بررسی و تحلیل میزان احساس تعلق مکانی و عوامل موثر بر آن در نواحی روستایی (منطقه مورد مطالعه: روستاهای دهستان شوسف، شهرستان نهبندان)

حس مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آنها از محیط خود است که شخص را در ارتباطی درونی با محیط قرار می دهد، به طوری که فهم و احساس فرد با زمینه معنایی محیط پیوند خورده و یکپارچه می شود. این حس عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد خاص می گردد. حس مکان علاوه بر این که موجب احساس راحتی از یک محیط می شود، از مفاهیم فرهنگی مورد نظر مردم، روابط اجتماعی و فرهنگی جامعه در یک مکان مشخص حمایت کرده و باعث یادآوری تجارب گذشته و دست یابی به هویت برای افراد می شود. در این راستا نتایج تحقیق نشان می­دهد که این تحقیق به طور جامع به بررسی و تحلیل احساس تعلق به مکان در نواحی روستایی پرداخته و از طرفی عوامل موثر بر آن رو مورد بررسی قرار داده است. نتایج یافته های آزمون رگرسیون نشان می دهد که مقدار بتا در متغیر محیطی – کالبدی برابر با 0.556 می باشد که بیشترین مقدار بتا را در بین متغیرها داشته به همین دلیل می توان گفت که این متغیر بیشتر از سایر متغیرها در احساس تعلق به مکان تاثیر گذار بوده است. براساس آن چه که بیان شد تحقیق حاضر به نسبت تحقیقات و مطالعات پیشین به استخراج شاخص های موثری در جهت بررسی عوامل موثر بر حس تعلق به مکان پرداخته است. این در حالی است که جوان فروزنده و مطلبی (1390) در پژوهشی به بررسی مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل دهنده آن پرداخته است. یافته­های تحقیق وی نشان می­دهد که عوامل اجتماعی از جمله مهمترین عوامل تشکیل دهنده مکان هستند و نقش مهمی در شکل گیری حس تعلق مکانی دارند. عوامل مختلفی نیز در احساس تعلق مکانی موثر است از جمله آن می توان بر امنیت، امکانات و... اشاره نمود. با توجه به یافته های تحقیق حاضر می توان گفت که بین تحقیق جوان فروزنده و مطلبی (1390) با پژوهش حاضر همسویی قابل توجهی وجود دارد و در هر دو پژوهش به استخراج عوامل تاثیر گذار بر حس تعلق به مکان پرداخته شده است. از طرفی اسکنل و گیفورد  (2017) در تحقیقی به بررسی ابعاد احساس تعلق مکانی پرداخته اند، که در تحقیق حاضر نیز یافته ها موید ابعاد مختلف احساس تعلق مکانی و تاثیرگذاری عوامل مختلف بر آن است که مهمترین آنها بعد اجتماعی و تعاملات اجتماعی می باشد. طبق نتایج پیشین می توان دریافت که تحقیق حاضر از جهتی که به بررسی جامع تر عوامل موثر بر حس تعلق به مکان پرداخته از ارزش بالایی برخوردار است و در نتایج و مطالعات پیشین به جنبه های اجتماعی توجه زیادی شده این در حالی است که در این پژوهش به ابعاد بیشتری توجه شده است. براساس نتایج بدست آمده علی رغم مشکلات و نقایص موجود در منطقه احساس تعلق مکانی در ابعاد سه گانه خود بالای حد متوسطارزیابی شده است. این بدان معناست که ساکنین محلی علی رغم دشواریهای موجود به مکان زندگی و روستای خود علاقه و احساس تعلق دارند. لذا پیشنهاد می شود در ابعادی که این احساس تعلق در حالت کاهشی قرار دارد با تقویت عملکرد فضای سکونتی روستا سطح رضایت از آن ارتقا یابد. به عنوان مثال در بعد کارکردی ارتقای شرایط اقتصادی برای زمینه سازی پیشرفت در محل زندگی، بهبود امنیت و تلاش برای تاین بیشترین نیازهای ساکنین در محل با بهبود ساختارهای فیزیکی، افزایش کاربریهایی که ساعات استفاده از فضا و میزان حضور ساکنین را افزایش می دهد از طریق طرح هادی و سایر طرح های اجتماعی برخی از این پیشنهادات است. در این میان مشارکت روستاییان برای بهبود این شرایط نکته ای مهم و الزامی است.