی دشت‌های کرانۀ شرقی الوند و نقش آن در عدم جذب زیستگاه‌هایی از جوامع اولیۀ انسانی مبنی بر مطالعات باستان‌شناختی، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 48 (۴)، 675-694.
  • دهگان، ابراهیم (1333). اقلیت‎‌های عراق یا سنی‎های درگزین، یغما، (۴)، 171-173
  • شرفی صفا، حبیب (1396). چنگیزی اردهایی، اسماعیل، رازنهان، محمدحسن، «تکوین خطوط مواصلاتی نواحی شرقی همدان و جایگاه آن در تکامل مراکز سکونتگاهی با تأکید بر درگزین، پژوهش‌های ایران‌شناسی، 7(2)، 49-66.
ب) منابع ترکی

  • ادرنه‌لی، محمد بن محمد (18۶0). نخبةالتواریخ و الاخبار، استانبول: تقویمخانه عامره.
  • اولیاء چلبی، محمد ظلی ابن درویش (131۴). اولیاء چلبی سیاحت‌نامه‌سی، طبع احمد جودت، استانبول: دارسعاده اقدام مطبعه‌سی.
  • پچوی، ابراهیم (18۶۴). تاریخ پچوی، استانبول: دارالطباعه عامره.
  • عاصم افندی، چلبی‌زاده (18۶۵). تاریخ عاصم افندی، استانبول: تقویمخانه عامره.
  • فرائظى‎زاده، محمدسعید (183۶). تأریخ گلشن معارف، استانبول: دارالطباعه عامره.
  • فریدون بیگ (18۵8). منشآت فریدون بیگ، استانبول: تقویمخانه عامره.
  • قره‌چلبی‌زاده، عبدالعزیز افندی (1832). سلیمان‌نامه، دارالطباعه عامره.
  • نعیما، مصطفی (۱۲۸۱ق). تاریخ نعیما: روضه‌الحسین فی خلاصه اخبارالخافقین، استانبول: (tabi ‘ḫāne-i ‘āmire).
ج) منابع عربی

  • عمادالدین کاتب، محمد بن محمد (1۴2۵). تاریخ دولت آل سلجوق، محقق یحیی مراد، بیروت: دارالعلمیه.
د) منابع انگلیسی

  • Sharafi Safa, Habib, Ali Soufi, Alireza. (1399). The Influence of the Centrality of Sultanieh on the Political and Religious Situation of Dargazin, Iranian Islamic Period History, 11(23), 101-122.
Doi: 10.22034/jiiph.2020.11375

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 74
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 131


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب