دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات44
تعداد شماره‌ها1,303
تعداد مقالات16,035
تعداد مشاهده مقاله52,543,163
تعداد دریافت فایل اصل مقاله15,246,505
هروی, جواد. (1402). آل ساج. سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(34), 167-190. doi: 10.22034/jiiph.2023.53069.2359
جواد هروی. "آل ساج". سامانه مدیریت نشریات علمی, 14, 34, 1402, 167-190. doi: 10.22034/jiiph.2023.53069.2359
هروی, جواد. (1402). 'آل ساج', سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(34), pp. 167-190. doi: 10.22034/jiiph.2023.53069.2359
هروی, جواد. آل ساج. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1402; 14(34): 167-190. doi: 10.22034/jiiph.2023.53069.2359

آل ساج

فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام
مقاله 8، دوره 14، شماره 34، فروردین 1402، صفحه 167-190    اصل مقاله (382.24 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jiiph.2023.53069.2359
نویسنده
جواد هروی*
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
چکیده
آل ساج در تاریخ به بنی ساج، ساجیان و ساجیه شهرت دارند. ابوساج و فرزندانش محمد و یوسف، با توسل به تفوق نظامی و اقتدار سیاسیِ سپاه ساجیه، در سرکوب شورش‌های ضد خلافت، مقرّب خلافت شدند. تبیین و تحلیل شکل‌گیری آل ساج در آذربایجان و غرب ایران به عنوان یک حلقۀ مفقوده از مطالعات تاریخ ایران در قرون سوم و چهارم هجری، بیان مسأله پژوهش کنونی می‌باشد. یافته‌های تحقیق حاضر نشانگر آنست که خاندان ساجیان، بقای خود را، در اتکای به اقتدار نظامی خویش و آرامش بخشی آذربایجان می‌دیدند. سپاه ساجیه به عنوان نیروی آموزش دیدۀ نظامی، توانست بیش از نیم قرن و حتی پس از اضمحلال حاکمیت آل ساج بر آذربایجان، موجودیت خویش را در مرکز خلافت تداوم بخشند. هدف پژوهش کنونی، بررسی مستند روند مناسبات مبهمِ تاریخی میان عباسیان و آل ساج، و روشن نمودن مواضع سیاسی و چهرۀ سرداران ساجیه در تحولات غرب ایران است. ساجیان در طی این مدتِ حساس از تاریخ ایران و اسلام، مجادلات درازمدتی نیز با خلافت در عرصۀ سیاسی و نظامی در وقایع عدیده داشتند. قدرت‌یابی آل ساج در آذربایجان پس از انقراض سلسلۀ وابستگانِ ساجیه در اسروشنه، توسط امیر اسماعیل سامانی و قطع امید از بازگشت به ماوراءالنهر، و شکست از طولونیان در شام و عراق صورت گرفت. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و متکی بر منابع کتابخانه‌ای با رویکردی نقادانۀ براساس آخرین یافته‌های پژوهشی است.
کلیدواژه‌ها
آل ساج؛ آذربایجان؛ ارمنستان؛ ابوساج؛ عباسیان؛ سامانیان
مراجع
کتاب‌ها

  • ابن اثیر،‌ عزالدین (1382)، تاریخ کامل ایران و اسلام،‌ ترجمه حمیدرضا آژیر، تهران، اساطیر.
  • ابن اثیر،‌ عزالدین (1380)، تاریخ کامل ایران و اسلام،‌ ترجمه سیدحسین روحانی- حمیدرضا آژیر، تهران، اساطیر.
  • ابن اثیر،‌ عزالدین (1381)، تاریخ کامل ایران و اسلام،‌ ترجمه حمیدرضا آژیر، تهران، اساطیر.
  • ابن حوقل، محمد (1366)، سفرنامه‌ ابن‌حوقل (ایران در صوره الارض)، ترجمه شعار، تهران، امیرکبیر.
  • ابن خلدون، عبدالرحمن (1366)، تاریخ ابن‌خلدون، ترجمه آیتی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  • ابن رسته،‌احمد ابن عمر (1365)، الاعلاق النفیسه،‌ ترجمه حسین قره‌چانلو، تهران، امیرکبیر.
  • ابن مسکویه، ابوعلی (1376)، تجارب الامم، ترجمه علینقی منزوی، تهران، توس.
  • ابوالفرج اصفهانی (1367)، ترجمه مقاتل الطالبیین، ترجمه رسولی محلاتی، تهران، نشر صدوق.
  • ابوریحان بیرونی، محمدبن احمد (1383)، الصیدنه فی الطب، ترجمه باقر مظفرزاده، تهران،فرهنگستان ادب فارسی.
  • اذکایی، پرویز (1367)، فرمانروایان گمنام، تهران، ‌موقوفات افشار.
  • اشپولر، برتولد (1364)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی،‌ ترجمه جواد فلاطوری، تهران،‌ علمی و فرهنگی.
  • اشپولر، برتولد (1369)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ‌ترجمه مریم میراحمدی، تهران، علمی وفرهنگی.
  • آفاناسیان، ‌سرژ (1370)، ارمنستان - آذربایجان - گرجستان، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، معین.
  • بارتولد، و. و (1366)، ترکستان نامه، ترجمه کریم کشاورز، تهران، آگاه.
  • باسورث، ادموند کلیفورد (1381)، سلسله‌های اسلامی جدید، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، نشر پاز.
  • بلاذری،‌ احمد ابن یحیی (1367)، فتوح‌البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران، نقره.
  • تاریخ سیستان (1366)، تصحیح محمد تقی بهار، تهران، کلاله خاور.
  • دخویه، میخاییل (1371)، قرمطیان بحرین و فاطمیان، ترجمه محمدباقر امیرخانی، تهران، سروش.
  • دینوری، ابوحنیفه احمد (1368)، اخبارالطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نی.
  • رضا،‌ عنایت‌الله (1380)، اران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، تهران، وزارت امور خارجه.
  • زرین‌کوب، عبدالحسین (1368)، تاریخ مردم ایران، تهران، امیرکبیر.
  • صدیقی غلامحسین (1375)، جنبش‌های دینی ایرانی در قرنهای دوم و سوم هجری، تهران، پاژنگ.
  • طبری،‌ محمد بن جریر (1369)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده،‌ تهران،‌ اساطیر.
  • طبری،‌ محمد بن جریر (1395)، تاریخنامه طبری، گردانیده منسوب بلعمی، ‌تصحیح محمدروشن، تهران، سروش.
  • فرای،‌ریچارد (و دیگران)(1381)، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیر کبیر.
  • فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، بکوشش جلال خالقی مطلق، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
  • کریمان، حسین (1371)، ری باستان، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
  • گردیزی، ابوسعید (1363)، تاریخ گردیزی، باهتمام عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب.
  • لسترنج، گی (1373)، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان،‌ تهران، علمی و فرهنگی.
  • لین پول، استانلی (1363)، تاریخ دولتهای اسلامی وخاندانهای حکومتگر، ترجمه سجادی، تهران، نشر تاریخ ایران.
  • مجمل‌التواریخ و القصص (1318)، تصحیح محمدتقی بهار، تهران، کلاله خاور.
  • محبی فر، عباسعلی (1394)، فرهنگ لغات و اصطلاحات تاریخ و تمدن اسلام تا سال 334، مشهد، خانه آبی.
  • مسعودی، ابوالحسن (1365)، التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی و فرهنگی.
  • مسعودی،‌ ابوالحسن (1370)، مروج‌الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده،‌ تهران، علمی وفرهنگی.
  • مقدسی، ابوعبدالله (1361)، احسن‌التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علی نقی منزوی، تهران، مولفان و مترجمان.
  • مقدسی، مطهربن طاهر (1374)، آفرینش و تاریخ، به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران،‌ آگاه.
  • منهاج سراج جوزجانی (1363)، طبقات ناصری، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب.
  • مینورسکی، و.ف (1375)، پژوهشهایی در تاریخ قفقاز، ترجمه محسن خادم، تهران، بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  • مینورسکی، و.ف (1376)، تاریخ شروان و دربند، ترجمه محسن خادم،‌تهران، بنیاد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  • نرشخی،ابوبکر (1363)، تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر قباوی، تلخیص محمدبن زفر، تصحیح مدرس رضوی، تهران، توس.
  • هروی، جواد (1393)، تاریخ سامانیان (عصرطلایی ایران بعد از اسلام)، تهران، امیرکبیر.
  • یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب (1362)، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی.
مقاله‌ها

  • آداودی جلفائی، عباس؛ وکیلی، مسعود، «نقش گروه‌های نظامی در تحولات خلافت عباسی300-330هـ بر اساس رویکرد پاتریمونیال وِبِر (مطالعه موردی سه گروه مصافیان، ساجیان و حجریان»، فصلنامه پژوهش‌های علوم تاریخی، ش 1، 1401.
  • خطیبی، ابوالفضل، «ابوساج»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، 1372.
  • رضازاده عموزین الدینی، مجید، «ساجیان فرمانروایان گمنام آذربایجان»، فصلنامه ایشیق (آنا صحیفه)، 1394.
  • سیادتی، سید سوره، «ساج»، دانشنامۀ جهان اسلام، ج 22، تهران، بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، 1396.
  • شمس، اسماعیل، «ساجیان»، تاریخ جامع ایران، ج 7، تهران، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، 1393.
  • فروزانی، ابوالقاسم، «عوامل مؤثر در فرایند مناسبات حکومت ساجیان با عباسیان»، فصلنامه تاریخ اسلام، ش41 و 42، 1389.
  • فهیمی، مهین، «ساجیان»، دانشنامۀ جهان اسلام، ج22 تهران، بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، 1396.
  • قربان نژاد، پریسا، «وضعیت اقتصادی و تجاری آذربایجان در قرن چهارم هجری»، فصلنامه پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران، ش 2، 1400.
  • کامبخش، سیف، «قلعه جمهور، جایگاه بابک خرم‌دین»، تهران، مجله بررسی‌های تاریخی، ش 4، 1245.
  • کجباف، علی اکبر، «تحلیل و نقش رقابت‌های حمدانی-بریدی در رشد و ارتقای آل بویه»، فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، ش 3، 1389.
  • هروی، جواد، «سامانیان و نیم قرن حاکمیت بر قزوین»، پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، ش1، 1399.
  • هوسپیان، شاهین، «سکـه های خلفای عرب ضرب شده در ارمنستا »، فصلنامه پیمان، ش 77، 1395.
منابع انگلیسی

Book

  • Vardanyan, Aram (2011), Islamic coins struck in historic Armenia, Yerevan: Tigran Mets publishing house‎‎.
Article

  • Lowick, Nicholas: “The kufic coins from Cuerdale”, British Museum journal, plate II ‘ 1977.
  • Vardanyan, Aram: “Where was the mint of Arminiyya located? A case for provincial mint organization”, ‎Journal of the oriental numismatic Society, 2014.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 158
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 163


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب