تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,035 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,541,066 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,245,429 |
ارزیابی تغییرات مورفولوژیکی رودخانه هراز در اثر فشارهای انسانی در محدوده شهر آمل، مازندران | ||
هیدروژئومورفولوژی | ||
دوره 11، شماره 40، مهر 1403، صفحه 57-40 اصل مقاله (1.84 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/hyd.2024.61151.1733 | ||
نویسندگان | ||
رضا اسماعیلی* 1؛ نیوشا نوری زاده نشلی2 | ||
1دانشیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
2کارشناسی ارشد مخاطرات محیطی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
چکیده | ||
رودخانهها سیستمهای طبیعی هستندکه فشارهای انسانی طی دهههای گذشته موجب تغییرات شدیدی در مورفولوژی آنها شده است. عوامل مؤثر بر تغییرات مورفولوژیکی رودها و واکنش انها در مناطق مختلف متفاوت است. از این رو، در تحقیق حاضر، تغییرات مورفولوژیکی بخشی از رودخانه هراز در محدوده شهر آمل طی یک دوره 53 ساله (1400-1347) مورد مطالعه قرار گرفت. تغییرات عرض رودخانه، پلانفرم و لندفرمهای رودخانهای با استفاده عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای مورد بررسی قرار گرفتند. سپس، با محاسبه قدرت ویژه رود و مشاهدات میدانی مخاطرات کانال رود شناسایی شدند. در سال 1347میانگین عرض رودخانه141 متر اندازهگیری شد و در سالهای 1385 و 1400 به 55 متر کاهش یافت. مساحت لندفرمهای رودخانهای شامل بستر فعال رود و موانع طولی در این دوره به ترتیب 50 و 95 درصد کاهش یافت. با تنگ شدگی رود و کاهش شدید موانع طولی، پلانفرم رودخانه از حالت شریانی به تک کانالی تغییر یافت. بواسطه این تغییرات قدرت ویژه رود افزایش یافته و فرایندهای فرسایشی موجب فروسایی رودخانه و فرسایش دیواره رود شدند. کاهش جریان پایه رود و کانالهای آبیاری، تصرف دشت سیلابی و تغییر کاربری اراضی حاشیه رود از مهمترین عوامل فشار در تغییرات مورفولوژیکی رود در محدوده مورد مطالعه بودهاند. با توجه روند تغییرات ایجاد شده، احداث سد جدید (هراز)، تداوم تصرفات دشت سیلابی وکانالسازی میتواند مخاطرات کانال رود و وقوع سیلابهای بزرگ را تشدید نماید. | ||
کلیدواژهها | ||
تغییرات مورفولوژیکی رودخانه؛ پلانفرم رود؛ رودخانه هراز؛ آمل؛ شمال ایران | ||
مراجع | ||
Ashmore, P., McDonald, J., & Barlow, V. (2023). Multi-decadal changes in river morphology in an urbanizing watershed: Highland Creek, Toronto, Canada. Geomorphology, 433, 108710. Barlow, V. (2022). Measuring the Morphologic Response of Braided Rivers to Lateral Constriction (Doctoral dissertation, The University of Western Ontario (Canada). Bevan, V., MacVicar, B., Chapuis, M., Ghunowa, K., Papangelakis, E., Parish, J., & Snodgrass, W. (2018). Enlargement and evolution of a semi‐alluvial creek in response to urbanization. Earth Surface Processes and Landforms, 43(11), 2295-2312. Bizzi, S., & Lerner, D. N. (2015). The use of stream power as an indicator of channel sensitivity to erosion and deposition processes. River Research and Applications, 31(1), 16-27. Buraas, E. M., Renshaw, C. E., Magilligan, F. J., & Dade, W. B. (2014). Impact of reach geometry on stream channel sensitivity to extreme floods. Earth Surface Processes and Landforms, 39(13), 1778-1789. Chin, A. (2006). Urban transformation of river landscapes in a global context. Geomorphology, 79(3-4), 460-487. Chin, A., & Gregory, K. (2009). From research to application: Management implications from studies of urban river channel adjustment. Geography Compass, 3(1), 297-328. Chin, A., O'dowd, A. P., & Gregory, K. J. (2013). 9.39 urbanization and river channels. Treatise on geomorphology, 809-827. Esmaili, R., & Lorestani, G. (2015). Assessment of Urbanization effects on geomorphic characteristics of streams, Case study: Nour city, Mazandaran Province. Researches in Earth Sciences, 6(4), 78-93. [In Persian] Esmaili, R., Rafiee, M., Lorestani, G., & Bozogmehr, K. (2018). The classification of channel Stream Hazards in Urban Areas (Case Study: Mazandaran Province, Noshar). Journal of Geography and Environmental Hazards, 7(2), 37-52. [In Persian] Fuller, I. C., Death, R. G., Garcia, J. H., Trenc, N., Pratt, R., Pitiot, C., & Death, A. (2021). An index to assess the extent and success of river and floodplain restoration: Recognising dynamic response trajectories and applying a process‐based approach to managing river recovery. River Research and Applications, 37(2), 163-175. Ghanavati, E., Saffari, A., Karam, A., Najafi, E., & Jahandar, G. (2016). Investigation on Hydrogeomorphologic Characteristics of Tehran Metroplis Watersheds with Emphasis on the Flood Prone Zones. Hydrogeomorphology, 3(6), 33-54. Ghaforpuranbaran, P., Ahmadabadi, A., Ghanavati, E., & Yasi, M. (2023). Hydro-Morphological Analysis of Karaj River in the Urban Area from Beylqan to the Railway Bridge. Geography and Environmental Sustainability, 13(1), 21-39. [In Persian] Gregory, K. J., & Chin, A. (2002). Urban stream channel hazards. Area, 34(3), 312-321. Gregory, K., & Chin, A. (2018). Evaluation of the imprint of urban channel adjustment and management. The Geographical Journal, 184(3), 269-282. Gurnell, A., Lee, M., & Souch, C. (2007). Urban rivers: hydrology, geomorphology, ecology and opportunities for change. Geography compass, 1(5), 1118-1137. Gurnell, A., Surian, N., & Zanoni, L. (2009). Multi-thread river channels: a perspective on changing European alpine river systems. Aquatic Sciences, 71, 253-265. Hawley, R. J., & Bledsoe, B. P. (2013). Channel enlargement in semiarid suburbanizing watersheds: A southern California case study. Journal of Hydrology, 496, 17-30. Hawley, R. J., MacMannis, K. R., Wooten, M. S., Fet, E. V., & Korth, N. L. (2020). Suburban stream erosion rates in northern Kentucky exceed reference channels by an order of magnitude and follow predictable trajectories of channel evolution. Geomorphology, 352, 106998. Henshaw, P. C., & Booth, D. B. (2000). Natural restabilization of stream channels in urban watersheds 1. JAWRA Journal of the American Water Resources Association, 36(6), 1219-1236. Hosseinzadeh, M.M., & Esmaili, R. (2015). Fluvial geomorphology, concepts, landform and processes, Tehran, Shahid Beheshti University. [In Persian] Jamali, M., Moghimi, E., Jafarpour, Z., & Kardovani, P. (2016). Effects of Physical Development and Urban Land Use Change on Riparian Areas (Case Study: Khoshk River in Shiraz City, Iran). Human Geography Research, 48(3), 591-602. [In Persian] Jordan, B. A., Annable, W. K., Watson, C. C., & Sen, D. (2010). Contrasting stream stability characteristics in adjacent urban watersheds: Santa Clara Valley, California. River Research and Applications, 26(10), 1281-1297. Magilligan, F. J. (1992). Thresholds and the spatial variability of flood power during extreme floods. Geomorphology, 5(3-5), 373-390. Nath, A., & Ghosh, S. (2022). Assessment of river morphology based on changes in land use and land cover and the spatial and temporal variation of meandering parameters of the barak river. Water Practice & Technology, 17(11), 2351-2370. Nejadhosseini, R., Goorabi, A., Moghimi, E., & gholami, F. (2017). Geometric changes of detection of Beshar river in Yasouj city areas and its role in sustainable urban development. Geographical Planning of Space, 7(25), 155-170. [In Persian] Ortega, J. A., & Heydt, G. G. (2009). Geomorphological and sedimentological analysis of flash-flood deposits: The case of the 1997 Rivillas flood (Spain). Geomorphology, 112(1-2), 1-14. Rashidi, M., Hosseinzadeh, S. R., Sepehr, a., Zarei, h., & Khanebad, m. (2016). The study of geomorphological changes in karun river and its reasons in the period of 1954-2011 (1334-1391). Quantitative Geomorphological Research, 5(1), 43-59. [In Persian] Saffari, A., Ghanavati, E., & Alipour, D. A. H. (2023). Investigation of morphology changes in Karun River and its hazards (Case Study: Bandagir to Khorramshahr). Journal of Applied Research in Geographical Sciences. 23(68), 199-222. [In Persian] Salawu, O. G., & Leke, D. (2024). Assessment of Changes in Channel Width and Braiding: The Implications on Flooding Upstream of Shiroro Reservoir in river Kaduna, Kaduna State, Nigeria. Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 28(1), 179-186. Stecca, G., Zolezzi, G., Hicks, D. M., & Surian, N. (2019). Reduced braiding of rivers in human-modified landscapes: Converging trajectories and diversity of causes. Earth-science reviews, 188, 291-311. Talebi, Z., Ayyoubzadeh, S. A., Mostafavi, H., Hoseinzadeh, M. M., & Shafizadeh, H. (2023). Morphological analysis and evaluation of the river based on morphological characteristics, artificial structures and channel adjustment (case study: Talar River - from upstream to Shirgah). Environmental Sciences, doi: 10.48308/envs.2023.1250. [In Persian] Taniguchi, K. T., & Biggs, T. W. (2015). Regional impacts of urbanization on stream channel geometry: A case study in semiarid southern California. Geomorphology, 248, 228-236. Thompson, C., & Croke, J. (2013). Geomorphic effects, flood power, and channel competence of a catastrophic flood in confined and unconfined reaches of the upper Lockyer valley, southeast Queensland, Australia. Geomorphology, 197, 156-169. Yamani, M., Gourabi, A., & Abedini, Z. (2015). The Analysis of Morphological Changes in the Pattern of Babolroud by Transect Technique. Hydrogeomorphology, 2(3), 137-157. Yousefi, S., Moradi, H. R., Keesstra, S., Pourghasemi, H. R., Navratil, O., & Hooke, J. (2019). Effects of urbanization on river morphology of the Talar River, Mazandarn Province, Iran. Geocarto International, 34(3), 276-292.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 257 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 108 |