دانشگاه تبریز
فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)

 آمار

تعداد نشریات45
تعداد شماره‌ها1,383
تعداد مقالات16,914
تعداد مشاهده مقاله54,470,666
تعداد دریافت فایل اصل مقاله17,127,299
اصغری زمانی, اکبر, جعفری, فیروز, سخائیان, کوثر. (1403). ارزیابی خط آسمان در بافت های قدیمی، میانی و جدید کلانشهر تبریز با استفاده از تحلیل های گراف خط آسمان در GIS. سامانه مدیریت نشریات علمی, 28(88), 211-192. doi: 10.22034/gp.2023.54601.3072
اکبر اصغری زمانی; فیروز جعفری; کوثر سخائیان. "ارزیابی خط آسمان در بافت های قدیمی، میانی و جدید کلانشهر تبریز با استفاده از تحلیل های گراف خط آسمان در GIS". سامانه مدیریت نشریات علمی, 28, 88, 1403, 211-192. doi: 10.22034/gp.2023.54601.3072
اصغری زمانی, اکبر, جعفری, فیروز, سخائیان, کوثر. (1403). 'ارزیابی خط آسمان در بافت های قدیمی، میانی و جدید کلانشهر تبریز با استفاده از تحلیل های گراف خط آسمان در GIS', سامانه مدیریت نشریات علمی, 28(88), pp. 211-192. doi: 10.22034/gp.2023.54601.3072
اصغری زمانی, اکبر, جعفری, فیروز, سخائیان, کوثر. ارزیابی خط آسمان در بافت های قدیمی، میانی و جدید کلانشهر تبریز با استفاده از تحلیل های گراف خط آسمان در GIS. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1403; 28(88): 211-192. doi: 10.22034/gp.2023.54601.3072

ارزیابی خط آسمان در بافت های قدیمی، میانی و جدید کلانشهر تبریز با استفاده از تحلیل های گراف خط آسمان در GIS

جغرافیا و برنامه‌ریزی
دوره 28، شماره 88 - شماره پیاپی 89، 1403، صفحه 211-192    اصل مقاله (1.64 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/gp.2023.54601.3072
نویسندگان
اکبر اصغری زمانی* 1؛ فیروز جعفری2؛ کوثر سخائیان3
1دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز
3گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
خط آسمان می‌تواند مؤلفه مؤثری در تبیین ویژگی‌های مکانی و کیفی منظر شهری باشد. نادیده‌گرفتن این مقوله مهم و همچنین عدم رعایت تناسب میان ارتفاع جداره نسبت به عرض خیابان، منجر به ایجاد سیما و منظر ناهنجار و در بعضی موارد به وجود آمدن محصوریت بیش از حد در خیابان‌های شهری می‌گردد. بدیهی است که خیابان‌ها فقط دارای بعد کالبدی نبوده بلکه نمایانگر حیات و پویایی در جوامع و شهرها می‌باشند. از این رو خط آسمان میتواند یک مؤلفه مؤثر در ارتقای کیفیت منظر شهری باشد.

در این تحقیق از روش کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی بهره گرفته شده‌ است. همچنین از نرم افزار سیتی انجین و آرک‌ سین در جهت مدلسازی سه بعدی، شبیه سازی ارتفاعی و تحلیل های مورد نیاز (خط‌آسمان، گراف خط آسمان و...)، استفاده گردیده است. محدوده‌های منتخب در شهر، از بافت جدید با قدمت کمتر از ۲۰ سال، بافت میانی با قدمت حدود ۵۰ سال و بافت قدیمی با قدمت بیش از ۵۰ سال (از هسته اولیه شهر)، انتخاب شده‌اند. نتایج بدست آمده از تحلیل گراف خط آسمان نشان می‌دهد الگوی خط آسمان خیابان شریعتی جنوبی (بافت قدیمی) با میانگین عددی 74.06% دید افق وضعیت بهتری نسبت به خیابان‌های امام خمینی با میانگین 63.5% و تختی با میانگین عددی 55.66% دارد. نتایج حاصل از تحلیل‌های سه‌بعدی نشان از وجود رابطه مستقیم بین ارتفاع ساختمان‌ها، گشودگی فضا و تعادل خط‌ آسمان دارد. هرچه ارتفاع ساختمان‌ها متناسب تر، فضا گشوده تر و معبر عریض تر باشد، شعاع گراف خط‌ آسمان پهن تری را شاهد هستیم.

تازه های تحقیق

خط‌آسمان با مؤلفه‌هایی از قبیل اشرافیت، مطلوبیت دید، خط منظر، نورگیری و سایه‌اندازی، گشودگی، محصوریت و... مرتبط می‌باشد. معماری ناهمگون، اختلاف ارتفاع آزاردهنده بصری و پیش‌آمدگی و عقب‌رفتگی در اطراف خیابان‌ها به سبب نادیده‌گرفتن مهم‌ترین عناصر کالبدی خیابان همچون خط‌آسمان و جداره‌ها موجب ایجاد سیمای ناهنجار در خیابان‌های شهری گردیده است. در این تحقیق با استفاده از مدل‌سازی‌های سه‌بعدی نشان داده شد که اگر به ظرفیت‌ها و اصول و ضوابط لازم شهرسازی توجه نشود، شاهد مشکلاتی نظیر در هم ریختن سازمان فضایی و کالبد شهر، ظهور خط آسمان‌های نامنظم در چشم‌انداز شهرها، ایجاد سایه‌های طولانی و دائمی، از بین رفتن هویت شهر، انسداد دید و منظر واحدها و ایجاد دید متقابل و اشرافیت خواهیم بود. با توجه به تعادل نسبی خط‌آسمان در خیابان 24 متری شریعتی جنوبی و با 74.06% میانگین دید افق به دست آمده از تحلیل‌ها، نتایج حاکی از آن است که گشودگی و پهنای خیابان و تکنیک‌های شهرسازی در کنترل تعادل فضایی شهر و نیز هویت بخشی به شهر نقش قابل توجهی دارند. نتایج نشان می‌دهند خیابان‌های امام خمینی با میانگین عددی 63.15% و تختی با 55.66% ، از نظر دسترسی به آسمان نسبت به خیابان شریعتی در درجات بعد قرار دارند. با این حال خط‌آسمان شهرهای معاصر از الگوی خاصی پیروی نمی‌کند و مشخصه اصلی آن در محلات مناطق مختلف شهری شهر ایرانی، عدم الگوپذیری معین آن است. از این رو بهتر است در انجام فعالیت‌های شهری قبل از هر نوع تصمیم‌گیری موثر بر سیما و منظر شهری (خصوصاً خط آسمان)، با استفاده از نرم‌افزار GIS به تحلیل‌ها و مدل‌سازی‌های سه بعدی پرداخته و نتایج تصمیمات قبل از اجرایی شدن آن‌ها پیش‌بینی گردد.

بر اساس مطالعات صورت گرفته، موارد زیر در دو سطح تئوری و مدیریتی به عنوان پیشنهاد در جهت بهبود وضعیت خط‌آسمان شهرها، مشخص شدن جایگاه آن در سیمای شهر  و اهمیت آن در برنامه‌ریزی‌شهری ارائه شده‌ است.

1)         انجام تحقیقات غنی زیباشناختی وضع موجود سیمای شهری، با استفاده از تحلیل‌های سه‌بعدی.

2)         از پیش طراحی سه‌بعدی محلات و شهرک‌های تازه تصویب شده با استفاده از نرم افزار‌های مربوط به طراحی و تحلیل‌های سه‌بعدی

3)         اعمال و توجیه ضوابط شهرسازانه روی محلات و شهرک‌های تازه مصوب شده و همچنین کنترل و الزام به اجرای قوانین شهرسازی و  معماری توسط کمیته کارشناسی در محدوده‌های مذکور

4)         تهیه طرح‌های منطقه بندی ارتفاعی و پهنه بندی تراکم برای شهرها.

5)         تهیه مستندات کیفی و راهنما برای بلند مرتبه سازی با توجه به ظرفیت هر شهر.

6)         ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان از طریق برقراری تعادل میان ساختمان‌های بلند مرتبه در راستای طراحی شهری پایدار.

 

کلیدواژه‌ها
خط‌آسمان؛ مدلسازی سه‌بعدی؛ گراف خط آسمان؛ برنامه ریزی شهری؛ تبریز
مراجع
  • اسفندیاری، مریم؛ اسفندیاری ظهیر، سارا؛ حقیقت بین، محمد مهدی. « ارزیابی کمی خط آسمان در مناظر شهری بهعنوان لبه شهر (با تأکید بر ابزارهای نوین تحلیل منظر شهری) ». دوفصلنامه علمی- پژوهشی مرمت و معماری ایران. سال هشتم، شماره شانزدهم، 1397
  • اصغری زمانی، اکبر؛ ولیزاده کامران، خلیل؛ رحمانی، رباب. «بررسی تطبیقی وضعیت خط آسمان شهری با استفاده از تحلیل های سه بعدیGIS، مطالعه موردی: شهرک ولیعصر و رشدیه تبریز». نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی. سال 26 ، شماره 80 ، فصل تابستان، سال 1401 ، صفحات 1-26
  • بیگدلی راد، وحید؛ زرباف نیا، بهاره. «ارزیابی عوامل موثر بر مطلوبیت محور های پیاده شهری.(مطالعه موردی: جاده سلامت قزوین)». نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی. سال 25 ، شماره 78 ، فصل زمستان 1394 : 276 – 253
  • تیموریان،کتایون؛ میر، سید محسن. «ارزیابی کیفیت بصری-فضایی منظر شهری در گذر زمان (مورد مطالعه: ناحیه 8 منطقه یک تهران)». فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. سال دوازدهم، شماره چهل و سوم، 1399
  • ذکاوت، کامران. چارچوب استراتژیک مدیریت بصری شهر. مرکز پژوهشهای طراحی شهری، مهندسین مشاور پارهاس و همکاران.1387
  • قربانی، رسول؛ جعفری، فیروز. «بررسی جایگاه تراکم ساختمانی در طرح های توسعه شهری شهر تبریز». نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی. سال 19 ، شماره 53 ، پاییز 1394 : 276 – 253
  • کابلی فرشچی، سیدامیر. «ارتقاء آسایش بصری شهروندان با تاکید بر الگوهای بومی خط‌آسمان در منظر شهری با استفاده از روشAHP (نمونه موردی: خیابان امام خمینی مشهد)». معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار. 1392: 3-4
  • کریمی مشاور، مهرداد؛ منصوری، سید امیر؛ادیبی، علی اصغر «.رابطه چگونگی قرار گیری ساختمان های بلندمرتبه و منظر شهری». فصلنامه باغ نظر، 1389: 59-85
  • محمودی، سیدامیرسعید. «منظر شهری: مروری بر چند نظریه». آبادی، شماره 53، 1385: 54-61
  • منتظری، زهرا؛ مبهوت، محمدرضا و امیری، مهدی. «تحلیلی بر چگونگی روند خط‌آسمان و تأثیر آن بر سیمای شهری(نمونه موردی: حرم رضوی)». نهمین سمپوزیوم پیشرفت‌های علوم و تکنولوژی. 1393: 3 -5
  • میر جلیلی، فاطمه؛ حنایی، تکتم.«بلندمرتبه سازی و تأثیر آن بر خط‌آسمان با تأکید بر اصول طراحی شهری پایدار». کنفرانس بین المللی عمران،معماری و شهرسازی ایران معاصر. 1396
  • نامداریان، احمدعلی؛ غفاری، علی؛ قلعه نویی، محمود؛ سلطانی، علی. «تحلیل عوامل موثر بر شکل گیری خط‌آسمان شهری». هویت شهر.1394: 31-40.
  • وحدت طلب، مسعود. امینی، عادل. ستوده، آرمان. «بازخوانی خط آسمان شهری و ارزیابی زیباشناسی آن با استفاده از نرم افزار GIS و روش آنتروپی (نمونه موردی خیابان شریعتی تبریز)». نشریه هویت شهر، 1390 : 2-11
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 673
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 385


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب