تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,298 |
تعداد مقالات | 15,883 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,116,572 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 14,887,920 |
بررسی و نقد شیوههای ایجاز در متون بلاغت فارسی | ||
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
مقاله 9، دوره 77، شماره 249، شهریور 1403، صفحه 165-180 اصل مقاله (730.28 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2024.55398.3448 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه هجری1؛ امیر مومنی* 2 | ||
1دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان | ||
2دانشگاه زنجان | ||
چکیده | ||
ایجاز از مباحث مهم در دانش معانی است و دو گونه دارد؛ ایجاز حذف و ایجاز قصر. این بحث در متون بلاغی چنان که باید تدوین و تشریح نشده و چارچوب نظری روشنی برای شناخت مفهوم آن به خواننده ارائه نشده است. دقیق نبودن نمونهها، تداخل مثالهای اطناب در ایجاز، درک نادرست از مفهوم «کوتاهی جمله»، محدود و تکراری بودن مثالها، زیادهگویی و تعدد نابجای عنوانها، و عربیمآبی و نامأنوسگرایی، از دلایل این امر است. افزون بر آن، بحث حذف در مبحث جملههای خبری نیز آمده است (حذف مسندالیه، مسند)؛ اما دربارۀ نسبت آن با ایجاز حذف سخنی نرفته است. مهمترین این کاستیها دقت نکردن در ارائۀ مثالهاست که بیشتر حاصل تداخل نمونههایی از هر دو نوع ایجاز، در نظر نگرفتن تمامی موارد حذف یا قصر است. اساسیتر اینکه بلاغتنویسان هر جملۀ کوتاهی را در زمرۀ ایجاز قصر قرار دادهاند، در حالی که دو شرط اصلی برای در زمرۀ ایجاز قصر قرار دادن جملههای کوتاه، مناسبت با تعریف ایجاز گنجاندن معانی بسیار در الفاظی اندک و وجود معانی مختلف و مکمل در جملههای کوتاهِ متعدد و پیدرپی است. برایناساس تشریح و نقد این پراکندگیها ضروری مینماید و میتواند افزون بر رفع کاستیهای مذکور، سبب انسجام مبحث ایجاز در متون بلاغی و بهرهوری بیشتر از آن شود. در مقالۀ حاضر کوشش شده است با بازخوانی تحلیلی-انتقادی آثار بلاغت نویسان فارسی در گذشته و امروز، به نقد مباحث مرتبط با ایجاز، پرداخته شود. | ||
کلیدواژهها | ||
ایجاز؛ ایجاز حذف؛ ایجاز قصر؛ بلاغت؛ بلاغتنویسان | ||
مراجع | ||
آقابابایی، سمیه (1398). «سبکشناسی اشعار بیدل دهلوی با تکیه بر نظریۀ زبانشناسی قطبهای استعاری و مجازی یاکوبسن»، دو فصلنامۀ علمی بلاغت کاربردی و نقد بلاغی، 4(1). صص 11-31.
آهنجان، فیروزه و دیگران (1401). «تأثیرپذیری حافظ از خواجوی کرمانی در مضامین مصور عاشقانه و عارفانه، براساس نظریه بینامتنیت ژرار ژنت»، هنر اسلامی، 0(46)، صص 39-56.
اخوان ثالث، مهدی (1374). نقیضه و نقیضهسازان، تهران: زمستان.
اسکولز، رابرت (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
بهمنی، یدالله؛ مرضیه مالکی (1394). «بررسی مفهوم تعارض و انواع آن در فن جواب در شعر فارسی از آغاز تا قرن ششم»، کهننامۀ ادب پارسی،6 (1)، صص 71-94.
پیشگر، احد؛ زهرا، زرعی (1390). «نگاهی سبکشناسانه به استقبالهای شاعران از یک قصیدۀ سنایی»، بهار ادب، 0(14)، صص 135-252.
چهارلنگ، فرزانه؛ ضامنی، علی؛ مهرکی، ایرج (1400). «بررسی قطب استعاری و مجازی زبان در شرح شطحیات روزبهان براساس نظریه یاکوبسن»، فصلنامه علمی ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 17(65)، صص 39-67.
حسینیان، طیبه (1402). «سیب: بازیابی معصومیت از دست رفته خوانشی از شعر حمید مصدق در پرتو نظریات آلبرت بگن»، نشریه قلم، صص 1-13.
دهخدا، علیاکبر (1390-1385). لغتنامه، مصحح جعفر شهیدی و همکاران، ج 2، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ.
ذوالفقاری، حسن (1385). «هفتپیکر نظامی و نظیرههای آن»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 14(52 و 53)، صص 67-109.
رضایی، ابوالفضل؛ زهرا صدریان (1398). «بررسی و تحلیل قصیده «النازلون علی الریح» از محمد علی شمسالدین با تکیه بر محور جانشینی و همنشینی»، ادب عربی، 11(2)، صص 45-65.
زیپولی، ریکاردو (1374). «فن جوابگویی و تتبع در شعر فارسی»، ترجمه مصطفی ذاکری، نامه فرهنگستان، 0(2)، صص 30-48.
سجودی، فرزان (1395). نشانهشناسی کاربردی، تهران: نشرعلم.
شاهحسینی، فائقه (1390). «بررسی ویژگیهای شعری شاعران سبک خراسانی و عراقی از منظر زبانشناسی»، کتاب ماه ادبیات، سال 5 شماره 58، صص 13-16.
شمیسا، سیروس (1382). سبکشناسی شعر، تهران: انتشارات فردوس.
شمیسا، سیروس (1401). نگاهی تازه به بدیع، تهران: میترا.
شولس، رابرت (1373). «نظریه شعری: یاکوبسن و لوی-استروس در برابر ریفاتر»، ترجمه مراد فرهادپور، ارغنون، 0(4)، صص 37-56.
صفوی، کورش (1391). آشنایی با زبانشناسی در مطالعات ادب فارسی، ج 1، تهران: نشر علمی.
طاهر، رحیم (1396). «بررسی نظیرهگویی و استقبال خلاقانه شهریار از غزلهای حافظ»، فصلنامه مطالعات شهریارپژوهی، 3(12)، صص 283-292.
نیکوبخت، ناصر (1380). هجو در شعر فارسی: نقد و بررسی شعرهجوی از آغاز تا عصرعبید، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
وزینپور، نادر (1381). بر سمند سخن، تهران: انتشارات فروغی.
یاکوبسن (1988). «زبانشناسی و شعرشناسی»، کورش صفوی (مترجم)، در ساختگرایى، پساساختگرایى و مطالعات ادبى، فروزان سجودى (سرپرست مترجمان)، تهران: حوزۀ هنرى.
یاکوبسن (1989). «قطبهاى استعاره و مجاز»، کورش صفوى (مترجم)، در ساختگرایى، پساساختگرایى و مطالعات ادبى، فروزان سجودى (سرپرست مترجمان)، تهران: حوزۀ هنرى.
Jakobson, R. (1989). Poles of metaphor and permission, in constructionism, post-constructionism and literary studies, Translated By K. Safavi, Forozan Sejoudi (supervisor of translators), Hozha Hanari.
Jakobson, R. (1988). Linguistics and poetics, in constructivism, post-structuralism and literary studies, Translated By K. Safavi, Forozan Sejoudi (supervisor of translators), Tehran: Hozha Haneri.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 145 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 96 |