تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,940 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,481 |
بررسی تغییرات شاخص های دینامیکی همزمان با توفان های حوضه آبریز کارون | ||
جغرافیا و برنامهریزی | ||
مقاله 2، دوره 18، شماره 48، تیر 1393، صفحه 17-36 اصل مقاله (862.1 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
مهری اکبری1؛ حسین محمدی* 2؛ علی اکبر شمسی پور2 | ||
1گروه آب و هواشناسی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی | ||
2گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
این پژوهش به بررسی ناهنجاریهای دینامیکی و ترمودینامیکی بزرگ مقیاس بارشهای سیلآسا ناشی از فرآیندهای چرخندزایی در دریای مدیترانه، و استقرار کمفشار حرارتی سودانی پرداخته است. پنج نمونه از بارشهای سیلابی در فاصله زمانی 2008-1998 در حوضه آبریز کارون بزرگ، انتخاب و با استفاده از دادههای جوی دوباره پردازش شده 25 ساله ژاپن (JRA25) و تحلیلهای آماری از دو روز پیش از رخداد بارش تا خاتمه بارش، مورد بررسی قرار گرفتند. شاخصهای دینامیک منتخب در این پژوهش عبارتند از تاوایی پتانسیل، همگرایی و واگرایی، سرعت قائم، فرارفت تاوایی مطلق و شاخصهای ترمودینامیکی شامل نمویژه، شار نمویژه، دمای پتانسیل و دمای پتانسیل معادل هستند. بر اساس نتایج این پژوهش و مقایسه با مقادیر بارش 6 ساعته ایستگاههای بارانسنج ثبات منطقه، مشاهده گردید که پیش از شروع رخداد بارش، ارتفاع ژئوپتانسیلی در منطقه مورد مطالعه بهطور محسوسی شروع به کاهش نموده و در هنگام رخداد بیشینه بارش به کمترین مقدار رسیده و با خاتمه بارش رو به افزایش میگذارد و بالعکس پارامترهای متناظر با همگرایی و حرکات صعودی، همچون تاوایی پتانسیلی، جریان تلاطمی رطوبت، همگرایی جریان رطوبت و مقدار نمویژه هم روندی مشابه با تغییرات مقدار بارش از زمان شروع تا خاتمه دارند. بدیهی است که هیچیک از این شاخصها به تنهایی نمیتوانند مؤید رخداد یک بارش سیلآسا باشند، ولی با بررسی روند تغییرات شاخصها و تغییرات اندازه بارش، به نظر میرسد که در میان شاخصهای منتخب، بین تغییرات بارش با ارتفاع ژئوپتانسیلی، جریان تلاطمی رطوبت و تاوایی نسبی رابطه معناداری وجود دارد که میتواند در پیش آگاهی رخداد بارش در آینده مورد استفاده قرار بگیرد. بهمنظور اعتبارسنجی اطلاعات بهدست آمده از رخدادهای مرجع، تعداد دو روز بدون بارش که دستکم دو روز قبل و بعد از آن هم، در منطقه بارش وجود نداشته هم مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاصل، مؤید تغییرات قابل ملاحظه شاخصهای دینامیکی و ترمودینامیکی منتخب در مقایسه با روزهای فاقد بارندگی در منطقه است. | ||
کلیدواژهها | ||
توفان؛ دینامیک؛ ترمودینامیک؛ کارون؛ کم فشار سودانی | ||
مراجع | ||
1ـ احـمدی گیوی، فرهـنگ؛ محبالحجه، علیرضا؛ قرایلو، مریم (1385)، «مطالعه دینامیک سامانههای چرخندی روی ایران از دیدگاه تاوایی پتانسیلی- مطالعه موردی آذر 82»، مجله فیزیک زمین و فضا، جلد 32، شماره 1، صص 1-13. 2ـ اردکانی حسین؛ زمانیان محمدتقی، هاشمی؛ دوین، مهری (1387)، «مطالعه همدیدی و دینامیکی بیشترین بارش بر روی منطقه خراسان»، مجله فیزیک زمین و فضا، دوره 34، شماره 2، صص 107-123. 3ـ امیدوار، کمال (1389)، « اقلیمشناسی دینامیک»، انتشارات دانشگاه یزد، چاپ اول. 4ـ امیدوار، کمال (1386)، «بررسی و تحلیل شرایط سینوپتیکی و ترمودینامیکی رخداد بارش در منطقه شیرکوه»، مجله پژوهشهای جغرافیایی، شماره 59، بهار 1386، صص 81-98. 5ـ پرندهخوزانی، اکرم؛ لشکری، حسن (1390)، «بررسی سینوپتیکی بارشهای سنگین در جنوب ایران (مطالعه موردی بارش 31 دسامبر 1984 لغایت 4 ژانویه 1985 حوضه آبریز رودخانه دالکی)، مجلهجغرافیاوبرنامهریزیمحیطی، سال 22، شماره پیاپی 41، شماره 1، بهار 1390، صص 123-137. 6ـ تقوی، فرحناز؛ محمدی، حسین (1386)، «بررسی دوره بازگشت رویدادهای اقلیمی حدی به منظور شناخت پیامدهای زیست محیطی»، محیطشناسی، پاییز 1386، دوره 33، شماره 43، صص 11-20. 7ـ جوانمرد، سهیلا (1386)، «تحلیل دینامیکی و سینوپتیکی تغییر اقلیم»، طرح تحقیقاتی پژوهشگاه هواشناسی. 8ـ سازمان هواشناسی کشور (1384)، «طرح پیشبینی بارشهای سیلآسا در تهران». 9ـ عزیزی قاسم؛ اکبری ازیرانی، طیبه؛ داودی، محمود و اکبری، مهری (1388)، «تحلیل همدیدی سرمای شدید دی ماه 1386، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شماره 70، زمستان 88، صص 1-20. 10ـ علیجانی، بهلول، «شناسایی تیپهای هوایی بارانآور تهران براساس محاسبه چرخندگی»، (1381)، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 36 و 64 ، زمستان 1380، صص 114-132. 11ـ فتاحی، ابراهیم (1383)، «طبقهبندی همدیدی فضائی تودههای هوا با تأکید بر دورههای خشک در حوضههای جنوبغربی ایران»، رساله دکتری جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت معلم. 12ـ فتاحی، ابراهیم، حجازیزاده، زهرا (1385)، «تحلیل زمانی، مکانی تودههای هوا و کاربرد آن در پایش دورههای خشک و مرطوب در حوضههای جنوبغربی ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 81 ، تابستان 85 ، صص 99-119. 13ـ قسامی، طاهره؛ بیدختی، علیاکبر؛ صداقت کردار؛ عبدالله، صحرائیان، فاطمه (1389)، «بررسی تغییرات قائم دمای پتانسیل در چند دوره بحرانی آلودگی هوای تهران»، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره یازدهم، شماره سه، پاییز 89 ، صص 13-23. 14ـ لشکری، حسن (1375)، «الگوی سینوپتیکی بارشهای شدید در جنوبغرب ایران»، رساله دکتری جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس. 15ـ لشکری، حسن (1382)، «مکانیسم تکوین و توسعه مرکز کمفشار سودان و نقش آن بر روی بارشهای جنوب و جنوب غرب ایران، فصلنامه پژوهشهای جغرافیائی، 46، صص 1-18. 16ـ محمدی، بختیار؛ مسعودیان، سیدابوالفضل (1386)، «ارتباط تیپهای همدید هوای ایستگاه سنندج با الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال»، مجله جغرافیا و توسعه، سال پنجم، شماره پیاپی 9، بهار و تابستان 1386، صص 39-56. 17ـ محمدی، حسین؛ تقوی، فرحناز (1386)، «روند شاخصهای حدی دما و بارش در تهران»، مجله پژوهشهای جغرافیایی، دوره 37، شماره 1، صص 151- 172. 18ـ مرادی، محمد (1388)، «هواشناسی دینامیکی پیشرفته»، انتشارات رجاء تهران، 256 صفحه. 19ـ مشکواتی، امیرحسین؛ مرادی، محمد؛ مبارک حسن، الهام؛ غفاریان، پروین (1388)، «تعیین ساختار الگوهای جوی و سامانههای آب و هوایی موثر بر شرایط آب و هوایی غرب ایران»، پژوهشکده هواشناسی، سازمان هواشناسی کشور. 20ـ مشکواتی، امیرحسین؛ مرادی، محمد (1383)، «بررسی ناوه فشاری دریای سرخ از دیدگاه دینامیکی، مجله نیوار، شمارههای 52 و53، صص 53-74. 21ـ مفیدی، عباس (1383)، «اقلیمشناسی سینوپتیکی بارشهای سیلزا با منشأ منطقه دریای سرخ در خاورمیانه»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال نوزدهم، شماره 4 (پیاپی 75)، زمستان 1383، صص 71- 93. 22ـ مفیدی، عباس؛ زرین، آذر (1384)، «بررسی سینوپتیکی تأثیر سامانههای کمفشار سودانی در وقوع بارشهای سیلزا در ایران»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، تابستان 1384، شماره 77، صص 113-136. 23ـ نصیری، بهروز (1378)، «تحلیل الگوی سینوپتیکی و دینامیکی بارشها در حوضههای کرخه و دز»، رساله دکتری جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس. 24- Claußnitzer, A, et al, (2009), “Analysis of Quantitative Precipitation Forecasts Using Dynamic State Index”, Atmospheric Research 94 (2009), 694-703.
25- Claußnitzer, A, et al, (2008), ”Scale-dependent Analyses of Precipitation Forecasts and Cloud Properties Using the Dynamic State Index”, Meteorologische Zeitschrift, Vol. 17, No. 6, 813-825.
26- Müller, M, et al, (2009), “Extremeness of Meteorological Variables as an Indicator of Extreme Precipitation Events”, Atmospheric Research, 92 (2009), 308-317.
27- Kaspar, M, et al, (2009), “Cyclogenesis in the Mediterranean Basin: a Diagnosis Using Synoptic-dynamic Anomalies”, Natural Hazards and Earth System Sciences, 9 (2009), 957-965.
28- Kaspar, M, et al, (2010), “Variants of Synoptic-scale Patterns Inducing Heavy Rains in the Czech Republic”, Physics and Chemistry of the Earth 35 (2010), 477-483.
29- Müller, M, et al, (2009), “Heavy Rains and Extreme Rainfall-runoff Events in Central Europe from 1951 to 2002”, Natural Hazards and Earth System Sciences, 9 (2009), 441-450.
30- R.R. Rogers, M.K. Yau, (1989), “A Short Course in Cloud Physics, Third Ddition”, International Series in Physical Philosophy, Butterworth Heinemann Publications, 285 Pages.
31- Tsuboki, Kazuhisa, Ogura, Yoshimitsu, (1999), “A Potential Vorticity Analysis of Thunderstorm-Related Cold Lows”, Tenki Journal (Japan), Vol. 46, No.7, 453-459.
32- Vigaud, N. et al, (2008), “Moisture Transport between the South Atlantic Ocean and Southern Africa: Relationship with Summer Rainfall and Associated Dynamics”, Clim Dyn (2009) 32, 113-123.
33- Weber, T, et al, (2007), “Storm Tracks and Cyclone Development Using the Theoretical Concept of the Dynamic State Index (DSI)”, Tellus, (2008), 60A, 1-10 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,099 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,544 |