تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,306 |
تعداد مقالات | 15,997 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,425,752 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,172,113 |
بایزید در میانة شمس و مولانا | ||
زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز) | ||
مقاله 2، دوره 76، شماره 247، شهریور 1402، صفحه 25-49 اصل مقاله (656.82 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/perlit.2023.57368.3522 | ||
نویسنده | ||
حمید رضا توکلی* | ||
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
چکیده | ||
نخستین گفتوگوی شمس با مولانا پیرامون بایزید بوده است. شمس به این نکته در پایان یک پارهگفتار عربی در مقالات تصریح میکند. نقد بایزید بارها به شیوهای مشابه در جایجای سخنان شمس پدیدار میشود. همین نقد دربارة حلاج هم تکرار میشود. از این گذشته نکات مرتبط با این ملاحظة نقادانه بارها در مقالات جلوه دارد؛ تاملاتی دربارة متابعت و بدعت، شطح و مستی، هوشیاری پس از مستی، جبر و خاموشی. اما نکتة اصلی آنجاست که مولانا آشکارا در این زمینه نگاه و گفتار دیگری دارد. او نه تنها ستایندة بایزید و حلاج است؛ بل با شوری فزونمایه از مستی و جبر عاشقانه میگوید. در عین حال در ذهن و زبان مولانا روح سخن شمس بدون کاربست آن در نقد امثال بایزید حاضر است. این نوشتار تلاشی است برای بازخوانی پرسش نخستین شمس و طرح جوانب گوناگون دوگانگی نگاه شمس و مولانا در این چشمانداز و نیز پیشنهادهایی برای تبیین این تمایز و استقلال منظر | ||
کلیدواژهها | ||
مولانا؛ شمس تبریز؛ بایزید؛ شطح؛ سکر و مستی | ||
مراجع | ||
فلاکی، شمسالدین احمد (1375)، مناقبالعارفین، 2ج، چ3، تصحیح تحسین یازیچی، تهران: دنیای کتاب.
اوستا، ج2، (1375)، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، چ3، تهران: مروارید.
بهاءولد (1352)، معارف، ج1، تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، چ2، تهران: طهوری.
بیرونی، ابوریحان (1363)، فلسفۀ هند قدیم: [بخشی] از کتاب ماللهند، ترجمه اکبر داناسرشت، چ3، تهران: امیرکبیر.
توکلی، حمیدرضا (1400)، از اشارتهای دریا: بوطیقای روایت در مثنوی، چ4، تهران: مروارید.
توکلی، حمیدرضا (1398)، «دگرگونی نگاه به مفهوم سفر از سیر آفاقی تا سلوک انفسی نزد بایزید بسطامی و سن فرانسیس آسیزی»، همایش سفر و مسافر: مجموعه مقالات سومین همایش بینالمللی ادبیات تطبیقی فارسی-فرانسه، مشهد: دانشگاه فردوسی.
توکلی، حمیدرضا (1391)، «مولانا، بایزید و حسرت ایمان»، فصلنامۀ فرهنگ قومس، ش46/49
ثعالبی، عبدالملک بن محمد (1428) ثمارالقلوب فی المضاف و المنسوب، صیدا: المکتبه العصریه.
جامی، نورالدین عبدالرحمن (1370)، نفحاتالانس من حضراتالقدس، تصحیح محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
خدادادی، محمد (1391)، بازتاب اندیشههای شمس تبریزی در مثنوی مولوی، یزد: دانشگاه یزد.
خواجه نصیر طوسی (1369)، اوصافالاشراف، تصحیح سید مهدی شمس، تهران: وزارت ارشاد.
روزبهان بقلی شیرازی (1385)، شرح شطحیات، چ5، تصحیح هنری کوربن، تهران: طهوری.
زریاب خویی، عباس (1387)، «بایزید بسطامی»، شط شیرین پرشوکت، به اهتمام میلاد عظیمی، تهران: مروارید.
زرینکوب، عبدالحسین (1378)، پله پله تا ملاقات خدا، چ12، تهران: علمی.
زرینکوب، عبدالحسین (1366)، سرّ نی، ج2، چ2، تهران: علمی. تهران: نشر نی.
سالارینسب، مهدی (1397)، کتاب شمس تبریز، ج1، تهران: نشر نی.
سپهسالار، فریدون احمد (1391)، رساله در مناقب خداوندگار، تصحیح محمدعلی موحد و صمد موحد، تهران: کارنامه.
السرّاج الطوسی، ابینصر (1914)، اللمع فی التصوف، تصحیح رنولد الن نیکلسون، لیدن: بریل.
سلطان ولد (1389)، ابتدانامه، تصحیح محمدعلی موحد و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
سلطان ولد (1376)، انتهانامه، تصحیح محمدعلی خزانهدارلو، تهران: روزنه
سلطان ولد (1359)، ربابنامه، تصحیح علی سلطانی گردفرامرزی، تهران: دانشگاه تهران.
سلطان ولد (1377)، معارف، چ2، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
سلمی، ابوعبدالرحمن (1388)، مجموعه آثار، ج3، گردآوری نصرالله پورجوادی و محمد سوری، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
سلیمانی، مجید (1398)، «این نشان در حقّ او باشد که دید...»، بخارا، خرداد-تیر، ش131.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1384)، دفتر روشنایی: از میراث عرفانی بایزید بسطامی، چ2، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387)، قلندریه در تاریخ، چ3، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1384)، نوشته بر دریا: از میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی، تهران: سخن.
شمس تبریزی (1369)، مقالات، 2ج [در یک مجلد]، تصحیح محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
طاهری، قدرتالله (1392)، روایت سرّ دلبران: بازجست زندگی و تجارب تاریخی مولانا در مثنوی، تهران: علمی.
عطار نیشابوری (1387) الهینامه، مقدمه تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چ3، تهران: سخن.
عطار نیشابوری (1398)، تذکرةالاولیا، 2ج، مقدمه تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
عطار نیشابوری (1388)، مصیبتنامه، مقدمه تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چ5، تهران: سخن.
عطار نیشابوری (1393)، منطقالطیر، مقدمه تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چ14، تهران: سخن.
علاءالدوله سمنانی (1362)، العروة لاهل الخلوه و الجلوه، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
عینالقضات همدانی (1370)، تمهیدات، تصحیح دکتر عفیف عسیران، چ3، تهران: منوچهری.
غزالی، ابوحامد (1361)، کیمیای سعادت، ج2، تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی، ابوحامد (1364)، مشکاةالانوار، ترجمۀ صادق آیینهوند تهران: امیرکبیر.
غزالی، احمد (1392)، سوانح، تصحیح هلموت ریتر، چ2، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فرشبافیان صافی، احمد (1396)، سایهروشنهای شمس تبریزی، تبریز: یانار و آیدین.
فرضیشوب، منیره و سعید مهری (1400)، «شطح سبحانی بایزید در ترازوی نقد صوفیان»، فصلنامۀ گوهر گویا، س15، ش46، بهار و تابستان.
فروزانفر، بدیعالزمان (1367)، شرح مثنوی شریف، ج3، چ3، تهران: زوار.
فروزانفر، بدیعالزمان (1376)، زندگانی مولانا جلالالدین محمد، چ5، تهران: زوار.
کیلر، آنابل (1384)، «بایزید بسطامی»، ترجمه شهرزاد درویش نیکنام، آشنایان ره عشق: مجموعه مقالاتی در معرفی شانزده عارف بزرگ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
گولپینارلی، عبدالباقی (1384)، مولانا جلالالدین: زندگانی، فلسفه، آثار و گزیدهای از آنها، ترجمه و توضیحات توفیق هاشمپور سبحانی، چ4، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
لوئیس، فرانکلین دین (1386)، مولانا: دیروز تا امروز شرق تا غرب، چ3، ترجمه حسن لاهوتی، تهران: نامک.
محبتی، مهدی (1398)، در جدال با خویشتن، چ2، تهران: کتاب پارسه.
محبتی، مهدی (1392)، «تحلیل شخصیت بایزید در مقالات شمس»، فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش28، بهار.
مرتضایی، جواد (1389)، اندیشه و زبان در مقالات، تهران: علمی و فرهنگی.
مرتضوی، منوچهر(1370)، مکتب حافظ، چ3، تبریز: ستوده.
موحد، صمد (1390)، سیری در تصوف آذربایجان، تهران: طهوری.
موحد، محمدعلی (1394)، شمس تبریزی، چ2، تهران: نشر نو.
مولانا، جلالالدبن محمد (1384)، فیهمافیه، چ10، تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
مولانا، جلالالدبن محمد (1355)، کلیات شمس، 10ج، چ2، تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
مولانا، جلالالدبن محمد (1375)، مثنوی معنوی، 6ج، تصحیح رینولد الن نیکلسون، تهران: توس.
مولانا، جلالالدبن محمد (1372)، مجالس سبعه، تصحیح توفیق سبحانی، چ2، تهران: کیهان.
نیکلسون، رینولد الین (1389)، شرح مثنوی معنوی، ج4، ترجمه حسن لاهوتی، چ4، تهران: علمی و فرهنگی.
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1387)، کشفالمحجوب، چ4، تصحیح محمود عابدی، تهران: سروش. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 356 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 463 |