آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,361 |
| تعداد مقالات | 16,731 |
| تعداد مشاهده مقاله | 53,983,960 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 16,669,055 |
بررسی و تحلیل جایگاه اقتضای حالِ عوامل ارتباط کلامی در ساختار و مفهوم کلام | ||
| زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
| مقاله 1، دوره 76، شماره 248، اسفند 1402، صفحه 1-26 اصل مقاله (722.72 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2023.47903.3175 | ||
| نویسنده | ||
| محبوبه همتیان* | ||
| گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| الگوی طراحی شده بر مبنای اقتضای حال نگاهی متفاوت به چراییِ کاربرد ساخت‌های زبانی و آرایه‌های بلاغی در کلام است. در این رویکرد چرایی و علت کیفیت یا چگونگی زبان بررسی و نقش اقتضائات عوامل گوناگون در این زمینه مطالعه می‌شود. و فراتر از دستور و بلاغت، ویژگی‌های کلام و عوامل مؤثر در ایجاد آن و همچنین چگونگی ایجاد آن و چراییِ ویژگی‌های کلام بررسی می‌شود. در این طرح با دیدی وسیع و بنیادی زمینه‌های مبنایی و مؤثر در ایجاد ویژگی‌های ساختاری و زیبایی‌شناسی زبان تبیین و این امکاناتِ بالفعل و بالقوه در زبان برای کشف و تبیین ویژگی‌های کلام در نظر گرفته می‌شود و حتی گاهی در تحلیل محتوا و مفهوم آن نیز مؤثر است. این دیدگاه در واقع الگویی زبانی - شناختی است که علل وجود و ایجاد ویژگی‌های زبان را در همۀ حوزه‌های زبانی و بلاغی بررسی می‌کند؛ این بررسی به حوزۀ صوری کلام محدود نمی‌شود؛ بلکه حوزۀ اصلی مطالعه در این نظریه نحوۀ کاربرد امکانات صوری زبان برای مفهوم‌سازی و ایجاد و خلق معنا است. در واقع مطالعۀ ویژگی‌های صوری و ظاهری زبان برای کشف معانی و مفاهیم کلام (هدف اصلی این دیدگاه)، از ملزومات و به‌نوعی ضروریات تلقی می‌شود. این رویکرد بر کاربرد این امکانات زبانی متمرکز است. از سویی نقش آن‌ها را در خلق معانی و مفاهیم بررسی می‌کند و از سوی دیگر نقش معانی و مفاهیم را در تعیین ویژگی‌های ظاهری زبان تبیین می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بلاغت؛ ارتباط کلامی؛ اقتضای‌حال؛ عوامل اصلی؛ عوامل مؤثر | ||
| مراجع | ||
|
آسابرگر، آرتور (1380). روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمۀ محمدرضا لیراوی، تهران: سروش.
آهنی، غلامحسین (1357). معانی و بیان. تهران: مدرسۀ عالی ادبیات و زبانهای خارجی.
ابنمنظور الافریقی المصری ( 1410ه – 1990م.) لسانالعرب. بیروت: دارصادر.
اسفراینی، ابراهیم بن محمد عصام الدین (1284ق). الأطول، شرح التلخیص مفتاحالعلوم. حققه عبدالحمید هنداوی، مطبعه السلطانیه.
امینی، محمدرضا (1388). «بازنگری مبانی علم معانی و نقد برداشتهای رایج آن». پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، دورۀ جدید، شماره 3، پاییز، ص 59-76.
بستانی، قاسم؛ کامله بوعذار (1398). «ﺗﺄملی در ﻣﻔﻬﻮم "ﻣﻘﺘﻀﺎی ﺣﺎل" و ﮔﺴﺘﺮۀ آن در ﻋﻠﻢ ﻣﻌﺎنی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره54، ص1-20.
بلور مریل و توماس بلور (1390). مقدمهای بر روند تحلیل گفتمان انتقادی. ترجمۀ علی رحیمی و امیرحسین شاهبالا، اصفهان: جنگل.
تفتازانی، سعدالدین (1383). مختصرالمعانی، قم: دارالفکر، چ هشتم.
تفتازانی، سعدالدین (1425ه- 2004م). المطول. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
ترادگیل، پیتر (1376). زبانشناسی اجتماعی. ترجمۀ محمد طباطبایی، تهران: آگاه.
تقوی، سیدنصراله (1363). هنجارگفتار. اصفهان: فرهنگسرای اصفهان، چ دوم.
الجاحظ، ابی عثمان (1375ه – 1956). البیان و التبیین. حققه و شرحه حسن السندوبی، بیروت: دارالفکرالعربی.
الجرجانی، عبدالقاهر (1422ه-2001م) دلائلالاعجاز. تحقیق عبدالحمید هنداوی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
الخطیب القزوینی، جلالالدین (1405ه. - 1985م.). الإیضاح. قم: دارالکتاب الإسلامی.
الخطیب القزوینی، جلالالدین (1350ه-1932م.). التلخیص. ضبط و شرح عبدالرحمن البرقوقی، بیروت: دارالفکرالعربی، الطبعة الثانی.
الخفاجی، ابن سنان (1372ه-1953م.). سرّالفصاحه. صححه و علق علیه: عبدالمتعال الصعیدی، مصر: مکتبه و مطبعه محمدعلی صبیح و اولاده.
دایک، تئون ای. ون. (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاویِ انتقادی. گروه مترجمان، ویراسته مهران مهاجر و محمد نبوی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
راغب اصفهانی (1992م ـ 1412هـ.). المفردات الفاظ القرآن. بیروت: الدارالسامیه.
رستمیان، مرضیه، سیدکاظم طباطبایی (1390) «بررسی تطبیقی بافت موقعیتی (برونزبانی) از دیدگاه فرث، هایمز و لوئیس با سیاق حالیه». دوفصلنامه تخصصی پژوهشهای میانرشتهای قرآن کریم، سال دوم، شمارۀ چهارم، ص29-36.
رسولی، حجت (1378). «حال و مقام در دانش بلاغت». نشریۀ فلسفه و کلام، شمارۀ 26، پاییز و زمستان، ص 115-127.
سکاکی، أبییعقوب، 1356ه-1937م.، مفتاحالعلوم. مصر: مطبعه مصطفی البابی الحلبی و اولاده.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1389). موسیقی شعر. تهران: آگاه، چ یازدهم.
شمیسا، سیروس (1386). معانی. تهران: میترا، چ نخست از ویرایش دوم.
صفیپوری شیرازی، عبدالرحیم (۱۳۹۰). منتهَیالأَرب فی لغةالعرب. تصحیح و تعلیق: محمدحسن فؤادیان، علیرضا حاجیاننژاد، تهران: دانشگاه تهران.
صیادکوه، اکبر (1385). «جایگاه رعایت اقتضای حال و مخاطب» در نظریههای ادبی سنتی و نوین». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ بیستوپنجم، شمارۀ سوم، پیاپی48، ص117-132.
طاهری، حمید (1382). «مروری بر اقتضای حال». کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 65 و 66، بهار، ص 84-87.
طبیبیان، سید حمید (1384).«سخن آوردن برخلاف مقتضای ظاهر». مجله فرهنگ، شماره55، ص219-238.
عرفان، حسن (1383). کرانهها، شرح فارسی مختصرالمعانی. تهران: هجرت، چ چهارم.
عسکری، ابیهلال (1371ه -925). الصناعتین. تحقیق علی محمد البجاوی، محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالاحیاء الکتب العربیه.
عموش، خلود (1388). گفتمان قرآن. ترجمه سیدحسین سیدی، تهران: سخن.
القیروانی، ابن رشیق (1424ه-2004م.) العمده. تحقیق دکتر عبدالحمید هندوانی، بیروت: المکبتة العصریه.
فتوحی، محمود (1386).«نگاهی انتقادی به مبانی نظری و روشهای بلاغت سنتی». ادب پژوهی، دوره اول شماره سوم، ص9-37.
گلزاری، محمود، خرداد (1371).«روانشناسی ارتباط کلامی». دومین سمینار زبان فارسی در صدا و سیما، 23‑25، تهران: سروش.
محسنیان راد، مهدی، خرداد (1371). «زبان از دیدگاه نظریۀ ارتباط جمعی». دومین سمینار زبان فارسی در صدا و سیما، 23‑25، تهران: سروش.
مشکوةالدینی، مهدی (1388). سیر زبانشناسی. دانشگاه فردوسی، مشهد: چ پنجم.
مکاریک، ایرناریما (1388). دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر. ترجمه مهران مهاجر، محمد نبوی، تهران: آگاه، چ سوم.
مک کوایل، دنیس (1382). مخاطبشناسی. ترجمه مهدی منتظرالقائم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها، چ دوم.
میلر، جرالد ر. (1385). ارتباط کلامی. ترجمه علی ذکاوتی قراگزلو، تهران: سروش، چ سوم.
نفیسی، علیاکبر (1355). فرهنگ نفیسی. تهران: خیام.
هاشمی، احمد (1383). جواهرالبلاغه. قم: انتشارات اسماعیلیان.
همایی، جلالالدین (1373). معانی و بیان، یادداشتهای استاد همایی. به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: نشرهما، چ دوم.
همتیان، محبوبه (1392). «بررسی و نقد اقتضای حال و تحلیل مثنوی برمبنای آن». به راهنمایی حسین آقاحسینی، پایاننامۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان.
همتیان، محبوبه؛ حسین آقاحسینی (1393). «نقد و بررسی سیر بحث اقتضای حال». ادب فارسی، سال4، شماره 1 (پیاپی13)، ص53-72.
همتیان، محبوبه (1396). «ویژگی‌های متکلم بلیغ براساس دیدگاههای بلاغیون از آغاز تا امروز». فنون ادبی، سال نهم، شمارۀ 4 (پیاپی21)، ص91-102.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 389 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 340 |
||