دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات44
تعداد شماره‌ها1,340
تعداد مقالات16,466
تعداد مشاهده مقاله53,443,870
تعداد دریافت فایل اصل مقاله16,004,222
صابری, حمید, ناصحی, هاجر, علیزاده, مهدی. (1403). تبیین نقش سیمای بصری بر رفتار شهروندان(مطالعه موردی منطقه 8 اصفهان). سامانه مدیریت نشریات علمی, 28(89), 329-306. doi: 10.22034/gp.2023.55682.3110
حمید صابری; هاجر ناصحی; مهدی علیزاده. "تبیین نقش سیمای بصری بر رفتار شهروندان(مطالعه موردی منطقه 8 اصفهان)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 28, 89, 1403, 329-306. doi: 10.22034/gp.2023.55682.3110
صابری, حمید, ناصحی, هاجر, علیزاده, مهدی. (1403). 'تبیین نقش سیمای بصری بر رفتار شهروندان(مطالعه موردی منطقه 8 اصفهان)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 28(89), pp. 329-306. doi: 10.22034/gp.2023.55682.3110
صابری, حمید, ناصحی, هاجر, علیزاده, مهدی. تبیین نقش سیمای بصری بر رفتار شهروندان(مطالعه موردی منطقه 8 اصفهان). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 28(89): 329-306. doi: 10.22034/gp.2023.55682.3110

تبیین نقش سیمای بصری بر رفتار شهروندان(مطالعه موردی منطقه 8 اصفهان)

جغرافیا و برنامه‌ریزی
دوره 28، شماره 89، آبان 1403، صفحه 329-306    اصل مقاله (2.01 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2023.55682.3110
نویسندگان
حمید صابری* 1؛ هاجر ناصحی2؛ مهدی علیزاده3
1استادیار مرکز تحقیقات گردشگری، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2دکتری، گروه جغرافیا، واحد نجف اباد، دانشگاه ازاد اسلامی، نجف اباد، ایران
3دانشجو دکتری، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده
سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیط‌‌های انسان‌ساخت و به‌ویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعه‌ای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد. جامعه آماری کلیه افراد بالای 15 سال ساکن در این منطقه(239756 نفر) است، که 204 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص(نورپردازی، رنگ، خوانایی، خط آسمان، بو و صدا، جهت‌یابی، مبلمان شهری، امنیت اجتماعی، حس مکان، سرزندگی، تصویر ذهنی، نگرش فضایی، مشارکت اجتماعی) با استفاده از مبانی نظری استخراج شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های T تک نمونه‌ای، رگرسیون چندگانه و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‌های پژوهش حاکی از؛ معناداری کلیه شاخص‌های بررسی شده در سطح 95 درصد اطمینان می‌باشد، در بین شاخص‌های سیمای بصری شاخص، رنگ بییشترین ضریب و تأثیر را در سیمای بصری منطقه 8 اصفهان و شاخص حس مکان- هویت بیشترین ضریب و تأثیر را در رفتار شهروندان این منطقه دارند. نتایج نشان می‌دهد؛ با توجه به درهم آمیزی مؤلفه‌ها و شاخص‌های مفهوم سیمای بصری شهری، نقش آن بر جوانب مختلف رفتار شهروندان و بروز بحران‌های اخلاقی و انسانی انکارناپذیر می‌باشد.

تازه های تحقیق

از آنجا که بحث سیمای شهری و توجه به نیازهای انسان­ها در محیط­های شهری جایگاه ویژه­ای در مطالعات برنامه­ریزی و طراحی شهری به خود اختصاص می­دهد. در پژوهش حاضر سعی بر آن شد، که به صورت موردی با بررسی منطقه 8 اصفهان به بیان و بررسی موضوع طرح شده در قالب 13 شاخص مطرح در خصوص متغیر مستقل(سیمای بصری) و متغیر وابسته( رفتار شهروندان) پرداخته شود. از نتایج می­توان استنباط کرد:

سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیط­­‌های انسان‌ساخت به‌ویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی برکارکردهای روانی و اجتماعی به خصوص در جوامع مدرن به همراه دارند؛ از این­رو استفاده از ظرافت‌های هنری و مهندسی رعایت شده در ساختار فیزیکی و طبیعی سازه‌ها و نمادهای شهری، گرافیک و هنرهای خیابانی(همچون نقاشی دیواری)، ایجاد ساختار مشابه در نمای ظاهری ساختمان­ها و ...  باعث می‌­گردد، تا علاوه بر زیباسازی محیط شهری، جلوه‌های بصری نیز در شهر توسعه یابند. پرواضح است، هر چه سیمای شهر از هارمونی و زیبایی بیشتری برخوردار باشد، نشاط بصری و روانی در شهر دوچندان خواهد شد. مطابق نتایج به­دست­آمده از میان هفت بعد نورپردازی، رنگ، خوانایی، خط آسمان، بو وصدا، جهت­یابی، مبلمان شهری بیشترین تأثیر را در رفتار شهروندان منطقه 8 اصفهان شاخص­های خوانایی و جهت­یابی دارند؛ و همچنین مشخص شده­است، که متغیر سیمای بصری بر رفتار شهروندان این منطقه تأثیر بسیاری دارد.

با توجه به مطالب بیان شده، می­توان نتیجه گرفت، که سیمای بصری می­تواند در راستای افزایش سطح رفتار و تعاملات مثبت شهروندان تأثیرات بسیاری داشته باشد. همچنین عدم توجه به سیمای بصری به عنوان یک عنصر فضایی، به جهت نبود امکانات و تجهیزات، کمبود بودجه، عدم وحدت رویه، بی‌توجهی به نظرات کارشناسی متخصصین و مشاوران هنری، پراکندگی سلایق و ... موجب گردیده؛ شاهد وجود بافت ناکارآمد وفرسوده در محلاتی همچون کوجان، مارچین و غیره، ساخت پروژه‌هایی ناقص، یا حتی تخریب سازه‌های شهری در منطقه 8 اصفهان باشیم. لذا وجود مسائلی همچون اغتشاشات بصری در فضاهای شهری، آسفالت نامناسب معابر اصلی و فرعی، دیوارهای شکسته و شعار نویسی شده، ساختمان‌های فرسوده قدیمی با خطر ریزش، مبلمان شهری نامناسب و افسرده، زمین‌های خاکی رهاشده، حفاری­ها و گودبرداری‌های بلاتکلیف، نماهای ساختمانی مغایر با معماری ایرانی ـ‌ اسلامی، نصب و الصاق انواع اعلانات بر در و دیوار ساختمان‌های شهری، سد معبر توسط دست‌ فروشان و صاحبان مغازه­ها و بسیاری موارد دیگر بر لزوم و اهمیت توجه به سیمای بصری شهرها در سطوح مختلف محلی تا شهری و فرا شهری و به خصوص در منطقه مورد مطالعه را با به کارگیری مقررات، قوانین و سیاست­گذاری­های مناسب دوچندان می­نماید. بنابراین جهت دستیابی به اجتماعی پایدار و رفتار مناسب شهروندان در شهرها شناخت، بررسی، و بهبودِ سیمای بصری شهری اهمیت می­یابد.

راهکارها:

  • توجه به امر پیاده مداری و بستر سازی معابر و راه­های منتهی به فضاهای عمومی جهت جذابیت بیشتر برای تشویق شهروندان به حرکت پیاده و در نهایت افزایش پویایی و تعاملات اجتماعی در سطح منطقه 8،
  • توسعه و امکان طرح نمادهای فرهنگی، سنتی، اسلامی و نشانه­ها و اِلمان­های کالبدی و معنایی در سطح فضاهای عمومی منطقه و میادین و خیابان­های منطقه 8 اصفهان،
  • بهبود ذهنیت فضا: فرصت‌های رفتاری، القائات معنایی، برازندگی، ارزش زیباشناختی، رویه هنجاری-اخلاقی، هم‌ساختگی، خوانایی، معنی فـرهنگی نمادین در سطح محلات و بخصوص درفضاهای عمومی مورد استفاده شهروندان منطقه8( از جمله مراکز خرید مانند خیابان رباط، پنج طبقه و..).
  • بهبود عینیت فضا: که شامل نقشه منطقه، سیمای‌ بصری منطقه 8، انواع فعالیت، نوع رفتار مردم، صدا و بوی موجود در فضاهای عمومی، طبیعت و طراوت در سطح پارک­ها و خیابان­ها و ...، و در نهایت پراکنش کاربری‌ها می­باشد؛
  • بهسازی بافت‌های فرسوده و زیباسازی این نقاط،( 242 هکتار بافت فرسوده در منطقه 8 اصفهان عمدتاً در محله­های مارچین و کوجان).
  • توجه به هنر عمومی و عناصر گرافیکی محیطی برای ارتقای ارزش­های بصری در سطح فضاهای عمومی و بخصوص خیابان­ها و معابر موجود در منطقه 8 اصفهان (خیابان ها و شریان­های اصلی و مهم مانند خیابان رزمندگان، رباط وغیره، و لبه های منطقه مثل خیابان امام خمینی، بهارستان، کاوه، فروغی)،
  • مرمت و ساماندهی بناهای قدیمی و متروکه با ارزش و استفاده مجدد از آنها مانند برج­های کبوتر خانه (مانند برج‌های کبوتر خانه محله بافت فرسوده کوجان )که علاوه بر کارکرد زیبایی شناختی می­تواند به عنوان نشانه و نمادی در سطح فضاهای شهری منطقه مورد مطالعه به ادراک شهروندان و جهت­یابی آنان کمک کند.
کلیدواژه‌ها
سیمای بصری؛ رفتار شهروندان؛ منطقه 8 اصفهان؛ منظر شهر
اصل مقاله

سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیط­‌های انسان‌ساخت و به‌ویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعه­ای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی می­باشد. جامعه آماری کلیه افراد بالای 15 سال ساکن در این منطقه(239756 نفر) است، که 204 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص(نورپردازی، رنگ، خوانایی، خط آسمان، بو و صدا، جهت­یابی، مبلمان شهری، امنیت اجتماعی، حس مکان، سرزندگی، تصویر ذهنی، نگرش فضایی، مشارکت اجتماعی) با استفاده از مبانی نظری استخراج شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های T تک نمونه‌ای، رگرسیون چندگانه و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‌های پژوهش حاکی از؛ معناداری کلیه شاخص­های بررسی شده در سطح 95 درصد اطمینان می­باشد، در بین شاخص‌های سیمای بصری شاخص، رنگ بییشترین ضریب و تأثیر را در سیمای بصری منطقه 8 اصفهان و شاخص حس مکان- هویت بیشترین ضریب و تأثیر را در رفتار شهروندان این منطقه دارند. نتایج نشان می‌دهد؛ با توجه به درهم آمیزی مؤلفه‌ها و شاخص‌های مفهوم سیمای بصری شهری، نقش آن بر جوانب مختلف رفتار شهروندان و بروز بحران­های اخلاقی و انسانی انکارناپذیر می‌باشد.

مراجع
  • آفتاب، احمد؛ علی­پور، ابراهیم،(1394). بررسی و تحلیل رابطه بین سیمای بصری شهر و رفتار شهروندان(مطالعه موردی: شهر اردبیل)، نشریه جغرافیایی سرزمین، 12(46): 41- 56.
  • اصغری زمانی، اکبر؛ ولیزاده کامران، خلیل؛ رحمانی، رباب.(1401). بررسی تطبیقی وضعیت خط آسمان شهری با استفاده از تحلیل­ها سه بعدی GIS، مطالعه موردی: شهرک ولیعصر و رشدیه تبریز. نشریه علمی جغرافیا و برنامه­ریزی، 26(80): 1-26.
  • اسدپور، فائزه؛ مهدی­نژاد، جمال­الدین؛ شرقی، علی؛ صالح صدق­پور، بهرام.(1400). شناسایی و ارزیابی عوامل ساماندهی بصری موثر بر بهبود سیمای کالبدی روستاهای ایران، پژوهش­های روستایی، 12(3): 572- 589.
  • حائری، ساناز؛ اسماعیل دخت، مریم.(1401). مقیاس­های تعامل منظر شهری با اکولوژی شهری در برنامه­های توسعة شهری، فصلنامه منظر،59: 58-73.
  • پاکزاد، جهانشاه.(1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، انتشارات شهیدی.
  • پاک­نژاد، نوید؛ طبیبیان، منوچهر؛ لطیفی، غلامرضا.(1398). تبیین چارچوب تأثیر سازمان فضایی بر الگوهای رفتاری شهروندان(مطالعه تطبیقی نحلات زرگنده و دروس با استفاده از روش تحلیل شبکه شهری UNA)، معماری و شهرسازی آرمان شهر،13(33): 227-239.
  • رضایی، محمدرضا؛ رفیعی، قاسم.(1387). «سیمای بصری شهر و اثرات روان شناختی آن در ارتقا و بهبود کیفیت زندگی شهروندان»، همایش ملی روانشناسی و کاربرد آن در جامعه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.1387: 1-11.
  • رازقی، محمدعلی؛ نوابخش، مهرداد؛ انصاری، حمید. (1396). ناهماهنگی‌های بصری در سیمای شهر اهواز و تأثیر آن بر رفتار اجتماعی شهروندان، تغییرات اجتماعی-فرهنگی، 14(1): 58-76.
  • حاتمی­نژاد، حسین؛ همقدم، نوشا؛ کانونی، رضا.(1400). واکاوی مؤلفه­های حکمروایی خوب شهری در ایجاد رضایتمندی سکونتی با رویکرد آینده­پژوهی(مطالعه موردی: شهر رشت)، نشریه علمی جغرافیا و برنامه­ریزی، 26(81):61-43.
  • ستارزاد فتحی، مانی؛ زارعی، مجید؛ هاشم پور، رحیم. (1398). تحقیق در مورد اصول رفتارگرا و فضاهای شهری دموکراتیک؛ ادغام ایده­ها، مجله معماری و شهرسازی ایران، برنامه ریزی، 10(18): 61-84.
  • عابدینی، عیسی؛ آقاپور، مهدی.(1400). شناسایی عوامل کلیدی(پیشران­های) شهروندی زیست محیطی(مطالعه موردی: شهروندان تبریزی)، نشریه علمی جغرافیا و برنامه­ریزی،26(80):185-202.
  • علی­اکبری، اسماعیل.(1385). رویکردی مفهومی به تأثیر سیمای بصری بر الگوهای رفتاری، جغرافیای(نشریه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران)،4(10-11): 143-163.
  • علی حسن، آواره؛ عامری سیاهویی، حمیدرضا. (1400). ارزیابی کیفیت شاخص­های سیمای شهری بر رفتار شهروندان موردی، خیابان اصلی شهر رانیه(دروازه)، اقلیم کردستان عراق. فصلنامه پژوهشی شهرسازی و معماری هویت محیط، 2(8).
  • محمدی‌زاده، غلامحسین.(1394). تحلیل شناخت مفهوم سکونت و مسکن در جغرافیای محیطی با تأکید بر بازخوانش نظریه فرهنگ­گرایی آموس راپاپورت. مدیریت شهری و روستایی، 42(17): 369-402.
  • ناصحی، هاجر؛ صابری، حمید.(1395). «بررسی رابطه بین سیمای بصری مناطق شهری و رفتار شهروندان منطقه 8 اصفهان»، دومین کنفرانس بین المللی یافته­های نوین پژوهشی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری. 1395: 1-17
  • ناصحی، هاجر؛ صابری، حمید؛ قائدرحمتی، صفر؛ خادم­الحسینی، احمد.(1401). مکان­های سوم و پایداری اجتماعی مناطق شهر اصفهان، فصلنامه چشم­انداز شهرهای آینده، 3(2): 95-111.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 212
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 75


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب