دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات43
تعداد شماره‌ها1,253
تعداد مقالات15,411
تعداد مشاهده مقاله51,249,535
تعداد دریافت فایل اصل مقاله14,256,714
مقامی, مهران, کیانی نیا, رضا, پوربختیار, غفار. (1403). معرفی، نقد و بررسی «قانون عدلیۀ» عین الدوله. سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(38), 115-138. doi: 10.22034/jiiph.2023.54968.2397
مهران مقامی; رضا کیانی نیا; غفار پوربختیار. "معرفی، نقد و بررسی «قانون عدلیۀ» عین الدوله". سامانه مدیریت نشریات علمی, 15, 38, 1403, 115-138. doi: 10.22034/jiiph.2023.54968.2397
مقامی, مهران, کیانی نیا, رضا, پوربختیار, غفار. (1403). 'معرفی، نقد و بررسی «قانون عدلیۀ» عین الدوله', سامانه مدیریت نشریات علمی, 15(38), pp. 115-138. doi: 10.22034/jiiph.2023.54968.2397
مقامی, مهران, کیانی نیا, رضا, پوربختیار, غفار. معرفی، نقد و بررسی «قانون عدلیۀ» عین الدوله. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 15(38): 115-138. doi: 10.22034/jiiph.2023.54968.2397

معرفی، نقد و بررسی «قانون عدلیۀ» عین الدوله

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
دوره 15، شماره 38، فروردین 1403، صفحه 115-138    اصل مقاله (810.96 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2023.54968.2397
نویسندگان
مهران مقامی1؛ رضا کیانی نیا* 2؛ غفار پوربختیار2
1دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، ایران
2استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، ایران
چکیده
پیش از تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب «اصول تشکیلات وزارت عدلیه» در 29 شوال 1329، «قانون عدلیۀ عین‎الدوله» به فرمان مظفرالدین شاه قاجار، از روی قوانین عثمانی تنظیم و تدوین و در آستانه پیروزی انقلاب مشروطه، در ۱۹ جمادی‎الاول ۱۳۲۴ در روزنامه رسمی دولتی منتشر شد. این قانون، اصول کلی محاکم (دادگاه‎ها) و تشکیلات قضایی عدلیه را معرفی و به‌تفصیل شرح داده بود؛ اما نه‌فقط مورد قبول آزادیخواهان و رهبران انقلاب واقع نشد بلکه با آن نیز به مخالفت برخاستند. پرسش اصلی در تحقیق حاضر این است که قانون عدلیۀ عین‎الدوله چه بود و چرا مورد پسند و قبول روشنفکران و آزادی‍‎خواهان قرار نگرفت و بلافاصله با مخالفت آن‌ها روبه‎رو شد؟ فرضیۀ اصلی نیز چنین است که مردم انقلابی و رهبران آن‌ها، بدون تأمل و دقت در این قانون و صرفاً به علت پیشینۀ استبدادی عین‎الدوله و کارگزاران دولتی او، به‌سرعت با قانون عدلیه‎ او به مخالفت پرداخته‎اند. نویسنده بر آن است تا با استفاده از منابع اولیۀ تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، قانون عدلیۀ عین‎الدوله و اصول و مواد آن را مورد نقد و بررسی قرار داده، علل و عوامل عدم‎پذیرش آن را پیدا کند. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که مخالفت رهبران انقلابی و مردم با قانون عدلیۀ عین‎الدوله، به علت سوءپیشینه‎ و خودکامگی عین‎الدوله و کارگزارانش در نظام سیاسی ایران بوده‌است. از سوی دیگر، آزادیخواهان در اوج شور انقلابی، تمایلی به مصالحه با حکومت نداشتند و خواستار حفظ انسجام، یکپارچگی و جلوگیری از رکود جنبش عدالت‎خواهی خود بودند.
کلیدواژه‌ها
قانون عدلیه؛ انقلاب مشروطیت؛ عین‎الدوله؛ وزارت عدلیه؛ محاکم عدلیه
سایر فایل های مرتبط با مقاله
مراجع
کتاب‎ها

  • آبراهامیان، یرواند (1379). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‎محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، تهران: نی.
  • احتشام‎السلطنه (1367). خاطرات احتشام‎السلطنه، به کوشش سید محمدمهدی موسوی، تهران: زوار.
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن‎خان (1363). المآثر و الآثار، چهل سال تاریخ ایران، به کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن‎خان (1385). روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، وزیر انطباعات در اواخر دوره ناصری، مربوط به سالهای 1292 تا 1313 هجری قمری، از روی یگانه نسخه موجود در کتابخانه آستان قدس، با مقدمه و فهارس از ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
  • امین‎الدوله، میرزا علی‎خان (1355). خاطرات سیاسی میرزا علی‎خان امین‎الدوله، به کوشش حافظ فرمانفرماییان، تهران: امیرکبیر.
  • اولیویه، گیوم آنتوان (1371). تاریخ اجتماعی اقتصادی ایران در دوران آغازین عصر قاجار، ترجمه محمدطاهر میرزا، تصحیح و حواشی: غلامرضا ورهرام، تهران: اطلاعات.
  • بروگش، هاینریش کارل (1367). سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه حسین کُردبچه، تهران: اطلاعات.
  • تفرشی حسینی، حاجی میرزا سید احمد تمجیدالسلطان (۱۳۸۶). روزنامه اخبار مشروطیت و انقلاب ایران، یادداشتهای حاجی میرزا سید احمد تمجیدالسلطان تفرشی حسینی در سالهای 1321 تا 1328 هجری، به کوشش ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
  • حسینی اشکوری، سید صادق (1396). اسنادی از تشکیلات قاضی عسکری در امپراتوری عثمانی، مقدمه داود بهلولی، قم: مجمع ذخائر اسلامی.
  • حسینی اشکوری، سید صادق (1396). دفاتر قسامی (ارثیه-ماترک) در امپراتوری عثمانی، مقدمه داود بهلولی، قم: مجمع ذخائر اسلامی.
  • حمید، حمید (1355). هگل و فلسفه جدید، تهران: سیمرغ.
  • خورموجی، محمدجعفر (1363). حقایق‎الاخبار ناصری (تاریخ قاجار)، به کوشش سید حسین خدیوجم، تهران: نی.
  • سپهر، محمدتقی لسان‎الملک (1377). ناسخ‎التواریخ، تاریخ قاجاریه، سلطنت ناصرالدین‎شاه، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
  • سعیدی سیرجانی (به کوشش)، علی‎اکبر (1387). وقایع اتفاقیه، مجموعه گزارش‎های خفیه‎نویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال 1291 تا 1322 قمری، تهران: ذهن‎آویز.
  • طباطبایی انصاری، میرزا موسی‎خان (1397). زبده‎الوقایع، تاریخ و جغرافیای وان، تصحیح حسن حضرتی و شهلا یوسف‎زاده، تهران: نگارستان اندیشه.
  • ظهیرالدوله، علی‎خان (1362). تاریخ بی‎دروغ، در وقایع کشته‎شدن ناصرالدین شاه قاجار، به انضمام شرح حال ظهیرالدوله و بازجویی میرزا رضا کرمانی از علیرضا حکیم خسروی «خسروانی»، با مقدمه نورالدین چهاردهی، تهران: شرق.
  • عین‎السلطنه، قهرمان‎میرزا (1377). روزنامه خاطرات عین‎السلطنه، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
  • فلور، ویلم (1366). جُستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس.
  • فلور، ویلم و امین بنانی (1388). نظام قضایی عصر قاجار و پهلوی، ترجمه و تحقیق: حسن زندیه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • کاتوزیان، محمدعلی تهرانی (1379). مشاهدات و تحلیل اجتماعی و سیاسی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، با مقدمه‎ای از دکتر ناصر کاتوزیان، تهران: انتشار.
  • کرزن، جرج.ن (1373). ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی.
  • کرمی، مصطفی (1390). تاریخ نظام قضایی در ایران، تهران: دفتر مطالعات فرهنگی و برنامه‎ریزی اجتماعی.
  • کسروی، احمد (1385). تاریخ مشروطه ایران، تهران: میلاد.
  • گلشائیان، عباسقلی (1377). خاطرات عباسقلی گلشاییان، تهران: انیشتین.
  • مجدالاسلام کرمانی، احمد (1356). سفرنامه کلات، گوشه‎ای از تاریخ مشروطیت ایران، مقدمه و تحشیه: محمود خلیل‎پور، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
  • مشیرالدوله و سید حسن مدرس و امام جمعه خویی (1365). اصول تشکیلات عدلیه، اصفهان: جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان.
  • مصدق، محمد (1388). خاطرات و تألمات دکتر محمد مصدق، مشتمل بر دو کتاب شرح مختصری از زندگی و خاطراتم و مختصری از تاریخ ملی شدن صنعت نفت در ایران، با مقدمه دکتر غلامحسین مصدق، به کوشش ایرج افشار، تهران: علمی.
  • مُلک‎آرا، عباس‎میرزا (1350). شرح حال عباس‎میرزا مُلک‎آرا (برادر ناصرالدین شاه)، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران: بابک.
  • ملکم، سر جان (1362). تاریخ ایران، ترجمه میرزا اسماعیل حیرت، تهران: دنیای کتاب.
  • موریه، جیمز (1376). سرگذشت حاجی بابای اصفهانی، ترجمه مهدی افشار، تهران: علمی.
  • ویلز، چارلز جِیمز (1368). سفرنامه دکتر ویلز، ایران در یک قرن پیش، ترجمه غلامحسین قراگوزلو، تهران: اقبال.
مقاله‌ها

  • دانش‎پژوه، محمدتقی (1352). جامع ناصری و قانون ناصری و رسائلی در عقائد اجتماعی، مجموعه سخنرانی‌های دومین کنگرۀ تحقیقات ایرانی، به‎کوشش حمید زرین‎کوب، مشهد: دانشگاه فردوسی.
  • شیرمحمدی باباشیخعلی، حسین؛ پیرمرادیان، مصطفی و عزیزی حسین (1402). زمینه‎ها و علل تحول اندیشه علمای شیعه ایران عصر قاجار از سلطنت معموله به سلطنت مشروطه، تاریخ‎نامه ایران بعد از اسلام، 14(35)، 168-139.
  • ملائی توانی، علیرضا (1395). منازعه بر سر دلالت فرمان مشروطه»، تاریخ‎نامه ایران بعد از اسلام، 7(13)، 216-191.
  • یزدانی‎مقدم، سهراب؛ برزنجی، سید عدنان و شادروی‎منش، محمد (۱۴۰۰). مشروطه ایران و عثمانی و روشنفکران کُرد، تاریخ‎نامه ایران بعد از اسلام، 12(29)، 185-208.
اسناد

  • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، اداره تلگرافی دولت علیه ایران، تلگراف از زنجان به تهران، نمره ۴۴، نوزده شهر جمادی‎الاول 1307، شماره سند: 0019-007955-295.
  • هندی (کاتب)، مهدی بن محمدرضا (1296ق)، کتابچه قانون نظمیه و امنیه و تنظیمات بلدیه از آنطوان کنت دو منت فریه فرت به تاریخ شوال ۱۲۹۶، آنطوان کنت دومنت فرت (مؤلف)، تهران، کتابخانه و موزه ملی ملک، شماره اموال: 007/06501.
روزنامه‎ها

  • روزنامه ایران (1324ق)، سال 59، شماره 9.
  • روزنامه دولت علیه ایران (1277ق)، شماره 477،
  • روزنامه وقایع اتفاقیه (1275ق)، شماره 407.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 30
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 31


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب