آمار
| تعداد نشریات | 44 |
| تعداد شماره‌ها | 1,298 |
| تعداد مقالات | 15,883 |
| تعداد مشاهده مقاله | 52,116,584 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,887,932 |
بازنمایی بیماری و معلولیت در هزارویک شب | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 1، دوره 77، شماره 249، شهریور 1403، صفحه 1-19 اصل مقاله (1.3 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2024.60276.3630 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا نیکویی1؛ فرزانه آقاپور2؛ سمیه آقاجانی زلتی* 3 | ||
| 1گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. | ||
| 2گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه گیلان، رشت، ایران. | ||
| 3دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رشت، رشت، ایران. | ||
| چکیده | ||
| شاخه‌ای از مطالعات معلولیت، بیش از آنکه ناظر به وجه زیستی بدن، بیماری و معلولیت باشد، با نحوۀ بازنمایی معلولیت، سیاست‌های مراقبتی و نظارتی بدن، قرائت سمپتوماتیک (درک و تفسیر و ارزیابی) و الگوهای پزشکی، اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی آن‌ها سروکار دارد. در گفتمان توانمند‌سالارانه، معلولیت اغلب با کلیشه‌های منفی نشان‌دار می‌شود. بخش عمده‌ای از ضرب‌المثل‌ها، کنایه‌ها، فولکلور و داستان‌ها دربردارندة طرحواره‌ها و استعاره‌های منفی در باب معلولیت هستند. در نظم‌های گفتمانی توانمند‌سالارانه، معلولیت، تحت تأثیر الگوهای اخلاقی و دینی (کیفر، گناه)، سیاسی، فرهنگی و ایدئولوژیک قرار می‌گیرد و با مفهوم‌هایی چون داغِ ننگ، اقلیت‌سازی، طَرد و آلوده‌انگاری، شرّ و زشتی و گناه همراه می‌شود. در حکایت‌های هزارویک شب، هویت معلولان به‌طور عام با مفهوم‌هایی چون شرارت، ترس، ننگ، ترحم، تحقیر، تمسخر و شوم‌انگاری، لمس تابو و دچاربودن به طلسم و جادو پیوند یافته است. در این اثر پیوسته با بدن‌های نشان‌دار و گروتسک مواجه می‌شویم. در اکثر قصه‌ها، شخصیتهای مثبت و قهرمانان، از زیبایی و سلامت جسمی برخوردارند و درمقابل، شخصیتهای منفی و ضدقهرمان‌ها و عفریت‌ها و اجنّه با نقص‌های ظاهری توصیف می‌شوند. روش پژوهش این مقاله، تحلیل گفتمان است، گرچه به اقتضای متن و مسئله از نظریه‌های معطوف به بدن، بیماری و معلولیت هم بهره گرفته شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هزارویک شب؛ بیماری؛ معلولیت؛ شرّ؛ گفتمان | ||
| مراجع | ||
|
اباذری، یوسف و نفیسه حمیدی (1387). «جامعهشناسی بدن و پارهای مناقشات»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 6 (4)، 127-160.
استنو، کاترینا (1383). تصویر دیگری: تفاوت از اسطوره تا پیشداوری، ترجمۀ گیتی دیهیم، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی و مرکز بینالمللی گفتگوی تمدنها.
وایس، آلن اس (1396). شهریاری ناممکن، ترجمۀ پویا غلامی و ایمان گنجی، تهران: بان.
افتخار، پریسا (1397). سیمای معلولیت در سینما، تهران: سیمای شرق.
اکبریان، ناهید (1394). «بازنمایی ناتوانی و معلولیت در ادبیات داستانی کودک و نوجوان». پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه هرمزگان.
اکو، امبرتو (1395). تاریخ زشتی، ترجمۀ هما بینا و کیانوش تقیزاده، تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
الیاده، میرچا (1389). رساله در تاریخ ادیان، چاپ چهارم، ترجمۀجلال ستاری، تهران: سروش.
برتنس، هانس (1383). مبانی نظریه ادبی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: آگه.
بروتون، داوید لو (1392). جامعهشناسی بدن، چاپ دوم، ترجمۀ ناصر فکوهی، تهران: ثالث.
بهزادی، رقیه (1382). قومهای کهن در قفقاز، ماورای قفقاز و هلال حاصلخیز، تهران: نشر نی.
پشتدار، علیمحمد و سهراب سعیدی (1397). «بررسی معلولیت در اشعار عطار با تأکید بر دیوانگی»، فصلنامۀ اورمزد، شمارۀ 1 (پیاپی 42)، ص. 243-224.
پورداوود، ابراهیم (1347). یشتها، ج 1 و 2، تهران: اساطیر.
تاجبخش، حسن (۱۳۹۶). تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران، چاپ پنجم، تهران: دانشگاه تهران.
تامسن، فیلیپ (1390). گروتسک، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
تسوجی، عبداللطیف (1394). هزارویک شب، کاشمر: عالمافروز.
ثمینی، نغمه (1379). عشق و شعبده، تهران: مرکز.
جبلی، خدیجه (1391). جامعهشناسی معلولیت، تهران: علمی.
جواهری، فاطمه و دیگران (1400). «فوکو و لکان؛ دلالتهایی جامعهشناختی بر ادراک بیماری»، جامعهشناسی ایران، دورۀ بیستودوم، شمارۀ 2، ص. 3-22.
حسینی، نگین (1393). درآمدی بر مطالعات معلولیت با رویکرد جامعهشناسی، تهران: سیمای شرق.
دکارت، رنه (1381). تأملات در فلسفۀ اولی، چاپ سوم، ترجمۀ احمد احمدی، تهران: سمت.
دوستخواه، جلیل (1371) اوستا: کهنترین سرودهها و متنهای ایرانی، تهران: مروارید.
ذکایی، محمدسعید و مریم امنپور (1391). درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران، چاپ دوم، تهران: تیسا.
زرقانی، سید مهدی (1400). تاریخ بدن در ادبیات، چاپ دوم، تهران: سخن.
سبزیان، سعید (2015). جسمیت و قدرت (مباحثی در معلولیت و تحول اجتماعی)، آموزشکدۀ آنلاین توانا.
سپیدار، ساعد (1402). بازنمایی معلولیت در متون زرتشتی، www.radiozamaneh.com.
ستاری، جلال (1368). افسون شهرزاد، تهران: توس.
سلیمی کوچی، ابراهیم و فاطمه سکوت جهرمی (1394). «بررسی شخصیتهای داستان "اناربانو و پسرهایش" از منظر "تن بیگانه" کریستوا»، ادبپژوهی، شمارۀ 31. ص. 135-117.
سونتاگ، سوزان (1395). بیماری بهمثابۀ استعاره، ترجمۀ احسان کیانیخواه، تهران: حرفۀ نویسنده.
شریفی، سمیه و عبدالله دن (1397). «جایگاه معلولیت در شعر و ادب فارسی»، فصلنامۀ اورمزد، دورۀ 11، شمارۀ 41، ص. 4-17.
شوالیه، ژان (1385). فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
شی ایرا، ادوارد (1375). الواح بابل، ترجمۀ علیاصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
عبداللهی، رضا (1397) درآمدی بر جامعهشناسی قشربندی معلولیت، واکاوی نابرابریهای اجتماعی افراد معلول، تهران: دنیای اقتصاد.
علیاکبری، معصومه (1393). «نابرابری، صورتی از آلوده‌انگاری»، زنان امروز، شمارۀ 6، ص. 101-105.
فروید، زیگموند (1393). روانکاوی و من به همراه توتمپرستی، ترجمۀ محمود نوایی و محمدعلی خنجی، تهران: جامی.
فریزر، جیمز جرج (1386). شاخۀ زرین، چاپ چهارم، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
فکوهی، ناصر (1390). تاریخ اندیشهها و نظریه‌های انسانشناسی، چاپ هفتم، تهران: نی.
فوکو، میشل (1383). تاریخ جنون، چاپ سوم، ترجمۀ فاطمه ولیانی، تهران: هرمس.
کارگری، ملیحه (1370). معلولان و پارک، تهران: واحد آموزش و تحقیقات سازمان فضای سبز تهران.
کارمن، تیلور (1390). مرلوپونتی، ترجمۀ مسعود علیا، تهران: ققنوس.
گافمن، اروینگ (1386). داغ ننگ، ترجمۀ مسعود کیانپور، تهران: مرکز.
محجوب، محمدجعفر (1382). ادبیات عامیانۀ ایران، تهران: چشمه.
مختاری، محمد (1379). اسطوره زال تبلور تضاد و وحدت در حماسه ملی، چاپ سوم، تهران: توس.
مهندسپور، فرهاد (1386). نقش زن و روایتگری در هزارویک شب، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
میرخانی، مجید (1385). مبانی توانبخشی، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
نجمآبادی، محمود (1371). تاریخ طب در ایران، تهران: دانشگاه تهران.
نصر اصفهانی، اباذر (1391). ناشنوایی در ادبیات فارسی، قم: دفتر فرهنگ معلولین.
نوروزی روشناوند، فرشید و فرزاد بالو (1401). «معلولیت و بازنمایی آن در ادبیات: تحلیل سه حکایت از مثنوی معنوی مولانا با استفاده از مفهوم پروتز روایی»، جستارهای نوین ادبی، 55(2)، 132-115.
هولبک، ماری لاهی (1388). معنای عمیق هزارویک شب، مجموعۀ جهان هزارویک شب، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: مرکز.
یثربی، یحیی (1393). فلسفه خرافات، تهران: امیرکبیر.
یوسفزاده فتسمی، عباس (1401). «بررسی انتقادی بازنمایی ناتوانی جسمی و معلولیت ذهنی در برگزیدهای از رمانهای نوجوان»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان.
Abberley, p. (1987). “The Concept of Oppression and the Development of a Social Theory of Disability”. Disability, Handicap and Society, 2(1), 5-19
Ablon, J. (2002). “The nature of stigma and medical condition”, Epilepsy & Behavior .3. PP. 2-9.
Ashcroft, B., & et al. (Eds) (2004), The Post-colonial Studies Reader, Routledge.
Campbell, F. K. (2001). “Inciting Legal Fictions: Disability’s Date with Ontology and the Ableist Body of the Law”, Griffith law Review, 10: 42-46.
Douglas, M. (1970). Purity and danger,: Routledge & Kegan Paul.
Garland-Thomson, R. (2004). “The new disability Studies: From Oedipus to the Human Genome” pp.5-11 in Disability Studies in the University, Emory across Academe. No. 4. Atlanta, Academic Exchange.
Gramsci, A. (1998). “Hegemony” from the “formation of Intellectual” in Julie Rivin and Michel Rym (Eds) Literary Theory: An Anthology, Malden, Blackwell.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 95 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 101 |
||