آمار
| تعداد نشریات | 44 |
| تعداد شماره‌ها | 1,298 |
| تعداد مقالات | 15,883 |
| تعداد مشاهده مقاله | 52,116,578 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,887,929 |
جانشینی و همنشینی واژگان در ادبیات فارسی(مجابات): دیدگاه یاکوبسن | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 8، دوره 77، شماره 249، شهریور 1403، صفحه 149-164 اصل مقاله (1.21 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2024.57226.3512 | ||
| نویسنده | ||
| حیدر نعیم حمزه الزوامل* | ||
| دکتر حیدر نعیم حمزه الزوامل، استادیار زبان فارسی، دانشکده باستان شناسی، دانشگاه قادسیه الدیوانیه ، عراق | ||
| چکیده | ||
| محور جانشینی و همنشینی دو محور در زبانشناسی است. از دید یاکوبسن این دو فرایند، در هنر کلامی به ترتیب در دو نقش استعاری و مجازی ظاهر می‌شوند و روشی برای تشخیص سبک‌های ادبی و هنری به شمار می‌روند. ادبیات فارسی چندین دوره‌ی مشخص ادبی دارد که بر اساس گرایش شعرا به این محورها می‌توان آن‌ها را سبک‌شناسی کرد. در ادوار زبان فارسی آثاری را مشاهده می‌کنیم که در جواب و استقبال از آثار مشهور و به همان قالب و سبک با محور همنشینی و جانشینی سروده شده‌اند که در اصطلاح به آن‌ها «مجابات» گفته می‌شود. ویژگی این دست اشعار، وجود نشانه‌هایی در کلام است که مخاطب را به سرمشق و سراینده آن هدایت می‌کند. اهمیت فن جواب که مختص ایرانیان است در این است که سبب گسترش و فراگیری شعر از لحاظ معنایی می‌شود و آن را در فضایی ناتمام و ادامه‌دار قرار می‌دهد. ازاین‌رو، به سبب اهمیت و جایگاه فن مجابات در ادبیات فارسی، در این مقاله با شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی نقش ادبی و نحوه‌ی کارکرد محورهای زبانی همنشینی و جانشینی در برخی از اشعار جوابی پرداخته شده است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می‌دهد شاعران در جوابگویی‌های خود مطابق محور مدنظر سرمشق و متناسب با آن به این امر اهتمام ورزیده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| محورجانشینی؛ محورهمنشینی؛ مکتب پراگ؛ یاکوبسن؛ مجابات | ||
| مراجع | ||
|
آقابابایی، سمیه (1398). «سبک‌شناسی اشعار بیدل دهلوی با تکیه بر نظریۀ زبانشناسی قطبهای استعاری و مجازی یاکوبسن»، دو فصلنامۀ علمی بلاغت کاربردی و نقد بلاغی، 4(1). صص 11-31.
آهن‌جان، فیروزه و دیگران (1401). «تأثیرپذیری حافظ از خواجوی کرمانی در مضامین مصور عاشقانه و عارفانه، براساس نظریه بینامتنیت ژرار ژنت»، هنر اسلامی، 0(46)، صص 39-56.
اخوان ثالث، مهدی (1374). نقیضه و نقیضه‌سازان، تهران: زمستان.
اسکولز، رابرت (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
بهمنی، یدالله؛ مرضیه مالکی (1394). «بررسی مفهوم تعارض و انواع آن در فن جواب در شعر فارسی از آغاز تا قرن ششم»، کهن‌نامۀ ادب پارسی،6 (1)، صص 71-94.
پیشگر، احد؛ زهرا، زرعی (1390). «نگاهی سبک‌شناسانه به استقبالهای شاعران از یک قصیدۀ سنایی»، بهار ادب، 0(14)، صص 135-252.
چهارلنگ، فرزانه؛ ضامنی، علی؛ مهرکی، ایرج (1400). «بررسی قطب استعاری و مجازی زبان در شرح شطحیات روزبهان براساس نظریه یاکوبسن»، فصلنامه علمی ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 17(65)، صص 39-67.
حسینیان، طیبه (1402). «سیب: بازیابی معصومیت از دست رفته خوانشی از شعر حمید مصدق در پرتو نظریات آلبرت بگن»، نشریه قلم، صص 1-13.
دهخدا، علیاکبر (1390-1385). لغتنامه، مصحح جعفر شهیدی و همکاران، ج 2، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ.
ذوالفقاری، حسن (1385). «هفتپیکر نظامی و نظیرههای آن»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 14(52 و 53)، صص 67-109.
رضایی، ابوالفضل؛ زهرا صدریان (1398). «بررسی و تحلیل قصیده «النازلون علی الریح» از محمد علی شمسالدین با تکیه بر محور جانشینی و همنشینی»، ادب عربی، 11(2)، صص 45-65.
زیپولی، ریکاردو (1374). «فن جوابگویی و تتبع در شعر فارسی»، ترجمه مصطفی ذاکری، نامه فرهنگستان، 0(2)، صص 30-48.
سجودی، فرزان (1395). نشانهشناسی کاربردی، تهران: نشرعلم.
شاهحسینی، فائقه (1390). «بررسی ویژگیهای شعری شاعران سبک خراسانی و عراقی از منظر زبانشناسی»، کتاب ماه ادبیات، سال 5 شماره 58، صص 13-16.
شمیسا، سیروس (1382). سبک‌شناسی شعر، تهران: انتشارات فردوس.
شمیسا، سیروس (1401). نگاهی تازه به بدیع، تهران: میترا.
شولس، رابرت (1373). «نظریه شعری: یاکوبسن و لوی-استروس در برابر ریفاتر»، ترجمه مراد فرهادپور، ارغنون، 0(4)، صص 37-56.
صفوی، کورش (1391). آشنایی با زبانشناسی در مطالعات ادب فارسی، ج 1، تهران: نشر علمی.
طاهر، رحیم (1396). «بررسی نظیرهگویی و استقبال خلاقانه شهریار از غزلهای حافظ»، فصلنامه مطالعات شهریارپژوهی، 3(12)، صص 283-292.
نیکوبخت، ناصر (1380). هجو در شعر فارسی: نقد و بررسی شعرهجوی از آغاز تا عصرعبید، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
وزین‌پور، نادر (1381). بر سمند سخن، تهران: انتشارات فروغی.
یاکوبسن (1988). «زبانشناسی و شعرشناسی»، کورش صفوی (مترجم)، در ساخت‌گرایى، پساساخت‌گرایى و مطالعات ادبى، فروزان سجودى (سرپرست مترجمان)، تهران: حوزۀ هنرى.
یاکوبسن (1989). «قطبهاى استعاره و مجاز»، کورش صفوى (مترجم)، در ساخت‌گرایى، پساساخت‌گرایى و مطالعات ادبى، فروزان سجودى (سرپرست مترجمان)، تهران: حوزۀ هنرى.
Jakobson, R. (1989). Poles of metaphor and permission, in constructionism, post-constructionism and literary studies, Translated By K. Safavi, Forozan Sejoudi (supervisor of translators), Hozha Hanari.
Jakobson, R. (1988). Linguistics and poetics, in constructivism, post-structuralism and literary studies, Translated By K. Safavi, Forozan Sejoudi (supervisor of translators), Tehran: Hozha Haneri | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 118 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 81 |
||