تعداد نشریات | 44 |
تعداد شمارهها | 1,303 |
تعداد مقالات | 16,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 52,489,752 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 15,217,386 |
تبیین معرفتشناختی تجربه در اندیشه دکارت | ||
مجله پژوهش های فلسفی | ||
دوره 17، شماره 43، مرداد 1402، صفحه 634-649 اصل مقاله (486.16 K) | ||
نوع مقاله: مقاله علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jpiut.2023.56427.3528 | ||
نویسندگان | ||
سیدمصطفی شهرآیینی* 1؛ مجتبی جلیلی2 | ||
1دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ایران | ||
2دانشجوی دکتری فلسفه، دانشگاه تبریز، ایران | ||
چکیده | ||
چنین مینماید که با توجه به مبانی فکری دکارت، بهسادگی نمیتوان دربارة امکان تجربه در فلسفة او سخن گفت چراکه او در شاهکار فلسفیاش، تأملات در فلسفة اولی، از همان آغاز با طرح شک افراطی بساط عالم حس را که موضوع اصلی تجربه و پیششرط امکان آن است، چنان فراهم میچیند، که تا «تأمل ششم»، محسوسات در محاق هستند و در آنجا نیز به شیوهای کلامی و با استناد به نافریبکاری خداوند میکوشد عالم حس را سرجای خود بازگرداند. اما در اینکه تا چه اندازه در این راه کامیاب بوده است میان دکارتشناسان اختلافنظر بسیاری هست. ما در پژوهش پیشِ رو میکوشیم نشان دهیم که اگر غایت فلسفة دکارت را ــ چنانکه خود بدان تصریح دارد ــ سیطرة آدمی بر طبیعت بدانیم تا جاییکه او فلسفهاش را «فلسفة عملی» در برابر «فلسفة نظری» مدرسیان مینامد، چارهای جز این نداریم که نهتنها به امکان که به ضرورت تبیین تجربه در اندیشة دکارت اذعان کنیم. توضیح اینکه این سیطره و تسخیر آدمی بر طبیعت در فلسفة عملی دکارت، تنها در تجربه است که تحقق مییابد، بدین معنا که واپسین حلقة رابط فاعل شناسا با طبیعت همانا تجربه است که عالم را در زیر سیطره و چیرگی او درمیآورد و از این رهگذر، قرار است علم دکارتی سروسامان گیرد. حال اگر نتوانیم تجربه را در اندیشة او تبیین کنیم و توضیح دهیم، غایت آشکار فلسفة او، یعنی تبدیل ما به «اربابان و مالکان طبیعت» تبیینناپذیر میماند. | ||
کلیدواژهها | ||
تجربه؛ حقیقت؛ منِ اندیشنده؛ منِ مرکب | ||
مراجع | ||
Cottingham, J. (1993). A Descartes Dictionary, Blackwell. Cottingham, J. (2021). Descartes, translated by M. Shahraeini, Ney Publication. (in Persian) Descartes, R. (1984). Philosophical Writings, Vols 2. Translated by J. Cottingham; R. Stoothoff & D. Murdoch (CSM I & II), Cambridge University Press. Descartes, R. (1991). Philosophical Writings, translated by J. Cottingham; R. Stoothoff; D. Murdoch & A. Kenny (CSMK), Cambridge University Press. Frankfurt, H. G. (2008). Demons, Dreamers, Madmen, Princeton University Press. Gaukroger, S. (2004). Descartes System of Natural Philosophy, Cambridge University Press. Heidegger, M. (1977). The word of Nietzsche "God is Dead" in The Question Concerning Technology and Other Essays, translated by W. Lovitt, Garland. Heidegger, M. (1973). The End of Philosophy, translated by J. Stambaugh, Harper & Row Publisher. Hegel, G. W. F. (1990). Lectures on the History of Philosophy, vol. III, ed. R. F. Brown, translated by R. F. Brown & J. M. Stewart, University of California Press. Sharaeini, M. (2017). New interpretation (non Aristotel) of Human, God and Universe in Descartes Thought, Quarterly of Philosophical Investigation 11(20), 141-156 (in Persian) Skirry, J. (2005). Descartes and the Metaphysics of Human Nature, Continuum. Williams, B. (2005). Descartes the Project of Pure Enquiry, Rutledge. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 258 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 195 |