سلطانی, سیدناصر. (1401). نقش سید محمد فاطمی قمی در تدوین قانون مدنی ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(29), 123-149. doi: 10.22034/law.2022.46640.2927
سیدناصر سلطانی. "نقش سید محمد فاطمی قمی در تدوین قانون مدنی ایران". سامانه مدیریت نشریات علمی, 13, 29, 1401, 123-149. doi: 10.22034/law.2022.46640.2927
سلطانی, سیدناصر. (1401). 'نقش سید محمد فاطمی قمی در تدوین قانون مدنی ایران', سامانه مدیریت نشریات علمی, 13(29), pp. 123-149. doi: 10.22034/law.2022.46640.2927
سلطانی, سیدناصر. نقش سید محمد فاطمی قمی در تدوین قانون مدنی ایران. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1401; 13(29): 123-149. doi: 10.22034/law.2022.46640.2927
خواست کانونی جنبش مشروطه‌خواهی که با شعار عدالتخانه به پیروزی رسید، قانون بود؛ به همین دلیل اولین اقدام مشروطه‌خواهان تدوین قوانین و احیای عدلیه بود و در این راه کوشش‌هایی که پیش‌تر برای برپایی نظام حقوقی آغاز شده بود ادامه یافت و پس از نشیب و فرازهایی در اردیبهشت 1307 با الغای کاپیتولاسیون گام بزرگی در این راه برداشته شد. امروز نظام حقوقی جدید ایران در آستانۀ یکصدمین سال تأسیس قرار گرفته است. در طول سدۀ گذشته کوشش‌های مهمی در راه استقرار نظام حقوقی جدید برداشته شده که یکی از این گام‌های درخشان و ماندگار، تدوین قانون مدنی بوده است. این قانون در نظام حقوقی ایران به دلیل دوام و بقایش اهمیت دوچندان یافت و از این حیث لازم است تا علل توفیق آن بازشناسی شود. با وجود چنین جایگاهی، حقوق مدنی ایران در مطالعۀ تاریخ تدوین قانون مدنی اهمال کرده و این مهم را از نظر دور داشته است؛ حال آنکه تاریخ قانون مدنی نیز جزئی از حقوق مدنی و موضوع بحث دانشکده‌های حقوق در جهان است. هرچند پژوهش‌های محققان رشته‌های دیگر از منظرهای تاریخی و جامعه‌شناسی بسیار مهم و مفید است، اما این رشته‌ها نمی‌توانند برخی دقایق و ظرایف اندیشۀ حقوقی چنین تاریخی را توضیح دهند؛ بنابراین، لازم است تا دانشکده‌های حقوق سهم و نقش خود را در چنین تاریخ اندیشه‌ای ایفا نمایند و هیچ رشتۀ دیگری نمی‌تواند چنین تهی‌گاهی را جبران کند. این مقاله از موضع اندیشۀ حقوقی و به‌منظور بررسی تاریخ اندیشۀ تدوین قانون مدنی نوشته شده است تا درس‌هایی برای نظام حقوقی ایران از آن اصطیاد کند.
فاطمی قمی، سید محمد، خاطرات، به‌کوشش حسن زندیه، (تهران: مجلس شورای اسلامی، چ 1، 1389).
فاطمی قمی، سید محمد،فقه فارسی، به‌کوشش ناصر دولت آبادی، (تهران: آوای نور، چ 1، 1377).
فاطمی قمی، سید محمد، مجموعۀ مقالات یادنامۀ سیدمحمد فاطمی قمی، به‌کوشش سید ناصر سلطانی و رحیم پیلوار، (تهران: سهامی انتشار، چ 1، 1399).
فروغی، محمدعلی، «حقوق در ایران»، در مقالات فروغی، به کوشش محسن باقرزاده، ج 1، (تهران: توس، چ 3، 1387).
کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، (تهران: میزان، چ 1، 1377).
مبارکیان، عباس، چهره‌های آموزش عالی حقوق و عدلیه نوین، (تهران: پیدایش، چ 1، 1377).
متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، (تهران: چاپخانه دانشگاه تهران، چ 1، 1337).
متین‌دفتری، احمد، سیر قانونگذاری در ایران، (تهران: انتشارات باشگاه مهرگان، چ 1، 1337).
مستشارالدوله، میرزا یوسف‌خان، رسالۀ یک کلمه، نسخۀ خطی، کتابخانۀ مجلس.
منصورالسلطنه عدل، مصطفی خان، حقوق مدنی، (تهران: مطبعۀ باقرزاده، 1308).
نایینی، احمدرضا، مشروح مذاکرات قانون مدنی، (تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس، چ 1، 1386).
واردی، احمد، زندگی و زمانۀ محمدعلی فروغی، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، (تهران: نامک، چ 2، 1394).
- مقاله‌ها
الشریف، مهدی، «بازخوانی برخی تصرفات بنیادین در مواد مقتبس از قانون مدنی فرانسه»، در: بر منهج عدل، مقالات اهداء شده به استاد ناصر کاتوزیان، به‌سعی حسن جعفری‌تبار، چ 2، (1395).
زندیه، حسن و ده‌پهلوانی، طلعت، «نقش علمای شیعی در تدوین قانون مدنی ایران، عصر پهلوی اول (با تأکید بر نقش سیدمحمد فاطمی قمی)»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 2 (1392).
سلطانی، سید ناصر، «علل نافرجامی تدوین قوانین در ایران»، پژوهش حقوق عمومی، ش 45 (1393).
سلطانی، سید ناصر، «مذاق مملکت و معنای مشروطه ایرانی»،جشن‌نامۀ فیلسوف سیاست ایران، تهران، فلات، (1395).
سلطانی، سید ناصر، «مفهوم برابری در مقابل قانون در متمم قانون اساسی مشروطیت»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، ش 2 (1391).
سلطانی، سید ناصر، «مفهوم برابری در مقابل قانون در مشروطیت ایران با مذاکرات قانون اساسی 1849 آلمان فدرال»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ش 4، (1398).
فروغی، محمدعلی، «تقلید و ابتکار»، مجلۀ تعلیم و تربیت، ش 10 ( 1319).
یعقوبی، رضا، «نقش محمد مصدق در تدوین قانون مدنی ایران»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی،ش 93 (1400).
– روزنامه‌ها
روزنامۀ اطلاعات، ش 484، بی‌تا، س 2، ص 1 و 2.
روزنامۀ یومیه ایران، ش 2089، سال دهم، یکشنبه دوازدهم شوال المکرم 1344 مطابق با 4 اردیبهشت 1305.
– مذاکرات
مذاکرات مجلس دورۀ ششم تقنینیه شورای ملی.
ب) انگلیسی
Ronald Dworkin, Law’s Empire, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Masachusetts, London, England, 1986.
Amir Ghasem Amir-Soleymani, Etude Comparative Sur la Formation et Les Effets des Contrat Entre Les Droits Ranien et Le Droit Français, These, Universite de Paris, Librairie Arthur Rousseau, 1936.
Djalal Abdoh, L’Elément Psychologique Dans les Contrats Suivant la Conception Iranienne, Thèse, Université de Paris, Les Editions Domat-Montchrestien, 1937.
