دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,415
تعداد مقالات17,460
تعداد مشاهده مقاله56,325,997
تعداد دریافت فایل اصل مقاله18,667,365
نقابی, محبوبه, نژاد ابراهیمی, احد. (1403). مطالعۀ تطبیقی مسجد جامع یزد و مسجد مظفریه (مسجد کبود) تبریز برای شناخت وجوه افتراق و اشتراک معماری تیموری و ترکمانی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(38), 139-172. doi: 10.22034/jiiph.2023.55722.2419
محبوبه نقابی; احد نژاد ابراهیمی. "مطالعۀ تطبیقی مسجد جامع یزد و مسجد مظفریه (مسجد کبود) تبریز برای شناخت وجوه افتراق و اشتراک معماری تیموری و ترکمانی". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 38, 1403, 139-172. doi: 10.22034/jiiph.2023.55722.2419
نقابی, محبوبه, نژاد ابراهیمی, احد. (1403). 'مطالعۀ تطبیقی مسجد جامع یزد و مسجد مظفریه (مسجد کبود) تبریز برای شناخت وجوه افتراق و اشتراک معماری تیموری و ترکمانی', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(38), pp. 139-172. doi: 10.22034/jiiph.2023.55722.2419
نقابی, محبوبه, نژاد ابراهیمی, احد. مطالعۀ تطبیقی مسجد جامع یزد و مسجد مظفریه (مسجد کبود) تبریز برای شناخت وجوه افتراق و اشتراک معماری تیموری و ترکمانی. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(38): 139-172. doi: 10.22034/jiiph.2023.55722.2419

مطالعۀ تطبیقی مسجد جامع یزد و مسجد مظفریه (مسجد کبود) تبریز برای شناخت وجوه افتراق و اشتراک معماری تیموری و ترکمانی

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
مقاله 7، دوره 15، شماره 38، فروردین 1403، صفحه 139-172    اصل مقاله (1.57 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2023.55722.2419
نویسندگان
محبوبه نقابی* 1؛ احد نژاد ابراهیمی2
1استادیار دانشگاه بناب، ایران
2استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران
چکیده
با وجود شکل‌گیری مسجد جامع یزد در دوره‌های مختلف تاریخی، بسیاری از صاحب‌نظران آن را از آثار مشهور دورۀ تیموری می‌دانند. هم‌زمان با دورۀ تیموری، در غرب و مرکز ایران، حکومت ترکمانان قره‌قویونلو حاکم بود و مسجد مظفریه تبریز مهم‌ترین اثر از این دوره است. منابع کمی در مورد وجوه تمایز معماری ترکمانی و معماری تیموری وجود دارد و بسیاری معماری ترکمانی را در زیرمجموعه معماری تیموری معرفی نموده‌اند. هدف این تحقیق مقایسۀ تطبیقی مسجد مظفریۀ تبریز و مسجد جامع یزد است تا وجوه افتراق و اشتراک معماری تیموری و ترکمانی از این طریق به‌دست آید. این پژوهش از نوع پژوهش‌های نظری است و منابع موردنیاز برای توصیف و تحلیل تاریخی از مکتوبات تاریخی، سفرنامه‌ها و مقالات مرتبط، و اطلاعات موردنیاز برای تحلیل‌های معماری از مقالات مرتبط و مطالعات میدانی دو مسجد به‌دست آمده‌است. نتایج پژوهش تشابه ساختار و پلان گنبدخانه مسجد مظفریه و مسجد جامع یزد را نشان داد؛ درعین‌حال سلسله‌مراتب ورودی-شبستان -گنبدخانه در مسجد مظفریه نسبت به سایر بناهای تیموری منحصربه‌فرد است. در تزئینات مسجد مظفریه غلبه تزئینات گنبدخانه با کاشی‌کاری معرق و ترکیب کاشی‌های معرق طرح اسلیمی محاط در اشکال هندسی با رنگ زمینۀ لاجوردی و آجر است که نشان‌دهندۀ اوج این هنر در معماری ترکمانی نسبت به تیموری است. در مسجد جامع یزد با وجود حضور کاشی معرق در ابعاد کمتر و طرح‌های هندسی‌تر، کاشی‌کاری معقلی به‌صورت خطوط بنایی و طرحهای هندسی با رنگ غالب فیروزه‌ای-نخودی در گنبدخانه اولویت دارد.
کلیدواژه‌ها
مسجد مظفریه تبریز؛ مسجد جامع یزد؛ معماری دورۀ تیموری؛ معماری ترکمانی
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
کتاب‌ها

  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (۱۳۶۲). مطلع‌الشمس، تهران: پیشگام.
  • افشار، ایرج (۱۳۵۴). یادگارهای یزد، تهران: انجمن آثار ملی.
  • اوکین، برنارد (۱۳۸۶). معماری تیموری در خراسان، ترجمه علی آخشینی، خراسان: مرکز پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
  • بلر، شیلا و بلوم، جاناتان (1381). هنر و معماری اسلامی 2، ترجمه یعقوب آژند، تهران: سمت.
  • پوپ، آرتور آبراهام (۱۳۸۵). معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، تهران: اختران.
  • پوپ، آرتور آبراهام و آکرمن، فیلیس (۱۳۸۲). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا عصر حاضر، ترجمه جمعی از مترجمان زیر نظر سیروس پرهام، تهران: علمی و فرهنگی.
  • پیرنیا، محمد‌کریم و معماریان، غلامحسین (۱۳۹۳). سبک‌شناسی معماری ایران، تهران: غلامحسین معماریان.
  • تاورنیه، ژان باتیست (۱۳۳۶). سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، تجدید و تصحیح حمید شیرانی، تهران: کتابخانه سنائی.
  • ترابی طباطبایی، سید جمال ( ۱۳۷۹). مسجد کبود فیروزه اسلام، تبریز: مهد آزادی.
  • جعفربن محمدبن حسن (۱۳۸۹). تاریخ یزد، ترجمه ایرج افشار، تهران: علمی و فرهنگی.
  • خادم‌زاده، محمدحسین (۱۳۸۷). معماری دوره آل‌مظفر (ایلخانی و تیموری)، تهران: هم پا: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد.
  • خواندمیر، غیاث‌الدین ( 1333 ش). حبیب‌السیر، تهران: خیام.
  • دولتشاه‌ سمرقندی‌ (1382). کتاب‌ تذکره‌الشعراء، تهران: اساطیر.
  • دیلافوا، ژن (1376). سفرنامه خاطرات کاوش‌های باستان‌شناسی شوش، ترجمه علی‌محمد فره‌وشی. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  • ذکاء، یحیی (۱۳۶۸). شهرهای ایران، تالیف محمد یوسف کیانی، تهران: چاپخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری انتشارات دانشگاهی.
  • سلطان‌زاده، حسین (1367). تبریز خشتی استوار در معماری ایران، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • شاردن، ژان (۱۳۷۴). سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمائی. تهران: توس.
  • شراتو، امبرتو و گروبه، ارنست (۱۳۷۶). تاریخ هنر ایران (۹)، هنر ایلخانی و تیموری، ترجمه یعقوب آژند، تهران: مولی.
  • طهرانی، ابوبکر (۱۳۵۶). دیار بکریه، تحقیق فاروق سومر و نجاتی لوغال، تهران: طهوری.
  • فخاری تهرانی، فرهاد. پارسی، فرامرز و بانی مسعود، امیر (۱۳۸۴). بازخوانی نقشه‌های تاریخی شهر تبریز، تهران: شرکت عمران و بهسازی شهری ایران.
  • فریه، ر. دیلبو (۱۳۸۴). هنرهای ایران، ترجمه پرویز مرزبان، تهران: فروزان.
  • کاتب چلبی: مصطفی بن عبدالله، بی‌تا (۱۲۱۴). جهان‌نمای کاتب چلبی، نسخه خطی با شماره ۲۷۰۹ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
  • کاتب یزدی و احمد بن حسین. (۱۳۴۵). تاریخ جدید یزد، تهران: امیرکبیر.
  • کارنگ، عبدالعلی (۱۳۵۱). آثار باستانی آذربایجان، تهران: انجمن آثار ملی.
  • گلمبک، لیزا و ویلبر، دونالد. (۱۳۷۴). معماری تیموری در ایران و توران، ترجمه کرامت الله افسر و محمدیوسف کیانی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
  • ماکسیم سیرو (۱۹۳۶). رساله تحقیقی مسجد جمعه یزد.
  • مسرت، حسین (۱۳۹۱). مسجد جامع کبیر یزد، یزد: اندیشمندان.
  • مشکور، محمدجواد (۱۳۵۲). تاریخ تبریز تا پایان قرن نهم هجری، تهران: انجمن آثار ملی.
  • مشگوتی، نصرت‌الله (۱۳۴۳). از سلاجقه تا صفویه، تهران: ابن سینا.
  • مطمئن، نوا (۱۳۸۹). بررسی ویژگی‌های طرح، نقش و رنگ در کاشی‌های ترکمانان قراقویونلو در ایران، دانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه هنر ادیان و تمدنها.
  • میرجعفری، حسین (۱۳۸۷). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دورۀ تیموریان و ترکمانان، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
  • نجیب‌اوغلو، گل‌رو (۱۳۷۹). هندسه و تزئین در معماری اسلامی طومار توپقاپی، ترجمه مهرداد قیومی بید هندی، تهران: روزنه.
  • نخجوانی، حسین (۱۳۳۸). سیاحتنامه اولیا چلبی، تبریز: شفق.
  • هیلن براند، رابرت (۱۳۹۱). معماری اسلامی شکل کارکرد و معنی، ترجمه باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، تهران: روزنه.
  • ویلسون، پیندر (۱۳۷۹). پژوهش دانشگاه کمبریج، تاریخ ایران، دورۀ تیموریان، ویرایش پیتر جکسن و لارنس لاکهارت. ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشرجامی.
  • یزدی، شرف‌الدین علی (۱۳۳۶). ظفرنامه، به کوشش محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
مقاله‌ها

  • اُب، ساندرا (1393). درخشش و ابداعات کاشی‌کاری در پایتخت قراقویونلوها و آق قویونلوها، ترجمه غزاله اسمعیل پور قوچانی، پژوهش هنر، 2 (7)، 133-140.
  • انصاری، مجتبی و نژادابراهیمی، احد (۱۳۸۹). هندسه و تناسبات در معماری دورۀ ترکمانان قویونلو-مسجد کبود (فیروزه جهان اسلام)، کتاب ماه علوم و فنون، 2 (129)، ۳۵-۴۵.
  • جندقی یزدی، علی (1327). جامع یزد، نشریه یغما، شماره 2(2)، 78-83.
  • حسینی، سید هاشم و فراشی ابرقویی، حسین (۱۳۹۳). تحلیل جنبه‌های نمادین شیعی در تزئینات مسجد جامع یزد، فصلنامه علمی و پژوهشی نگره، ۴ (۲۹)، ۳۳-۴۳.
  • دهقانی تفتی، محسن، مدرس‌زاده، زهراسادات و معماریان، غلامحسین (۱۴۰۰). ریشه‌یابی الگوی معماری مسجد کبود تبریز، مطالعات معماری ایران دوفصلنامه معماری ایرانی، 10 (19)، ۵-۲۳.                     DOI: 22052/JIAS.2022.111862
  • رضالو، رضا، آیرملو، یحیی و میرزا آقاجانی، اسدالله (1392). مطالعه سیر تحول نقوش چلیپایی در تزئینات معماری دوره اسلامی ایران و زیبایی‌شناسی و نماد‌شناسی آن، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 18 (1)، 1-۱۴.
  DOI: 10.22059/JFAVA.2013.36267

  • سامانیان، ساسان، فیزابی، بهمن و مظاهری راینی، حدیث (۱۴۰۰). مطالعه تطبیقی تزئینات مسجد جامع کرمان و مسجد جامع یزد با تأکید بر ایوان‌ها و ورودی‌ها، علمی نگره، ۱۶ (۵۹)، ۱۴۵-۱۶۱.           DOI:22070/NEGAREH.2020.5092.2383
  • شایسته‌فر، مهناز و خمسه، فرزانه (1392). فیروزه، نگین مساجد (با نگاهی به مسجدهای گوهرشاد مشهد و کبود تبریز در سده نهم هجری قمری/ پانزدهم میلادی)، جلوه هنر، 2 (10)، 20-32.
  • شهبازی شیران، حبیب (۱۳۸۶). طرح تحقیقاتی آثار مهمّ و برجستۀ ساختمانی و ویژگی‌ها و دستاوردهای معماری و تزیینی تمدّن اسلامی ایران در دورۀ تیموریان، دانشگاه محقق اردبیل.
  • شیرازی، علی اصغر (۱۳۸۲). شکوه معماری در آثار کمال‌الدین بهزاد، هنرنامه، ۴ (۱۸).
  • عزیزپورشوبی، عارف و نژادابراهیمی، احد (۱۴۰۲). مطالعه تطبیقی برای شناخت معماری تیموری و ترکمانی بر اساس مؤلفه‌های کالبدی، جستارهای تاریخی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۴ (۱)، ۱۶۱-۱۸۷.
 DOI: 10.30465/HCS.2023.44006.2739

  • کبیر صابر، محمد باقر، مظاهریان، حامد و پیروی، مهناز (۱۳۹۳). ریخت‌شناسی معماری مسجد کبود، مطالعات معماری ایران، ۳ (۶)، ۵-23.
  • گلشن، صدیقه (۱۳۷۸). بررسی تاریخی مسجد جامع یزد، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد، گذشته، حال، آینده، تهران: انتشارات دانشگاه هنر تهران.
  • میراسمی، کامبیز، فیاض انوش، ابوالحسن و اله‌یاری، فریدون (1398). بررسی تاریخی زمینه‌های آبادانی شهر یزد در دورۀ تیموری، تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام، 10 (18)، ۱۲۷-۱۵۳. DOI: 22034/JIIPH.2019.8902
  • نژادابراهیمی احد و حق‌پرست، فرزین (1393). بازسازی تصوری مجموعه عمارت مظفریه تبریز (مسجد کبود) براساس اسناد و متون تاریخ،پژوهش هنر، (7).
  • نعمتی بابای‌لو، علی (1399). گونه‌شناسی کاشی‌های ربع‌رشیدی- گزارش کاوشهای فصول 1397 و 1398، مقالات برگزیده اولین همایش بین‌المللی بزرگداشت خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی با محوریت وقف و علم‌الادیان، 272-289.
  • هیلن براند، رابرت (1378). جنبه‌های معماری تیموری در آسیای میانه، ترجمه داود طبایی، گلستان هنر، 4 (14) 65-82.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 420
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 457


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب