آمار
| تعداد نشریات | 44 |
| تعداد شماره‌ها | 1,303 |
| تعداد مقالات | 16,035 |
| تعداد مشاهده مقاله | 52,539,649 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,243,478 |
تحول در بازنمایی زن در گفتمانهای اسلامی و نسبت آن با کودک همسری در دوره جمهوری اسلامی | ||
| جامعه شناسی اقتصادی و توسعه | ||
| دوره 12، شماره 1، مهر 1402، صفحه 81-109 اصل مقاله (397.97 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jeds.2023.56542.1726 | ||
| نویسندگان | ||
| فرامرز تقی لو* 1؛ فاطمه حیدری2 | ||
| 1عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تبریز | ||
| 2فارغ التحصیل کارشناسی ارشد جامعه شناسی از گروه علوم اجتماعی دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز | ||
| چکیده | ||
| بازنمایی زن در گفتمانهای مختلف اسلامی در ایران معاصر و بویژه در دوره جمهوری اسلامی به صورتهای مختلفی متجلی می شود و به تغییر و تحول وضعیت عینی زنان و دختران در جامعه ایران منجر می شود. پژوهش حاضر ضمن مطالعه نحوه بازنمایی زن درگفتمان های اسلامی معاصر بویژه دوره جمهوری اسلامی، به تحلیل این مساله می پردازد که چگونه گفتمانهای اسلام سنتی و اسلام سیاسی در حوزه زنان در رقابت با گفتمانهای مدرن، نواندیشی دینی و اصلاح طلبی قرار می گیرند و مطابق با آن چگونه بازنمایی زن بر مبنای کنترل هرچه بیشتر بر بدن زنانه با تاکید بر ازدواج زودهنگام، نقش مادری و فرزندی آوری در رقابت با بازنمایی زن بر مبنای آزادی نسبی و کنترل هر چه کمتر بر تن زنانه، برابری جنسیتی، مشارکت اجتماعی و افزایش سن ازدواج، قرار گرفته است. سوال این است که گفتمانهای اسلامی در بازنمایی مفهوم زن و رویارویی با مساله ازدواج زودهنگام یا کودک همسری چگونه صورتبندی شده اند؟ زمینه ها و دلایل تحول گفتمانی و علل و عوامل دخیل درآن چه بوده است؟ فرضیه پژوهش این است که گفتمان غالب در ادوار مختلف از تحول برخوردار شده و منحنی این تحول گرایش این گفتمان را به دخالت هر چه بیشتر درتثبیت نطام معنایی خود در تعریف سنتی از زنان و برنامه ریزی برای افزایش ازدواج و فرزندآوری درحداقل سن و در تقابل با گفتمانهای مدرن و نو اندیشی دینی کشانده است. نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف، روش برگزیده ما در بررسی یکی از مسائل اصلی زنان در ایران معاصر، یعنی کودک همسری بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گفتمان؛ اسلام؛ زن؛ کودک همسری؛ جمهوری اسلامی | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، کامیل (1396)، طنین سکوت: پژوهشی جامع در باب ازدواج زودهنگام کودکان در ایران، چ اول، تهرآن، نشر شیرازه.
________ (1398)، خانه‌ای بر روی آب: در باب صیغه محرمیت و ازدواج موقت در ایران، چ اول، تهرآن، نشر شیرازه.
اردستانی، علی و صدیقه یوسف مدد(1395)، گفتمان اسلام سیاسی و ظهور هویت زنانه در دوره پهلوی، فصلنامه سیاست، دوره49، ش 1، بهار 1398، ص20-1.
افتخارزاده، زهرا (1394)، تجربه زیسته زنان در ازدواج زودهنگام، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، دوره 2، شماره 3
افضلی، رسول و عظیم زمانی (پاییز1400)،سیاست هم ارزی، هژمونی و ساخت سیاسی فضا، آمایش سیاسی فضا، دوره3، ش4.
انصاری، منصور (1385)، اسلام سیاسی: زمینه‌ها و پیشگامان، پژوهش نامه متین، 35/34.
الگار،حامد (1369)، دین و دولت در ایران: نقش علما در دوره قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری، تهرآن، نشر توس.
آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی ولیلالی، تهرآن، نشرنی.
بخشایش اردستانی، احمد (زمستان1388)، بنیادگرایی اسلامی و مدرنیته: تعامل یا تقابل،مطالعات سیاسی، سال2، ش 6.
بهرامی برومند، مرضیه (زمستان1395)، دیگری در اندرونی (واکاوی فضای جنسیتی)، چ اول، تهرآن، نشر تیسا.
_____________ (1399)، از زنان پرده نشین تا بدن‌های رام، چ اول، تهرآن، نشر لوگوس.
بستان، حسین (1388)، اسلام و تفاوت‌های جنسیتی در نهادهای اجتماعی، جلد اول، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پناهنده، هومن (اردیبهشت 1379)، ابهام در تعبیر مسئله ی زنان در ایران، زنان، سال هشتم، ش63.
تشکری، زهرا (1381)، زن در نگاه روشنفکران، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، قم، طه.
ثقفی تهرآنی، محمد (1389ق)، تفسیر روان جاوید، تهرآن، انتشارات برهان.
جعفریان، رسول(1380)، رسائل حجابیه، قم، نشر دلیل ما.
جعفری، زهرا(1397)، تدوین لایحه‌ای جدید برای مقابله با کودک همسری، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری.
جهانگردی، محسن(1385)، بررسی تمایزهای فقهی زن و مرد، قم، موسسه بوستان کتاب.
حجازی، بنفشه(1392)، تاریخ خانم‌ها: بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر قاجار، چ دوم، تهرآن، نشر قصیده سرا.
حجازی، بنفشه(1399)، زن در مثل: امثال و حکم مربوط به زنان در زبان فارسی، چ دوم، تهرآن، نشر فروزان روز.
حسینی زاده، محمدعلی(1386)، اسلام سیاسی درایران، قم، نشردانشگاه مفید.
خسروپناه، محمدحسین(1382)، هدف‌ها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، چ2، تهرآن پیام امروز.
خلیلی، محسن(پاییز1386)، آسیب شناسی مشارکت سیاسی زنان در جامعه معاصر ایران، پژوهش زنان، دوره 5، ش2.
خاتمی، محمد (1379)، انسان ملتقای مشرق جان و مغرب عقل، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، تهرآن، وزارت امور خارجه.
دیالافوا، مادام (1361)، سفرنامه مادام دیالافوا: ایران و کلده، ترجمه و نگارش علی محمد فره وشی، چ دوم، تهرآن، خیام.
دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها (1376)، زن در آینه مطبوعات، تهرآن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
روحانی، حسن (1392)، سخنرانی‌های انتخاباتی حسن روحانی.
ریحانی، تارا (1399)، بررسی جایگاه نهادهای قانونگذار در کاهش پدیده کودک همسری درایران، نشریه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، تابستان 1399، ش50.
زائر کعبه، رحیم و فردین قریشی (1398)، زمینه‌های جامعه شناختی تحول گفتمان عدالت در دولت های...، دو فصل نامه جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، سال نهم، ش دوم، پاییز و زمستان 1399.
سادات شفیعی، سمیه و زهرا پورباقر(1393)، مطالعه ی جنسیتی شاخص‌های توسعه در اجرای برنامه چهارم، فصل‌نامه‌ی مطالعات توسعه‌ی اجتماعی- فرهنگی، دوره سوم، ش 4، بهار1394، ص110-75.
سراج زاده، حسین و محمد جواد غلامرضا کاشی (1391)، گفتمان جامعه پاک : شالوده شکنی سیاست نمایش بدن زنانه در دوره پهلوی، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، ش26.
سروش، عبدالکریم (1377)، آزادی، عدالت و دین داری، مصاحبه با روزنامه آریا، ش 76،6/8/1377.
سلطانی، علی اصغر(1383)، تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش، فصل نامه علوم سیاسی، سال هفتم، ش28.
___________ (1392)، قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهرآن، نشرنی.
سعیدی، سعیده (1396)، بررسی مردمنگارانه پدیده ازدواج زودهنگام در میان مهاجران افغان، پژوهش‌های انسان شناسی ایران، دوره 7، شماره 1.
شجاعی زهرا (1384)، برای زنان فردا، تهرآن، معاونت امور مشارکت زنان، انتشارات سوره مهر، ج دوم.
صادقی، فاطمه(1390)، زنان، قدرت و مقاومت در ایران پس از انقلاب، لندن، نشر زنان و قوانین در جوامع مسلمان.
_________(1392)، جنسیت درآرای اخلاقی از قرن سوم پیش از اسلام تا قرن چهارم هجری، تهرآن، نشر نگاه معاصر.
صادقی فسایی، سهیلا و همکاران (1395)، تحلیل گفتمان سه دوره اجرایی جمهوری اسلامی ایران در زمینه وضعیت اجتماعی زنان، دو فصلنامه علمی و پژوهشی الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، سال چهارم، ش هفتم.
طباطبایی، محمد حسین (1338)، زن در اسلام، ماهنامه مکتب تشیع، ج ا، ش1.
عظیم زاده اردبیلی، فائزه (تیرماه 1388)، آثار و گستره اذن ولی در نکاح دوشیزه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
عظیمی دولت آبادی، امیر و پروین علی پور (1398)، تحلیل جایگاه زنان در خرده گفتمانهای انقلاب اسلامی، نشریه زبان شناسی اجتماعی، دوره سوم (سری جدید)، ش 1، پیاپی9.
علی پور، پروین و محمد جواد زاهدی (1396)، تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 6، ش 2،
فروتن، یعقوب (1381)، زمینه‌های فرهنگی تحولات جمعیت شناختی، با اشاراتی به انتقال باروری در ایران، فصل نامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش14. ص110-91.
فدائیان اسلام (1329)، رهنمای حقایق، در رسول جعفریان (ویراستار) در سال 1384، رسائل سیاسی- اسلامی در دوره پهلوی، ج 1، تهرآن : انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
قاسمی، یارمحمد و مهرداد نوابخش (1396)، جایگاه و هویت زن در جدال گفتمانهای ایرانی: با تاکید بر گفتمان امام خمینی، فصل نامه علمی و پژوهشی زن و فرهنگ، سال نهم، ش35، بهار1397.
قجری، حسینعلی، جواد نظری(1392)، تحلیل گفتمان، تهرآن، انتشارات جامعه شناسان.
قریشی، فردین (بهار1386)، مبانی معرفت شناسانه اصلاح طلبی دینی: تحریر چالش‌های نظری و بسط پاسخ‌های نظریه، فصل نامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، ش1، بهار1387، ص183-161.
کسرایی، محمدسالار و مریم طهماسبی (1393)، گفتمانهای زنان پس از انقلاب اسلامی (گفتمان اصلاح طلبی، گفتمان سنت گرایی فقهی)، فصل نامه پژوهش‌های سیاسی و بین المللی، سال ششم، ش 22، بهار 1394.
صفوی، حنانه سادات و ماه گل مینایی(1394)، تجربة زیستة دختران نوجوان در نقش همسر، ویژه نامة پژوهشنامة زنان، سال 6، شمارة 1
کسرایی،محمدسالار و علی پوزش شیرازی(1388)، نظریه گفتمان لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی)، فصلنامه سیاست، دوره 39، ش 3 ،ص368-352.
کدیور، محسن(مهر1390)، بازخوانی حقوق زنان در اسلام: عدالت مساواتی بجای عدالت استحقاقی، وبسایت محسن کدیور
کرمی قهی، محمدتقی(1391)، تحلیل گفتمان سه برنامه توسعه با رویکردی به مسائل زنان و خانواده، فصل نامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ش 13.
گروه مشاوران جوان مرکز امور زنان (1389 و 1392)، زنان و خانواده در اندیشه دولت مهر، مرکز امور زنان و خانواده.
گزارش رئیس جمهور به مردم، روزنامه اطلاعات، 27/12/1379.
مجله زن روز (1361-1360-1359)، تصویر روی جلد، ش 775و 769. و «گفتار معصوم، زن و خانواده»، ش862.
مقدمی، محمدتقی (1391)، نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موفه و نقد آن، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دوم، بهار1390
مظفریان، رایحه (1400)، گره ازدواج زودهنگام در ایران، تهرآن، نشر ماهریس.
مونس‌الدوله (1380)، خاطرات مونس الدوله: ندیمه حرمسرای ناصرالدین شاه، سیروس سعدوندیان، تهرآن، نشر زرین.
موسوی، منصوره (بهار 1396)، زنانگی و بدن: نگاه جامعه شناسانه به بلوغ، چ دوم، تهرآن، نشر فیروزه.
__________(بهار1398)، تابوی زنانگی، چ دوم، تهرآن، نشر فیروزه.
مطهری، مرتضی (1367)، انسان کامل، تهرآن، انتشارات صدرا.
_________(1373)، نظام حقوقی زن در اسلام، تهرآن، انتشارات صدرا.
_________(1372)، اسلام و مقتضیات زمان، چ دوم، تهرآن، نشرصدرا.
مهرپور، حسین(1379)، مباحثی از حقوق زن از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین المللی، انتشارات اطلاعات.
مولاوردی، شهیندخت (1392)، پدیده‌ی نوظهور کودک بیوه، حقوق زنان، شماره 31.
مرکز امور مشارکت زنان (1382)، زنان در آئینه اصلاحات، تهرآن، انتشارات برگ زیتون.
مجتهدشبستری، محمد (1379)، نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهرآن، طرح نو.
میراحمدی، منصور (1392)، نگاهی دوباره: بازخوانی اندیشه‌های آیت الله دکتر بهشتی، قم، دانشگاه مفید، ص 350-344.
مقدادی، محمد مهدی و مریم جواد پور (1396)، تأثیر ازدواج زودهنگام بر سلامت جنسی کودکان و سازوکارهای مقابله با آن، فصلنامه حقوق پزشکی، سال 11، شماره 40
ملکیان، مصطفی (1379)، زن، مرد کدام تصویر؟، زنان، سال نهم، ش64.
ملکیان، مصطفی (1379)، نواندیشی دینی و مسئله زنان، بازتاب اندیشه، ش 4.
موسوی خمینی، روح الله (1389)، صحیفه امام، دوره بیست و دو جلدی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
______________(1421ه ق)، ج دوم، تحریرالوسیله، قم، دارالعلم.
موسوی، سید محمد (1384)، تحول گفتمان سیاسی تشیع در قرن بیستم، فصل نامه سیاست، دوره 38، ش1، بهار 1387.
نقش زنان در توسعه (1372)، دفتر امور زنان ریاست جمهوری و صندوق کودکان سازمان ملل متحد، تهرآن، نشر روشنگران.
نوروزی نژاد، جعفر و علی مختاری (بهار1394)، تبارشناسی هویت گفتمان اعتدال در زیست جهان فرهنگی ایران معاصر، رهیافت انقلاب اسلامی، سال نهم، ش 30.
نشریه جهان زنان (1300)، شماره های5و3.
همتی، مراد (مرداد1379)، بانگاه یک بعدی زنان را به دین بدبین نکنید، زنان، سال نهم، ش66.
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1377)، ازدواج دائم و ازدواج موقت از نظر اسلام، تهرآن، موجودی.
هاشمی رفسنجانی، اکبر (1364)، خطبه نماز جمعه تهرآن، 3 /10/1364.
هاشمی، سید محمد (1381)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج1، تهرآن، نشر میزان.
یورگنسن، ماریان،لویز فیلیپس (1400)، نظریه و روش تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، چ دهم، تهرآن، نشرنی.
Asghari,Shamin(2019),Early Marriage in Iran: A Pragmatic Approach, Journal of Rights Practice,11,2019,569-588. Dargahi,Shilan(2022), A take on early child marriage in Iran (Version1;Peer review: 2,Department of Economics,University,BrightonUnited Kingdom. Dargahi,Shilan(2021), A take early child marriage in Iran, Department of Economics,University of Brighton, United Kingdom. Laclau, Ernesto and Chantal Moufe (1985), Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics, London: Verso. Rabbani, Zoha (2022), Iranian Women Political Participation Compared to Women in other Muslim Countries and Regions, Journal of Political Studies of Islamic World,Vol 10, No 4. Rahbari,Laden(2022),Marriage Parentage and Child Registration in Iran,Social Sciences ,(2022,11,120). https://doi.org/10.3390/socsci11030120. Vakil, Saman (2011), Woman and politics in Islamic Republic of Iran, https://www.amazon.com/Women-Politics-Islamic-Republic-Iran/dp/1441197346. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 199 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 192 |
||