آمار
| تعداد نشریات | 45 |
| تعداد شماره‌ها | 1,416 |
| تعداد مقالات | 17,484 |
| تعداد مشاهده مقاله | 56,437,986 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,724,320 |
اهمیت سنجی و رتبه‌بندی شاخص‌های ایمنی مدارس ابتدایی دولتی از منظر پدافندغیرعامل در شهر بندرامام خمینی(ره) | ||
| جغرافیا و برنامه‌ریزی | ||
| دوره 28، شماره 88 - شماره پیاپی 89، 1403، صفحه 354-329 اصل مقاله (1.04 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2023.55245.3097 | ||
| نویسندگان | ||
| معصومه جاویدان1؛ عباس معروف نژاد* 2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشدجغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحدماهشهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماهشهر، ایران | ||
| 2استادیار گروه حغرافیا و برنامه ریزی شهر ی ، واحدماهشهر،دانشگاه آزاداسلامی واحد ماهشهر، ایران | ||
| چکیده | ||
| فضاهای آموزشی از جمله کاربری‌های استراتژیک شهری هستند. که بکارگیری اصول پدافند غیرعامل به عنوان مهمترین تمهیدات کاهش خطرپذیری آنها در برابر تهدیدات و افزایش امنیت و ایمن‌سازی و ارتقاء پایداری آنها به شمار می‌رود. هدف در این پژوهش شناسایی و رتبه‌بندی شاخص‌های ایمنی بخش غربی مدارس دوره ابتدایی‌شهر بندر امام خمینی (ره) از منظر پدافند غیرعامل است. نوع تحقیق کاربردی و روش‌تحقیق، پیمایشی- ارزیابی با تاکید بر پرسشنامه می‌باشد. جامعه آماری شامل مدیران، معاونان، معلمان و تعدادی از کارشناسان اداره آموزش وپرورش و برخی مسئولین ادارات شهر بندرامام خمینی (ره) بوده که حجم نمونه تعیین شده 117نفر می‌باشد. به منظور بررسی نرمال‌بودن توزیع داده‌ها از آزمون کلموگروف-اسمینروف و جهت‌بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش از مدل‌یابی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزیی (PLS) و استفاده از نرم‌افزار SMARTPLS و برای وزن دهی و رتبه‌بندی مدارس انتخابی پژوهش از مدل‌های آنتروپی شانون وکداس استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاصل از نتایج آزمون PLS، برای تعیین سطح ایمنی و خطرپذیری این مدارس نشان می‌دهد: شاخص تجهیزات با درجه اهمیت 842/0 بالاترین میزان و شاخص مجاورت ودسترسی با درجه اهمیت 595/0 پایین‌ترین سطح را در میان شاخص‌های پژوهش داشته‌اند. همچنین نتایج حاصل از رتبه‌بندی مدارس مستقر در محدوده مورد مطالعه براساس شاخص‌های انتخابی پژوهش بوسیله مدل کداس، سطح ایمنی و خطرپذیری مدرسه ستایش با امتیاز نهایی (Hi) 625/0 در وضعیت مناسب(جایگاه اول) و مدرسه سیزده آبان با امتیاز نهایی 125/0 در وضعیت نامناسب (جایگاه آخر) را در بین شاخص‌های مورد بررسی نشان می‌دهند. | ||
تازه های تحقیق | ||
آنچه در پژوهش حاضر به عنوان هدف اشاره شد، عبارت بود از اثربخشی و رتبه‌بندی شاخص‌های مطلوبیت ایمنی مدارس‌دوره ابتدایی‌غرب شهربندرامام خمینی(ره) با تاکید برپدافندغیرعامل. با توجه به آن در این پژوهش پنج شاخص (معماری وطراحی، سازه، تاسیسات، مجاورت ودسترسی، تجهیزات) و 42 زیر شاخص شناسایی و انتخاب گردید. همچنین 15 دبستان دولتی در محدوده غرب شهر بندر امام خمینی به عنوان موارد مورد مطالعه تعیین شدند تا بتوان معیارهای مشخص شده را با تاکید بر بحث پدافندغیرعامل در آنها مورد بررسی قرار داد. مقایسه نتایج ارزیابی‌ها در پژوهش‌حاضر بیانگر آن است که شاخص‌های انتخابی این پژوهش‌اهمیت زیادی در شناسایی و رتبه‌بندی ساختمان‌های مدارس محدوده مورد مطالعه از منظر پدافند غیر عامل دارد و می‌تواند در روند پیشگیری و کنترل خسارات و صدمات تا حدود زیادی ایفای نقش داشته باشد. در این خصوص تحقیق رزمی و غلامی (1399)، در واکاوی اصول و رهنمودهای طراحی معماری مدارس از منظر پدافند غیرعامل، از حیث شاخص‌های مورد ارزیابی با مطالعه حاضر شباهت داشته و به تاثیر و توجه این شاخص‌ها از نظر طراحی بناهای آموزشی تاکید کرده است. همچنین در پژوهش، امان‌پور و همکاران (1397) با بررسی سنجش آسیب‌پذیری مراکزآموزشی از منظر پدافندغیرعامل در مدارس ابتدایی کلان شهر اهواز وضعیت آسیب پذیر بودن این مدارس را در مناطق مختلف شهری مورد ارزیابی قرار داده است. که از حیث استفاده از شاخص‌های مورد بررسی با تحقیق حاضر و همچنین مدل به کار گرفته شده برای رتبه بندی مدارس تفاوت زیادی دارد. در تحقیق مهدی‌نیا و همکاران (1399) با عنوان نقش هندسه معماری مدارس با رویکرد پدافند غیرعامل؛ به بحث طراحی ساختمان‌های آموزشی بارعایت نکات ایمنی ومقررات ملی ساختمان (بحث21) و توجه به کاربری مدرسه و نیازهای آن، بویژه هندسه فضاها که باید به گونه‌ای طراحی شوند که علاوه بر حداکثر کاربرد در شرایط عادی، بتواند در شرایط اضطراری، موجب حفظ جان مردم و کاهش آسیب‌پذیری در شرایط بحران گردند. اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق نشانگر این موضوع است که قابلیت اثربخشی هر یک از شاخص‌های پژوهش در محدوده مورد مطالعه از نظر ظرفیت، مکان و طرز تفکر و برخورد مخاطبان و نظارت مسئولین بر آن، متغیر می‌باشند. پیشنهادهایی‌که می‌توان با لحاظ‌کردن شاخص‌های پنج‌گانه انتخابی پژوهش مطرح شود عبارتند از: الف): در بحث دو شاخص معماری و سازه: 1. تهیه دستورالعمل ویژه و تخصصی با تاکید برملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی مدارس. 2. الزامی شدن اعمال ملاحظات دفاع غیرعامل در احداث مدارس جدید. 3. ایجاد دفاتر فنی پدافندغیرعامل در وزارت آموزش و پرورش. 4. فرم ساختاری مدارس نرم و منعطف بوده و گوشه‌های تند در فرم کلی آن نباشد. 5. بین خروجی‌های اصلی بنا با حیاط اختلاف سطح وجود نداشته باشد. 6. خروج اضطراری از کلاس‌ها در طبقات همکف، اول و دوم از طریق پنجره ممکن باشد. 7. ابعاد پله فرار برای تسهیل خروج اضطراری وسیع تر از اندازه استاندارد باشد. ب): در بحث شاخص تجهیزات: 1. پله فرار در مدارس دارای قاب سراسری و کاملاً محفوظ در برابرخطر سقوط افراد باشند. 2. کف مسیرهای حرکتی لغزنده نباشد وطرح نرده‌ها برای‌تسریع تخلیه اضطراری مدل‌سرسره باشد. ج): در بحث شاخص تاسیسات: 1. دارای منابع جایگزین سوخت و انرژی (برق اضطراری) و همچنین مخزن آب ذخیره باشند. د): در بحث شاخص مجاورت و دسترسی: 1. با توجه به سن‌کاربران در مدارس هدف پناه ایمن ولی موقت و رساندن دانش آموزان به خانواده باشد. 2. طرح محیط نباید هیچگونه فرصتی را برای غارتگران و افراد فرصت طلب یا خطرناک فراهم نماید. ﻫ): همچنین در نگاه کلی می‌توان به پیشنهادهای دیگر نیز اشاره کرد: 1. ایجاد نهضت ایمن سازی مدارس، با مشارکت بسیج دانش‌آموزی و بسیج امکانات آموزش و پرورش. 2. ایجاد حس مشارکت‌جویانه دربین ارکان اصلی نظام آموزشی (مسئولین، دانش آموزان و والدین).
| ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خطرپذیری؛ سطح ایمنی؛ تهدیدات؛ مدارس ابتدایی دولتی؛ پدافندغیرعامل | ||
| مراجع | ||
|
ابوسعیدی علی (1391). «بهسازی و مقاوم‌سازی لرزه‌ای ساختمان‌های بتنی». اولین کنفرانس ملی صنعت بتن، مرکز بین‌المللی علوم و فنّاوری پیشرفته و علوم محیطی. 13صفحه.
احمدپور حسین؛ جلالی‌فراهانی غلامرضا؛ شاکری‌خوئی احسان؛ راد فیروز. (1401). سیاست‌های پدافندغیرعامل وسرمایه اجتماعی (با تاکید برشاخص مشارکت و انسجام اجتماعی)، فصل‌نامه شهرایمن، 5(1): 70-86.
امان‌پور سعید؛ محمدی‌ده‌چشمه مصطفی؛ پرویزیان علیرضا. (1397) سنجش آسیب‌پذیری مراکز آموزشی از منظر پدافندغیرعامل(مطالعه‌موردی: مدارس ابتدائی کلانشهراهواز)، فصل‌نامه‌جغرافیا و مطالعات محیطی، 7(27): 43-60.
ایرانمش لیلی؛ جمشیدی کیمیا. (1395). تحقق اهداف پدافندغیرعامل درکاربری‌های آموزشی با تاکید بر طراحی فضاهای باز، ماه‌نامه شباک، 2(11): 15-25.
پورمحمدی محمدرضا؛ تقی‌پور علی اکبر؛ رستمی حسین. (1400). تحلیل فضایی مناطق آسیب پذیر در هنگام بحران با تاکید بر پدافند غیر عامل در زیرساخت های شهری تبریز، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، 25(75): 65-75.
تقوایی مسعود؛ جوزی‌خمسلوئی علی. (1397). ارزیابی وضعیت مدارس ناحیۀ دو آموزشی کلان‌شهر اصفهان در بحران‌های احتمالی وتخلیۀ اضطراری‌جمعیت، فصل‌نامه امداد و نجات، 10(37): 1-21.
جواهری‌بارفروش، مائده. عبدالله‌زاده، غلامرضا. «آسیب‌پذیری ومدیریت بحران ساختمان‌های مدارس شهر بابل». اولین‌همایش‌سراسری مباحث کلیدی در مهندسی عمران، معماری و شهرسازی ایران( دانشگاه فرهنگیان استان‌گلستان اردیبهشت‌ماه 1395). 1395: 8 صفحه.
حجازی‌زاده زهرا؛ مرادی‌خانی فرح؛ کنعانی‌مقدم هدی. (1391). بررسی آسیب‌پذیری مدارس بخش مرکزی شهریار در مقابل زلزله(مدیریت بحران شهری)، فصل‌نامه مطالعات مدیریت شهری، 4(10): 91-105.
خاکی، علی. «اصول پدافندغیرعامل ومدیریت بحران در ایجاد مدارس ایمن-چالش‌ها و فرصت‌ها». نهمین کنفرانس بین‌المللی توسعه پایدار و عمران شهری(مرکز آموزش علمی کاربردی سازمان همیاری شهرداری های استان اصفهان آذرماه 1398). 1398: 18صفحه.
خبرگزاری جمهوری اسلامی، یکم آذرماه 1401، کد خبر: 84950286.
خراسانی، محمد. محمدی‌زاده، محسن. «بررسی مولفه‌های تاب‌آوری پدافند غیرعامل مراکز آموزشی شهر سیرجان».کنفرانس ملی معماری، عمران، شهرسازی و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی(دانشگاه هنراسلامی تبریز خردادماه 1400). 1400: 9صفحه.
درویشی یوسف؛ حسینی امید. (1400). ارزیابی قابلیت دسترسی فضاهای باز محلات شهری از منظر پدافندغیرعامل(مطالعه موردی: منطقه1 تبریز)، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، 25(78): 377-397.
رامین‌فر، سیاوش. خزائی‌علی‌آباد، حسن. علی‌پور. «مازیار بررسی نقش نظام آموزش وپرورش در فرآیندهای آموزشی مولفه‌های پدافند غیر عامل». سومین کنفرانس ملی پژوهش‌های حرفه‌ای در روانشناسی و مشاوره با رویکرد از نگاه معلم(دانشگاه هرمزگان فروردین‌ماه 1400). 1400: 9 صفحه.
رزمی حمیدرضا؛ غلامی میلاد. (1399). واکاوی اصول و رهنمود های طراحی معماری مدارس از منظر پدافند غیرعامل، فصل‌نامه‌معماری شناسی، 3 (17): 16-1.
زارع‌زردینی، علیرضا. احمدوند، علی‌محمد. احمدوند، مسعود. «کاربرد پدافندغیر عامل در طراحی و اجرای فضاهای‌آموزشی». اولین کنفرانس بین‌اللملی مهندسی عمران، معماری و بازآفرینی شهری(مرکز همایش های بین المللی امام خمینی(ره) شهریورماه 1398). 1398: 13صفحه.
سامانه سناد وزارت آموزش و پرورش، (1401).
سرحدی‌مقدم، حمیدرضا. حیدری‌نیا، علی. «نقش پدافندغیرعامل درمدارس استان‌سیستان و بلوچستان». نخستین کنفرانس ملی آینده پژوهی، علوم تربیتی و روانشناسی(دانشگاه پیام نور شیراز خردادماه1400). 1400: 12 صفحه.
سلطانی‌تهرانی غلامرضا؛ توکلان علی؛ زیویار پروانه. (1400). تاثیرمولفه‌های امنیت، پویایی وسرزندگی در باززنده سازی محلات ناکارآمد شهری مورد مطالعه محله‌ی خاک سفید منطقه‌ی چهار تهران، فصل‌نامه شهرایمن، 4(1): 35-58.
شهرداری بندر امام خمینی(ره). (1401). اداره دفتر فنی و امور نقشه‌های شهری.
عطائی‌کاریزی عادل؛ نوحی‌بزنجانی؛ محبوبه. (1399). ارزیابی طراحی معماری مدارس با رویکرد پدافند غیرعامل(نمونه‌موردی: مدرسه‌متوسطه امام حسین (ع) شهرمشهد)، فصل‌نامه معماری‌شناسی، 3(16): 1-11.
علیئی، فرناز. مقدسی، محمدمهدی. «تدوین الگوی بهینه ساختمان‌های آموزشی در شهر کرمانشاه از منظر پدافندغیرعامل بااستفاده ازروش تحلیل‌سلسله مراتبی(AHP)». سومین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مهندسی و علوم کاربردی(دانشگاه آیت اله بروجردی(ره) شهریورماه1400).1400: 12صفحه.
غلامپور حوریه؛ الوانی سیدسبحان؛ فلاح مونا. (1401). ارزیابی و تحلیل ریسک شریان‌های حیاتی با رویکرد پدافندغیرعامل(نمونه موردی: بندرامیرآباد)، فصل‌نامه شهرایمن، 5(4): 67-81.
کتاب‌اللهی کسری؛ علیمردانی مسعود؛ پوری‌رحیم علی‌اکبر؛ فرقانی سعید. (1397). پهنه‌بندی منطقۀ 12 تهران از نظر میزان آسیب در برابر خطرات انسان ساخت بارویکرد پدافندغیرعامل، فصل نامه شهرایمن، 1(2).
محمدابراهیمی مهشید؛ اشنویی امیر؛ شایان محسن؛ سالارنژاد محمد (1401). ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری شهریاز منظر پدافند غیر عامل(نمونه مطالعاتی: شهر زادهدان)، فصل نامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 13(48): 69-86.
مرادی‌داراب‌خانی، زینب. «پدافندغیرعامل درمدارس ابتدایی آموزش و پرورش ناحیه3 استان کرمانشاه». اولین کنفرانس ملی نقش مهندسی عمران در کاهش مخاطرات(دانشگاه رازی دیماه کرمانشاه 1397). 1397: 9 صفحه.
مرزوقی رحمت‌اله؛ ناصری‌جهرمی رضا؛ کرباسیان مهدی؛ ترک‌زاده جعفر؛ محمدی مهدی. (1396). طراحی و اعتباریابی چارچوب برنامه درسی آموزش پدافندغیرعامل دوره‌ی متوسطه آموزش وپرورش جمهوری اسلامی ایران، فصل‌نامه پژوهش‌های برنامه‌ی درسی، 7(2): 42-15.
ملکی سعید؛ گودرزی رزیتا. (1397). ارزیابی وضعیت آسیب‌پذیری ساختمان‌های‌آموزشی(مدارس ابتدایی) شهر بروجرد، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 10(37): 129-151.
مولوی، شیما. خالوندی، زهره. «بررسی نقش پدافندغیرعامل در طراحی مدارس». دومین کنفرانس ملی عمران و معماری در مدیریت شهری قرن21(تبریز خردادماه 1398). 1398: 12 صفحه.
مومنی کورش. (1397). طیف بندی ایمنی شهری از منظر پدافند غیر عامل با استفاده از مدل Antropy-COPRAS، مطالعه موردی کلانشهراهواز، فصل‌نامه مدیریت شهری، 52: 35-48.
مهدی‌نیا سیداحمد؛ احمدی محمدجواد؛ نقی‌پور عبداله. (1399). نقش‌هندسه معماری بارویکرد پدافند غیر عامل، نشریه شهرتاب‌آور، 2 (1): 23-36. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 714 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 488 |
||